А нехта
Стаяў, адвярнуўшыся тварам
У кут,
I называўся ж а л е з а.
2
Спазнала сабою
Самое сябе
I ў сваiм спазнаннi
Ўтрывалiлася i зацвярдзела.
Ранiць
Твая справядлiвасць,
I страшыць
Твая дасканаласць:
Моц,
Што адпала ад Бога,
I дадалася
Да чалавека.
3
Мо ў спрэчцы,
Мо ў роспачы,
Мо ў здзiўленнi
Знянацку
Ускаласiлiся галасы
I гэтаксама знянацку
Ацiхлi.
Калi я выбег на пляц,
Нiкога
Нiдзе не было,
А ў чырвоным небе
Высiўся волат-каваль
I ўбiваў
У дол велiзарныя,
Нiбы гмахi,
Вогненныя цвiкi.
4
Нехта сказаў:
Дыямент —
I ўмомант
Усе расплюшчылi вочы
I адтулiлi вушы.
Нехта другi сказаў:
Золата —
I адразу
Усе ўзварушылiся-загаманiлi.
I аб’явiў нехта трэцi:
Жалеза —
I ўраз
Усе замерлi ў чаканнi.
5
Прынесла з сабою
Дзiвосныя падарункi,
Якiя палохалi —
Нiбы пасткi,
I вабiлi —
Як здабыткi.
Хто браў iх —
Уводзiла тых у Круг,
Хто не браў —
Пакiдала Знадворку.
6
Адпала iмя маё
Ад мяне
I адпаў ад мяне
Мой воблiк…
Аднак
Сваёй неспазнанай iстотай
Я ўстояў
I намаганне,
Якое мяне трымала,
Ўтрымаў.
А ценi
Хадзiлi наўкола мяне
I казалi:
«Вось ён —
Яшчэ чалавек,
I вось ён —
Ужо жалеза».
7
Здружваеш дружбаю
Незвычайнай,
Якая сягае за межы
Досведу i развагi,
Людзей,
Раз’яднаных зацятаю бiтвай
На м ы i я н ы.
Так самi
Не могуць яны раз’яднацца,
Так самi
Не могуць яны здружыцца.
8
Жалеза
Парадкавала жалеза:
Счышчала плямы,
Сточвала вышчарбiны,
Зганяла iржу…
Неўзабаве
Яно заззяе сваёю
Адважнаю вастрынёй —
I жыццё
З абжытага
Выштурхнецца знянацку
У свой невядомы
Працяг.
9
Увечар
Паўстала перада мной
Неадольнай сцяной,
А ўранку
Паклалася ў рукi
Ключамi.
Удзень замахнулася
На мяне
Мечам i дзiдаю,
А ўначы
Апранула ў латы.
Пакуль
Раўнаважыць жалеза адну
Здольнасць другою,
Мёртвы не мёртвы —
Аднак
Пабуду ў гасцях у смерцi,
Жывы не жывы —
Аднак
Пагутару з Богам.
10
Адразу ў абодва канцы:
У звёны
Звязалася i ў ланцуг
Замкнула паўторы.
Трымаеш самое сябе:
Цi страшнай
Напругай напятае,
Цi паслабленнем
Адпушчанае,—
I трымаеш
У паслушэнстве
Вагу i рух.
11
Хацеў ацалiць
Збалелых,
Уваскрасiць памерлых —
I да жалеза
Звярнуўся па раду:
Цi тое,
Што яно чуе,
Магчыма?
Цi тое,
Што я кажу,
Змагу?
Адказала:
— Зможаш —
Аднак не цяпер
I не тут,
I не тым, кiм ты ёсць,
I не гэтак,
Як ты хацеў бы.
12
Нiбыта
Ваюеш само з сабою —
Усюды
Законы ўсталёўваеш,
А ўсталяваўшы,
Рушыш.
Каб гук
Быў чыстым,
Праўдзiваю — справа,
Выпадак — празарлiвым,
Мусяць
Складацца нанава словы,
Дзейснiцца нанава ўчынкi,
А людзi
Нанава сустракацца
Адно з адным.
13
Змест адасобiўся
Ад прадмета,
Мера — ад з’явы.
Не можам
Самi вярнуцца дамоў
I клiчам
Жалеза на дапамогу.
Вяртае жалеза
Прадметам той самы змест,
Але ён
Змяняе самi прадметы,
З’явам
Дае тую самую меру,
Але яна
Зыначвае самi
З’явы.