Дык, мусіць, большая мацерына праўда: не лёс, а людзі... Дзед Кароль, дзядзька Якуб, бабка Габрусіха, гаранскія цёткі...
...Сонца хілілася к захаду, але было па-ранейшаму душна, парна, млосна. Відаць, на дождж. Бо вось жа зноў усхадзіліся ў Смаляковым рове вароны.
Я падняўся, атрос ад пяску пінжак, перакінуў яго цераз руку i паціху пайшоў разораю праз жытнёвы палетак да травяністага калёснага прасёлка. Па крыссі мякка шасталі каласы, з ціхім шоргатам асыпаўся з-пад чаравікаў пясок.
РАНІШНІЯ СНЫ
От жа бывае так: прысніцца ўночы нешта i потым цалюткі дзень з галавы не выходзіць. Здаецца, i не думаеш пра тое, i робіш нешта зусім іншае, а яно не-не ды i зноў усплывае. I тады пачынаеш міжволі прыгадваць, што ж такое прымроілася табе ноччу, шукаць у ім пэўны сэнс i, смешна казаць, нават патаемпую сувязь паміж тым сном-неадчэпам i тым, што можа чакаць цябе сёння альбо заўтра.
Сёння, пад самую раніцу, мне снілася блакада. Быццам ляжым мы з братам у лесе, у халоднай i смярдзючай балотнай рудаўцы, бачым, як ідуць, пераскокваючы з купіны на купіну, немцы i паліцаі, чуем, як паліцай, падрабляючыся пад тутэйшую гаворку, галёкае на ўвесь лес: «Марыля, дзе ты? Пойдзеш сягоння ў Стайкі? Го-гого, Марыля-а!», ведаючы, што ў кожнай вёсцы знойдзецца жанчына, якая завецца Марыляй, i спадзеючыся, што гэта самая Марыля можа падумаць, што гукае яе хто-небудзь свой — сусед ці проста знаёмы... Потым снілася, што быццам сварыўся на мяне дзядзька Тодар. За тое, што незнарок сыпнуў жменю пяску ў саганок з заціркай-скваранкай, які нехта пакінуў ля вогнішча ненакрытым. Толькі сварыўся чамусьці голасам дзядзькі Андрэя, майго цяперашняга суседа...
Хто яго ведае, чаму раптам прыснілася ўсё тое — наш стайкаўскі Барок, блакада, дзядзька Тодар. Нечага ж от спамянулася, як маці сказала б. I зацірка яшчэ. Не бачыў я таго закапцелага саганка ля вогнішча. I пяску сыпаць у яго зусім не хацеў i не збіраўся. Ляпіў ля зямлянкі печкі i сыпнуў жменю. Проста так, убок сыпнуў, а патрапіў у саганок. Дзядзька Тодар хацеў мяне нават дубцом сцебануць — так раззлаваўся, але я ўцёк. Раптам i зацірка спамянулася...
Пэўна, ніхто ў нашым доме не падымаецца раней за дзядзьку Андрэя. Яно, канечне, можа хто i раней калі ўстане, але хто пра тое ведае? От хоць Франака возьмем, з трыццаць дзевятай кватэры. Ён шафёрам — на аўтобусе — робіць. Дык як ідзе ў першую змену, ледзь не сярод ночы падымаецца, але ж то — не кожны дзень. Ў дзядзькі Андрэя няма ні першай змены, ні другой. У яго i выхадных, здаецца, няма. Штодня ўстае ледзь свет i адразу ж, як сам кажа, на вахту сваю заступае. А вахта яго — на балконе. От i атрымліваецца: як хто ні рана з дому выходзіць, а з ім з першым здароўкаецца.
З дзядзькам Андрэем мы жывём на адным — другім — паверсе. I балконы нашы побач, у двор выходзяць. Таму я кожнай раніцы чую (зранку яшчэ няма ў двары шумлівай дзіцячай шчабятні), як ён гамоніць з суседзямі.
От i сёння. Толькі прачнуўся, яшчэ, пэўна, i сямі няма, a ўжо чутно:
— А, Марыначка! Здаровачкі была, любачка! Ужо бяжыш, ё-маё! Ці дня мала, каб хвасты сваім кліенткам накруціць? Не рана, ё-маё, выбралася, кажу?
— Ой, што вы, Андрэй Кірылавіч! Там з шасці вочарадзь стаіць!
Гэта, бегучы на работу, з дзядзькам Андрэем здароўкалася Марына з чацвёртага пад'езда, майстар жаночай цырульні. Праўда, цётка Вікця кажа, што зваць дзяўчыну не Марынай, а Гэляй, што Марынай яна стала тут, у горадзе — каб не быць «дзеравенскай». Можа, i праўда, бо i сам чуў, седзячы неяк на балконе, як гэта самая Марына казала суседцы: «Табе, Жэнечка, гота прычоска не йдзець. Яна робіць цябе надта дзеравенскай». I дзядзьку Андрэя Марына заўсёды заве толькі Андрэем Кірылавічам — таксама «па-гарадскому».
Не аціх яшчэ дробны цокат Марыніных абцасаў па асфальце, як зноў чутно:
— Здароў, дзядзька Андрэй! Калі ты перапляцеш ix ужо, сеткі свае?
— Здароў, Алік, здароў! Галава, хлопец, не баліць? Ці падлячыў ужо? Учора ты, хлопец, быў, ё-маё...
— I ты ўгледзеў? Напарнік у водпуск ішоў, дык, гэта самае... Жонка напару з цешчай пілавалі. I так моташна, а яны яшчэ...
— А ты хацеў, каб япы, ё-маё, пахвалілі цябе, апахмяліцца падалі?
— Угадаў, дзядзька Андрэй. Цешча, душа добрая, не вытрывала, гледзячы на мае пакуты, наліла сотачку. Дык аж у галаве пасвятлела. Ну, я пабег!
— Бяжы, хлопец, бяжы. А сетачка i табе хутка спатрэбіцца. Угадаў?
— Aгa, ліха на яе! Бог тройцу любіць. От i наспявала дурная баба!