З самалёта вылазiлi нетаропка: спачатку вылезьлi Кукарэка з шарагоўцам, потым пiлёт Кудзёлка. Кудзёлка доўга абабiваў падштанiкi, запраўляў кашулю i штосьцi казаў пры гэтым, кiваючы галавой у бок сазоньчынай хаты. Нарэшце ўсе трое сталi шыхтом i, не раўнуючы як касманаўты па касмадрому, рушылi па полi, са стрыманай мужнасьцю бухаючы чаравiкамi па ўтравелай сьцяжыне. Сьледам за iмi пайшла й каза Дуся, ды неўзабаве мусiла спынiцца, бо была прывязана вяроўкай да калка. У трох мэтрах ад палкоўнiка тройца бухнула чаравiкамi астатнiм разам, зьнерухомела й Кукарэка, паправiўшы на плячы кулямёт, прыклаў далонь да сьсiвелай скронi.
- Таварыш палкоўнiк! Загад камандаваньня... - маёр глытнуў паветра, каб скончыць фразу, але палкоўнiк з воклiчам: - Усё ведаю! - рынуў да сябра, абхапiў таго за шыю, смачна плюснуў у няголеную шчаку. Потым ён сьцiснуў мазолiстую кудзёлкаву руку, але рука раптам спалохана тарганулася i пiлёт з жахам у голасе прашаптаў:
- Сазонiха...
- А людцы мае добрыя! А што ж гэта робiцца-а! - скалануў прасьцяг жаночы лямант i ўсе павярнулi галовы.
Сазонiха бегла па полi - ускудлачаная, расхлiстаная, падабраўшы доўгую спаднiцу i з рагачом ва ўзьнятай руцэ.
- Канец! - вылаяўся Кудзёлка, матлянуўся некуды ўбок, потым спынiўся, падцягнуў кальсоны i вiхлястым алюрам пабег да самалёта.
Пiлёт хацеў, вiдаць, схавацца ў самалётным нутры, але Сазонiха пайшла напярэймы; яны двойчы аббеглi самалёт, Кудзёлка на хаду садраў зь вiнта палiнялыя трусы, кiнуў iх у твар ашалелай бабы i змораным подбегам кiнуўся ў адваротным накiрунку.
Тым часам у пагоню за пiлётам кiнулася й каза Дуся. Яна сарвалася зь вяроўкi, дагнала Кудзёлку i спрабавала ўжо падчапiць таго рагамi, ды тут маёр Кукарэка, зразумеўшы, што трэба канчаць усю гэтую камэдыю, даў чаргу з кулямёту. Кудзёлка спачатку не зразумеў - што да чаго, а калi маёр, прыцэлiўшыся, iзноў нацiснуў на кручок, павалiўся i застыў у нерухомасьцi. Убачыўшы ўсё гэта, Сазонiха аслупянела, выпусьцiла з рук рагач, а потым, задраўшы спаднiцу да азызлых сьцёгнаў, пабегла да сваёй хаты.
- Забiлi-i... Кудзёлку забiлi-i! - залямантава старая, ды такiм страшным голасам, што Кудзёлка падхапiўся на ногi, штосьцi закрычаў ёй усьлед, а палкоўнiк, цыркнуўшы сьлiнай, незадаволена прамармытаў:
- Увесь Гракаў падыме, корга дурная.
III
- Вунь там паглядзi, у кустох!
Маёр азiрнуўся, пачухаў карак, без асаблiвай ахвоты палез у кусты. Пад нагой маёравай затрашчаў сушняк, плюхнула вада i з кустоў, шалёна лопаючы крыламi, вылецела нейкая драпежная птушка.
Прыслухоўваючыся да зыкаў, што даляталi з хмызьняку, палкоўнiк прыпалiў цыгарэту, мелькам зiрнуў на гадзiньнiк.
Час iшоў. Ужо больш як гадзiну яны лазiлi па кустах у пошуках рэшткаў балёну, але нiчога не знаходзiлi. Дый цяжка было штосьцi знайсьцi ў гэтых хмызах. Тут, як на добры лад, трэба было кiдаць роту жаўнераў на прачэсваньне, а яны нават двух сваiх шарагоўцаў пакiнулi ў Гракаве - ставiць плот ды рамантаваць куратнiк.
Палкоўнiк захлынуўся тытунёвым дымам, але, адчуўшы пяршэньне ў горле, кiнуў недапалак пад ногi.
Кукарэка вылез з кустоў хвiлiн празь дзесяць: увесь абсыпаны леташнiм лiсьцем i ў мокрых чаравiках - увалiўся, вiдаць, у ручай. Правую руку гвардыi маёр трымаў неяк дзiўна: стваралася ўражаньне, што ён злавiў нейкага жука i сьцiскаў ў жменi, але, калi Кукарэка падышоў блiжэй, палкоўнiк угледзеў на ягонай далонi маленькае блакiтнае колца.
