Выбрать главу

Фэрміна Даса так звыклася да радыёнавелаў з Сант’яга-­дэ-Кубы, што чакала штодзённыя перадачы з нецярплівасцю. Час ад часу яна слухала навіны, каб ведаць, што робіцца ў свеце, і калі зрэдчас яна заставалася ў доме адна, яна лавіла далёкія мэрэнгесы[31] з Санта-Дамінга і плэнасы[32] з Пуэрта-Рыка. Аднойчы ўвечары на нейкай незнаёмай радыёстанцыі, якая раптам загучала так моцна і ясна, нібыта перадавала з суседняга дома, яна пачула жахлівую навіну: пара вельмі сталага ўзросту, якая паўтарала вясельнае падарожжа там жа, дзе праводзіла яго сорак гадоў таму, была забітая лодачнікам, які веславаў падчас марской прагулкі; забойства было здзейснена ўдарамі вясла, і мэтаю быў рабунак — лодачнік забраў у забітых усю гатоўку, што яны мелі, — чатырнаццаць даляраў. Жахлівае ўражанне ўзмацнілася, калі Люкрэсія дэль Рэаль распавяла гэты выпадак цалкам па публікацыі ў мясцовай газеце. Паліцыя высветліла, што забітыя вяслом старыя — ёй было семдзесят восем гадоў, а яму — восемдзесят чатыры, — былі насамрэч патаемнымі каханкамі, яны бавілі адпачынак разам сорак гадоў запар, хоць кожны з іх жыў у стабільным і шчаслівым шлюбе і меў вялікую сям’ю. Фэрміна Даса ніколі не плакала, слухаючы радыёнавелы, але ад гэтага аповеду ледзь стрымала слёзы, якія падступілі да горла. У наступным лісце Флярэнтына Арыса даслаў выразку з газеты, што ўтрымлівала навіну, без каментарыя.

Але гэта былі не апошнія слёзы, якія Фэрміна Даса мусіла стрымаць. Яшчэ не скончылася шасьцідзесяцідзённае пасцельнае зняволенне Флярэнтына, як газета «Справядлівасць» апублікавала на ўсю шырыню першай паласы і з фатаздымкамі дзейных асоб артыкул пра меркаваную любоўную сувязь Хувэналя Урбіна і Люкрэсіі дэль Рэаль дэль Абіспа. Газета спекулявала на падрабязнасцях іх сувязі, частаце і характары сустрэч, прыгадвала і іншыя доктаравы забаўкі, — садамію з неграмі на ўласным цукровым заводзе. Аповед, надрукаваны буйным шрыфтам крывавага колеру, раскаціўся катастрафічнай маланкай у пратрухлым асяродку мясцовай арыстакратыі. Аднак у ім не было ніводнага праўдзівага радка: Хувэналь Урбіна і Люкрэсія дэль Рэаль сябравалі з халасцяцкай пары і працягвалі сяброўства пасля, але ніколі не былі каханкамі. У цэлым жа стваралася ўражанне, што публікацыя толькі міжволі зачапіла імя доктара Хувэналя Урбіна, чыя памяць шанавалася аднадушна, а мела іншую мэту: нашко­дзіць мужу Люкрэсіі дэль Рэаль, абранаму прэзідэнтам Грамадскага клуба на мінулым тыдні. Скандал сцішылі за некалькі гадзін, але Люкрэсія дэль Рэаль больш не наведвала Фэрміну Дасу, і тая ўспрыняла гэта як прызнанне вінаватасці.

Неўзабаве, аднак, стала ясна, што Фэрміна Даса таксама не была застрахаваная ад падобнай рызыкі. «Справядлівасць» здзекавалася з яе са слабога фланга: па лініі спраў бацькі. Калі бацька ў сілу невядомых абставінаў быў вымушаны з’ехаць у выгнанне, Фэрміна Даса дазналася пра эпізод яго цёмнай камерцыі са слоў Галы Плясыдыі. Пазней, калі доктар Урбіна пацвердзіў пасля сустрэчы з губернатарам, што саромны факт меў месца, яна засталася пры сваёй думцы: бацька стаўся ахвярай подласці. Рэч была ў тым, што два ўрадавыя агенты прыйшлі ў дом каля Евангельскага скверыка з ордэрам на ператрус, агледзелі памяшканні ад столі да падлогі, але не знайшлі таго, што шукалі, і ўрэшце загадалі адчыніць шафу з люстэркам у былой спальні Фэрміны Дасы. Гала Плясыдыя была ў доме адна і, не маючы мажлівасці папярэ­дзіць сям’ю, адмовілася адамкнуць шафу з прычыны, што ў яе, маўляў, няма ключоў. Тады адзін з агентаў разбіў люстэрка рэвальверам і паміж люстэркам і драўлянай панэллю дзверцаў выявілі прастору, набітую фальшывымі купюрамі ў сто даляраў. Так завяршыўся ланцуг слядоў, якія вялі да Лярэнса Дасы — апошняга звяна разгалінаванай міжнароднай аперацыі. Гэта было махлярства майстэрскае, бо махляры захавалі вадзяныя знакі банкаўскай паперы: яны часткова сцерлі фарбу на купюрах у адзін даляр хімічным спосабам, блізкім да чарадзейства, і дадрукавалі толькі нулі, ператварыўшы іх у сотні. Лярэнса Даса даказваў, што шафа, набытая не так даўно, мусібыць, з’явілася ў доме ўжо са схаванымі купюрамі, але паліцыя здолела абвергнуць ягоныя сцверджанні. Апрача яго самога, ніхто не мог хаваць фальшывы скарб за люстэркам. Доктар Урбіна, калі дамовіўся з губернатарам, што накіруе цесця на радзіму, каб не дапусціць скандалу, распавёў жонцы толькі гэта. Аднак у газеце напісалі шмат болей.