Çавна курсан, хасарсен енералĕ мухтанма тытăннă: «Эп Чапая пĕтертĕм, ăна Урал шывĕнче путартăм», — тенĕ.
Çук, вилмен Чапай-паттăр, вăл шыва шаларах чăмнă та Урал шывĕн тепĕр хĕрринчи хăмăш хушшине пырса тухнă. Çавăнта вăл, шывра пытанса, хăмăш витĕр сывласа, каçчен ларнă. Каç пулсан, Чапай-паттăр шывран тухнă та варман еннелле утнă, чупа-чупа ăшăннă, йĕпе кĕпе-йĕмне типĕтнĕ.
Çĕрĕпе вăрман урлă хĕвелтухăç еннелле утнă. Чапай-паттăр. Хĕвел тухнă çĕре, вăрмантан тухса, çеçенхир варрине çитнĕ. Çавăнта ăна шур сухаллă çĕр çулхи Кăркăс мучи хирĕç пулнă.
— Саламалик, Чапай-паттăр, Хĕрлĕ Çарăн мухтавлă командирĕ, — тенĕ Кăркăс мучи. — Тав сана байсемпе паттăр çапăçнăшăн, Ленин сăмахне итлесе, чухăн кăркăс халăхне те, вырăс халăхĕпе пĕрлештерсе, телейлĕ тума тăрăшнăшăн. Çĕр каçа вăрман урлă утса ывăнтăн пуль. Ларса кан, Чапай-паттăр, кăмăс ĕçсе вăй ил, — тенĕ.
— Ĕлĕкхинчен те вăйлăрах ĕнтĕ эпĕ халь. Эх, кĕмĕл хĕçĕм çук, — тенĕ Чапай-паттăр, кăмăс ĕçсе вăй илсен.
— Хăвăн сăмахна кайран калăн, Чапай-паттăр, халь ман сăмаха итле, — тенĕ шур сухаллă Кăркăс мучи. — Эсĕ шывран тухса хăтăлнине пĕр усал çын курнă, çав усал çын хасарсен енералне кайса систернĕ. Пин те пĕр юланут, кунĕн-çĕрĕн кустарса, пĕтĕм тавралăха тустарса шыраççĕ сана халĕ.
Çапла каланă та шур сухаллă Кăркăс мучи çул çине тăсăлса выртнă, çĕр сассине тăнланă.
— Инçе мар вĕсем, сăн усал тăшманусем, — тенĕ Кăркăс мучи, ура çине тăрсан. — Кĕç-вĕç вăрмантан килсе тухĕç. Хытă чупаççĕ хасарĕсен учĕсем, анчах кăркăс халăхĕн çилçунатлă урхамахне хăваласа çитеймĕç. Санăн пулĕ çав урхамах, анчах çавăншăн эс çын куçне курăнмасăр пурăнма килĕш. Ăçта вĕçтерсе кайĕ сана урхамах, çавăнта пурăн. Хĕрлĕ Çара питĕ йывăр килнĕ чух çеç эс урхамах утланса тăшман умне пырса тухăн, ăна хăваласа аркатса тăкăн. Паян-ыран çеç мар, ĕçхалăхне кирек хăçан тăшман килсе хупăрласан та, эс çаплах çилçунатлă урхамахпа Хĕрлĕ Çара тăшмана аркатма пулăшăн. Килĕшетни çаплах хăтăлма, Чапай-паттăр? Иыхрас-и çилçунатлă урхамаха? — тесе ыйтнă юлашкинчен шур сухал-лă Кăркăс мучи.
— Хисеплĕ шур сухаллă Кăркăс мучи, — тенĕ вара Чапай-паттăр. — Эп вилĕмрен хăрамастăп. Хасарсенчен нихçан та тарманччĕ, халĕ те тармăттăм. Кĕмĕл хĕçĕм пулсан, эп пĕччен те парăнмăттăм усал тăшмана. Анчах кĕмĕл хĕçе эпĕ хамăн юлташа Иван-паттăра парнелерĕм. Юрĕ, эппин, шур сухаллă Кăркăс мучи! Çав Иван-паттăр ман вырăна дивизи командирĕ пултăр. Халăх телейĕшĕн эпĕ юлташсен куçне курăнмасăр пурăнма килĕшеп. Чĕн, эппин, урхамахна.
Çав вăхăтра пин те пĕр юланут, Чапай-паттăра йĕрлесе, вăрман хĕррине килсе тухнă. Шур сухаллă Кăркăс мучи çут тĕнчене çурса шăхăрса янă вара. Çав самантрах кăркăс халăхĕн чи пысăк кĕтĕвĕнчи çилçунатлă урхамах Чапай-паттăр умне килсе тăнă. Хăй юр пек шурă, çамки çинче — хĕрлĕ çăлтăр пек хĕрлĕ пăнчă.
Чапай-паттăр шур сухаллă Кăркăс мучие ыталаса чуптунă та, кăшт хурланса, çапла каланă:
— Эх, тăванăм, шур сухаллă Кăркăс мучи! Тавтапуç сана çилçунатлă урхамахшăн. Анчах хамăн кĕмĕл хĕçĕмсĕр, хурçă пăшалăмсăр тăшмана епле хăваласа аркатăп-ши? Хĕçпăшалсăр урхамахпа тарса хăтăлма çеç пулать. Нухайккапа тăшман пуçне касаймăн, пӳрнепе шаклаттарса вĕлереймĕн ăна.
— Ан кулян, Чапай-паттăр, — тенĕ шур сухаллă Кăркăс мучи, — Шурă урхамах сана катари кăркăс çĕршывĕнчи шурă ту айккине илсе кайĕ. Çавăнта эс пĕрре сулса пин тăшман пуçне касакан кĕмĕл хĕç тупăн, пĕрре персе пин тăшмана вĕлерекен хурçă пăшал тупăн. Ан ман тульккă ман сăмаха: тăван çĕршыва йывăр килсен, тăшман ăна тапăнсан, ĕççыннисем сан ятна асăнĕç.
Чапай-паттăр урăх пĕр сăмах та чĕнмен, шурă урхамах çине сиксе ларнă та хĕвелтухăç еннелле вĕçтернĕ. Шурă çавраçил пек çеç курăнса юлнă вăл Кăркăс мучи патне çывăхаракан тăшмансене…
Çавăнтанпах Хĕрлĕ Çара йывăр килнĕ чух Чапай-патăр ятне асăнаççĕ хĕрлĕ салтаксем. Çав самантрах шурă çавраçил килсе тухать. Çивĕч куçлăраххисем çеç кураççĕ: çавраçил мар вăл, Чапай-паттăр çилçунатлă урхамахпа кустарса хăвалать тăшмансене. Хĕле кĕрсен, тăтăшах тăман тухкаларĕ, Хĕрлĕ Çар тăшмана тинĕс патне хăваласа çитерчĕ, çитмĕл те çичĕ пин хасар плена илчĕ, ыттисене пурне те тинĕсе сирпĕтсе путарчĕ.
Эпĕ хам та пĕр çил-тăвăллă çаиăçура пултăм, хĕрлĕ çăлтăрлă çилçунатлă шурă урхамаха куртăм, юланутçине те палларăм: Чапай-паттăр пулчĕ вăл. Кĕмĕл хĕçпе тăшмансене касса вакларĕ, хурçă пăшалпа персе çунтарчĕ вĕсене. Тулькĕш калаçаймарăм эпĕ Чапай-паттăрпа. Тăшмана аркатса тăксанах, çилçунатлă урхамах, шурă çавраçил пулса, куçран çухалчĕ… »