- Зьняў з дрэва, над ручаём, - патлумачыў маёр, падкiнуў знаходку ў паветра, а палкоўнiк, спрытна перахапiўшы, нацубiў колца на палец правай рукi.
Дакладней, гэта было ня колца, а мiнiятурны, пафарбаваны блакiтнай фарбай капялюшык, з жоўтым кутасiкам на макаўцы.
- Ад нейкай лялькi... Занесла ветрам, - буркнуў маёр, скiнуў чаравiк i, сеўшы на траву, стаў выкручваць шкарпэтку.
Такая знаходка палкоўнiка ня надта ўзрадавала. Ён скамечыў капялюшык, яшчэ раз агледзеў навакольле.
- Дакладна ведаеш, што гэта тое месца?
- Тое, - адгукнуўся Кукарэка, - вунь фэрма стаiць з вадавежай, а вунь каровы пасьвяцца.
Маёр нацягнуў шкарпэтку, памацаў жоўты пазногаць, якi вылез вонкi i пакутлiва ўздыхнуў.
...Перш, чым плюхнуцца на сядзеньне, палкоўнiк выцягнуў з "бардачка" пляшку гарэлкi, адкаркаваў зубамi.
- Ну, дык што павязем у амбасаду?
Пытаньне гэтае нiяк не адбiлася на кукарэкавым твары: нават жаўлакi не зварухнулiся на шчоках.
- Думай! - выгукнуў палкоўнiк, сёрбнуў на поўную губу i, навалiўшыся каркам на сьпiнку сядзеньня, заплюшчыў вочы.
Скрозь дрымоту палкоўнiк чуў, як маёр гаманiў па тэлефону, крыючы некага мацюкамi, потым усе гукi аддалiлiся, сталi невыразнымi, палкоўнiк храпянуў, не раўнуючы як Кудзёлка, ды нечакана прачнуўся, абуджаны лёгкiм тыцкам пад рэбры.
- Якi лепей - з апорнай рамкай, цi безь яе? - запытаўся маёр, чухаючы слухаўкай лабешнiк.
Палкоўнiк наставiў на сябра няўцямныя вочы.
- Аэрафотаапарат, кажу, з рамкай, цi безь яе? Хлопцы пытаюцца...
Палкоўнiк страсянуў галавой, цямячы - пра што гаворка, а ўцямiўшы, у думках пахвалiў маёра за прыродную кемлiвасьць i, змагаючыся з позехам, выгукнуў:
- З рамкай.
Усю дарогу ён спаў, прыхiнуўшыся скроньню да шыбы i прачнуўся толькi тады, калi ўазiк, чхнуўшы маторам, спынiўся ля будынку iнтэнданцкага ўпраўленьня, на пятым паверсе якога месьцiлiся ваенныя тапографы.
На душы i ў роце было пагана; балела галава i кожны зык - нават тупат маёравых ног па ганку ўпраўленьня балюча адбiваўся ў патылiцы. Палкоўнiк прыпаў да бутэлькi, дапiў рэшту, заплюшчыў вочы, у спадзеўцы панурыцца ў дрымоту, ды тут на ганку iзноў затупалi: маёр бег да машыны, трымаючы ў руках падаўгаватую шэрую скрыню.
- Во, апошняя мадэль... З двума аб'ектывамi. Хлопцы й плёнку ўкруцiлi, маёр нацiснуў кнопку на бакавой панэлi й на палкоўнiка зiрнулi два шкляных круглявых вока.
- Навюткi... анiводнай драпiны.
Палкоўнiк узважыў аэрафотаапарат на далонi, таксама нацiснуў кнопку.
- Гэта й дрэнна, што бяз драпiны, - палкоўнiк глянуў з-пад лоба на верхнiя паверхi ўпраўленьня, загадна матлянуў галавой. - Падымiся як мага вышэй i скiнь... вунь на той кветнiк, - сказаўшы так, палкоўнiк абхапiў рукамi скронi, зьмежыў павекi i застыў у нерухомасьцi. Ён доўга сядзеў так, не мяняючы паставы i не зварухнуўся нават тады, калi маёр плюхнуўся поруч i завёў рухавiк. I толькi ля самай амбасады, нiбы згадаўшы пра штосьцi, палкоўнiк схамянуўся, лiхаманкавым рухам адчынiў "бардачок" i, адшукаўшы там пагнуты цьвiк, надрапаў на бакавой панэлi аэрафотаапарата няроўныя лiтары: "Made in USA".
1996-1997