Хвiлiна роздуму

Хвiлiна роздуму Рыгор Крушына

СЛОВА

Шырокім спэктрам вычуваньня
Цябе я, слова, пазнаю.
I смак, і пах, і гукаў граньне,
I радасьць творчую маю,

I розных хварбаў пералівы,
I маладосьці эліксір,
I залатыя нашы нівы,
I жар, і неспакойны вір —

Я ўсё тут бачу, адчуваю,
Ствараю словам навіну.
Я чую голас майго краю,
Жывых эмоцыяў вайну.

Узяць на смак, напрыклад, слова
Такое горкае — «палын».
Здаецца, вуліцай вясковай
Настой травы паўзе паўз тын.

А нехта цэдзіць слоў рыцыну.
Ды ёсьць салодкія, як мёд...
Цябе я, слова, не пакіну, —
Люблю я твой крылаты ўзьлёт:

Ты падымаеш чалавека
I ў сьвет загадваеш ісьці.
Ты лечыш хворага спрадвеку,
Б'еш злога ворага ў жыцьці.

I зьзяеш яснай бліскавіцай,
I вееш цёплаю вясной...
Вянком па сьмерці будзеш віцца,
Гарэць агнём, жыцьцём і мной.

У РЫТМІЧНЫМ НАСТРОІ

Роднай мовай я зноў, па прывычцы старой,
Прывітаю жывую прыроду.
Словы з гукамі створаць рытмічны настрой —
У мастацтве чароўную згоду.

Пабягуць ручаямі радкі з-пад рукі,
Засьпяваюць аб сініх валошках,
Аб Радзiме маёй, дзе зьвіняць жаўрукі,
I аб мілых малых босых ножках.

Памяць лепіць мне вобразы: летні начлег,
I вячоркі, і мэндлікі ў полі.
Там заўсёды бывалі забавы і сьмех,
Забываліся клопаты, болі.

Маладосьці мінулай маланка ўваччу.
Смутак — хмарай. I шлях канчатковы.
А пакуль я жыву — неспакойна хачу,
У хаценьні цьвітуць мае словы.

Мне здаецца, плыве ціхамройны туман,
Белых прывідаў лёгкае цела.
I я грэшныя вершы пушчаю ў той стан,
Дзе каханьне яшчэ не сатлела,

Дзе гараць пачуцьцём гэтым нават дзяды,
Дзе гарачыя іскры і ў дыме...
Я праходжу праз дым і агонь — праз гады.
I душа мая там, на Радзіме.

КРАІНА Ў КРЫШТАЛІ

Праз пакорныя цярпеньні
I спякотныя пакуты
На высокія ступені
Вобраз выбраўся раскуты:

Беларусь зусім ня тая,
Як паэты апявалі;
I прастора ня пустая,
I сама яна ў крышталі.

Ня сухенькія таполі,
Не панурыя бярозы.
Бэз у садзе, грэчка ў полі,
Панад рэчкай — вербалозы.

Клён клянецца каля хаты,
Што на ім анёлаў крыльле,
I яму каштан кашлаты
Паліць сьвечкі ў пахкім пыле.

А пад восень арабіна
Прыбіраецца ў каралі.
Пладаносная краіна
У праменістым крышталі.

Сонцам пешчаныя сьлівы,
Вішні, яблыкі, ігрушы.
Край гаротны, а шчасьлівы,
Бо людзкія цешыць душы.

Бяз хэмічнай апрацоўкі,
Бяз мічурынскай апекі
Нашы бэры і хунтоўкі
Хай праславяцца навекі.

Я пяю праўдзівы выснаў.
Сввет прайдзі — нідзе, здаецца,
Садавіны тэй карыснай
Каштаваць не давядзецца.

Хай было часамі пуста —
Гадавалі сілы нашы
Міска квашанай капусты
I гаршчок бульбянай кашы.

.............................

Той цаніць свайго ня можа,
Хто сядзіць заўсёды ў хаце.
На чужыне дні трывожна
Нам прыгадваюць аб страце.

Мы згубілі ўсё, што мелі.
Але дух яшчэ трывалы —
Звоняць струны ў нашым целе,
Слаўных прадзедаў цымбалы.

Прынясеце журавіны,
Горыч смагі я ўтаймую,
Абразок мае краіны
Ў лятуценьнях дамалюю.

Не кажэце мне, што ў пекле
Беларусь мая счарнела,
Што лясы і пушчы сьсеклі...
Як была, так будзе белай.

Я цяпер вандрую ўсюды
I мне кожны край гасьцінны.
Бачу дзівы, бачу цуды,
Маляўнічыя мясьціны.

Хараства багата звонку,
Ды мілейшыя, прызнацца,
Наша родная старонка,
Наша песьня, наша праца.

РАМОНАК

Сыпле пахучыя зоры
Бэзавы цьвет, і ў гальлі —
Месца птушыных гамонак...
Дзесьці паблізу ў разоры,
Зьмятая скібкай зямлі,
Сьціплая кветка рамонак.

Бэз па вясьне адцьвітае,
Пышных галінак аблом.
А для рамонка на полі
Лета — пара ня пустая:
Вудзіць ён сонца паволі
Тонкім падцятым сьцяблом.

Прагне расьліна-калека
Кветкай да восені жыць.
Можа, на зёлкі, на лекі
Ляжа ў вітрыну аптэкі,
Каб памагаць чалавеку,
I пасьмяротна служыць.

ХВІЛІНА РОЗДУМУ

Душа распусьціцца ў пустэчы, —
Тады згушчаецца туман,
I ўсе зьвіняць навокал рэчы,
Як недарэчны вечны зман.

Тады над сьветам ілюзорным
Чужая думка сном плыве.
I верш карункам шматвузорным
Зіхціць у цьмяным харастве.

Хвіліна роздуму ў зацішшы.
Я ў творчых муках трапяткі.
Мая душа паэму піша,
А я бяру ня ўсе радкі.

I ліст паперы я камечу...
Ня бачу радасьці ў радкох.
Малюся шчыра, каб пустэчу
Ператварыў у сад мой Бог.

Той сад прыгожых лятуценьняў!
Там сьпеюць песьнямі плады,
Там дух імкненьняў і хаценьняў
Непераможны, малады.

ПАЎТОРНАЯ МАЛАДОСЬЦЬ

У парку казачная быль:
Трава адзвоньвае трамваем,
Матляе крылцамі матыль
I краску ласкай спавівае.

А дрэва шэпча... Так мой дзед
Шаптаў набожна час малітваў.
Ізноў, пачуўшы мілы сьвет,
Я маладосьць маю распытваў:

— А ці ня ў лес пайшла ў грыбы?
Суніцаў сьпелых назьбірала?
А мо здушыў цябе грубы
Той культ эпохі цемрашала?..

Я перажыў з табой гады
Трывогі, голаду і гора.
Цяпер — паўторна малады —
Спаткаў я сонца каля мора.