Выбрать главу
Вымкне будучыня маной, непадманная — засумуе... Плача кнігаўка нада мной, хто аплача яе самую?..
ІІ Баламуцячы сілу ліхую, сінявокі, як дзень, валхвец — у балоце глухім валхвуе экскаватаршчык Абравец.
Нібы здані з дрыгвы паўсталі... На гнілыя калоды, на мхі, на паганыя воды ссылалі дух нячысты і дух ліхі.
Індульгенцыя на памылкі: прэч з абседжанага жытла... Быццам скончаны тэрмін ссылкі ці амністыя надышла.
Пойдзеш коса ці пойдзеш проста не натрапяцца грэбля і гаць... На усе навакольныя вёрсты вокі чортавыя глядзяць.
Булькаценне... пасма рудая... павуцінне... кшакі... брыжы... Ноч настане — ад небакраю наварушваюцца міражы.
Чорным дымам душаць дыханне, белай немаччу цвіляць кроў, сутыкаюць, нібы ў яднанні, скрыгат сталі і рык звяроў.
У крутыя звіваюць завівы непадобныя паясы, адчыняюць нябесныя злівы і падземныя галасы.
Патаемныя твораць чары з чалавечых дзей і высноў...— І ўстаюць — тут і там — пачвары: грозны перад-і пасляслоў.
То не вочы цямнеюць — вачніцы, целы круціць і торгае шал, і вар'яцкая ўсмешка шчыміцца, агінаючы рота правал...
Абравец, ты ўздыхаеш, нямы, і нібы ад нуды заразнай, не адробішся ад думы, доўгай-доўгай і невыразнай.
І балота з табою ўздыхае, непрытомныя сны снуе — быццам маці, закалыхае, быццам мачаха, апаўе.
Пракаветны балотны нораў — не заб'ецца, не ўздыме бунт... Рассцілаецца: у пакоры, адымае — ў пакоры — грунт...
Прахапляешся незвычайна — захлынаецца ў твані карэц, экскаватар хрыпіць адчайна... Абрываецца Абравец, вырываецца...
А назаўтра — тросы вытрымалі б хаця — экскаватар, як дыназаўра, вынатужваць з небыцця.
Залучыла балота ўпотай — ні двара ў цябе, ні кала. Ды ўжо хутка: было балота...— і пра будучыню: была...
III Рай адняты — будуем рай... Каб усё ў адну долю звесці, аблажыла балотны край экскаватарнае нашэсце.
Стрэлы выцягнуліся здаля: не дацягнуцца — сцягнуцца ніты: ахне ўражаная зямля, разарваная дынамітам.
Па сваіх законах цвіла, стала мала такой карысці — будзе служкаю ля стала: ўрыхтавалі прыродзе выйсце.
Ўздоўж і ўшыр — ля нарэзу нарэз. Па крамяных маіх світаннях перасоўваецца прагрэс, збалансоўваючы на сланях.
Безаглядна, як рэжа штых, рассякаюцца краявіды, выпрамляецца кожны штрых: геаметрыя па Эўкліду.
Разлічылі — куды падзець, куды ўкласці імпэт і працу... Захапляльна наўзбоч глядзець, ды пакутліва азірацца.
Абравец, памарудзь... замры...— цяжка ўеліся твае лукі і ў цякучае цела зары, і ў свінцова-газетныя друкі.
Твой здабытак табе чужы — бы душу атачыла сажа... Што адолена — адкажы... Што знядолена — хто адкажа?..
...Ураўняліся яма і груд, і дарога гудзе скразная... Я прыеду ў знаёмы кут і знаёмага — не пазнаю.
Буду доўга тлуміць брыво: іншы голас... іншыя людзі... іншы вынік...— а скажуць: было, і пра сёння, як некалі: будзе.
Ці хвалю яго, ці люблю — ў ім бяссілле сваё і сіла... У прызначаны час на зямлю пераможнае заступіла...
І саступіць... Што на дварэ усталюе назаўтра?., на потым?. Што пакіне і што забярэ?
Напачатку было балота.

ПАЭМА КАЛОДЗЕЖА

Д з я д а л Ікар, спыніся!.. Беднае дзіця, ляціш, уладай крыл апанаваны, сугучны крылам — быццам цеціве сугучная страла... Ікар, спыніся!.. Як свет стаіць, ніхто не перайшоў мяжу бязмежжа і бязмер'я меру, якія адначасна тут і скрозь і ўперадзе на ўзмах крыла заўсёды. Ты згубішся ў нябеснай вышыні, зняможашся ў бязмэтным намаганні — і ўсё адно не выбераш палёт, і ўсё адно не вычарпаеш космас... Цяпер спыніся... Неба не для нас... Пусты міраж бясплоднае пустыні, вышэй за нас узносіць нас яно, не памыліся...— ў гэтым небяспека. Ці чуеш ты мяне?., ці пазнаеш?.. Не пазнае... не чуе...— ўвесь у крылах. Куды яны нясуць яго?!. Нашто?!. Далі багі мне ўменне дарагое з драўніны... гліны... каменя ствараць усё, што ні задумаю, уменне ўсялякія прылады вынаходзіць: і вынайшаў я крылы — вось яны... Яны ляцяць і сына майго зносяць... А я, Дзядал, сачу яго палёт і не магу палёту перашкодзіць, нібы я быў — і вось ужо няма, застаўся толькі сведка непатрэбны. Што ён надумаў?.. Ён пра ўсё забыў: ляцець услед — між небам і зямлёю, між небам і зямлёй... услед за мной... Маё дзіця загубяць мае крылы... О лепей бы нічога я не ўмеў, О лепей бы не кратаўся нікуды: бяссільны царскі гнеў мяне вярнуць, а мой адчай — няшчаснага Ікара... Яшчэ хвіліна — і растане воск, І пер'е расцярушыцца... Нясцерпна мне пазіраць угору, дзе ніхто не быў яшчэ дагэтуль, проці сонца і проці сына — беднае дзіця.