Не дачакалася Гануля Кастуся, задрамала, знямогшыся ад гэтых думак невясёлых...
Дзень быў зусім вясновы. Калі б зяленіва болей, дык і летавы — сонейка прыгрэла надта ж ласкава. Гануля не ўлежала, паднялася з ложка, абула суконныя бурачкі з галёшамі, пад ватоўку паддзела безрукаўку, зверху хусткай шарсцяной ахінулася і высунулася на ганак. Тут, на ганку, сонейка было яшчэ ласкавейшае, чым выдавала ў хаце праз акно. Пастаяла старая, аддыхалася. Памкнулася была на вуліцу выйсці, прысесці на лавачку пры гародчыку — мо будзе ісці якая кабета і прыстане, пагамоніць, але ўгледзела за дрывотняй, на гародзе, Кастуся. Той сядзеў на нейкім круглячку, побач з уторкнутай сякерай, курыў. «Чаго б яму там?» — падумала. І не пайшла на вуліцу, а паківалася па двары, ужо зусім падшэрхлым, да сына.
Кастусь, учуўшы за спіною крокі, павярнуў галаву:
— Чаго, мама, устала?
— Калі ж абрыдла, сынок. Каторы дзень паленам валяцца,— хаўкаючы ротам, сказала Гануля.
— Палепшала, дык не спяшалася б.— Кастусь, кінуўшы недакурак, падняўся.— Першы сонечны дзень, а ты ўжо і вылезла хутчэй...
— Анічога, абыдзецца,— Гануля справілася ўжо з адышкай, сказала лягчэй.— А ты што надумаўся? Пабачыла, што сякеру ўзяў...
— Плот глядзеў. З Пайковага боку некалькі праслаў мяняць трэба. І не самі праслы, а слупкі. Падгнілі, ледзьве стаяць. Дык во гляджу, мо з гэтых круглячкоў які падыдзе.
— А бо, сынок, не спяшаўся б. Яшчэ, пэўна, і на раллю не ўзбіцца — гразка.
— Ды не, не гразка. Сонца не было, дык вецер падсушыў.— Кастусь вырваў з кругляка сякеру, адкаціў яго пад сцяну варыўні, на сонца.— Сядай, мама, там зацішней будзе.
— Дзякую, сынок.— Гануля з ахвотай і ўдзячнасцю апусцілася на цёплы, гладкі, даўно акораны круглячок.— Але такой бяды, усё адно не спяшаўся б. Зробіш яшчэ, пакуль бульбу садзіць. Тут жа зноў бульба будзе?
— Не, мама, я думаў, каб тут ячмень пасеяць. Ліха з ім, калі якая курыца ўскочыць, увесь пасеў не з'ядуць.
— Глядзіце ж самі,— Гануля, бы згаджаючыся, кіўнула галавой.— Адсюль, ад двара, мо які загончык канюшыны пасей, а далей ужо ячмень.
— Можна і так,— Кастусь не звярнуў увагі на тое, што маці сказала не «глядзі», а «глядзіце» — пра яго і пра Зоню. Ён даўно звыкся з тым, што ў хаце гаспадыня сястра, а ён толькі «парабак». Гэтым словам ён называў сябе, калі прасіў у Зоні траяка ці рубля. Цяпер ён быў заняты іншымі клопатамі і зважаць на тое не хацеў.— Я, мама, хачу яблыню гэтую ссекчы.
Гануля нечакана для сябе азвалася на прапанову надта борзда:
— Навошта ж, сынок?
— А што яна тут тырчыць? Наедку з яе, як сабаку з мухі, а з канём вечна натузаешся тут, пакуль бульбу пасадзіш ці абгоніш.— Кастусь зрабіў колькі крокаў да яблыні, стукнуў абушком на яе старым, парослым мохам камлі.
Яблыня здрыганулася, з кроны, што выкінулася высока, пасыпалася сухое голле.
Стук абушка па старой яблыні азваўся ў Гануліных грудзях болем. Яно быццам і праўду кажа сын. Наедку з яблыні няшмат. Ды ён і не патрэбен, той наедак. Сад іхні — па другі бок вуліцы. Малады яшчэ сад, у самай сіле. А гэтай старой патырчасе уга колькі гадоў! Абкрышылася ўся, абламалася, перунамі не раз абстраляная. Вунь, толькі і ацалеў адзін сук, якога чамусьці ўгору выперла... Праўда і тое, што замінае яна тут. Каб расла ўжо ці ля самой варыўні, ці далей ад сцяны, а то ж каню не завярнуцца. І, пэўна, калі б іншай парой, хоць бы летась ці залетась, сказаў сын пра тое, прамаўчала б Гануля. А зараз раптам штосьці ў душы як зварухнулася ад тых сынавых слоў і сама душа бы паўстала супраць. Не адразу зразумела старая, чаму раптам забалела ёй у грудзях, чаму той стук нібы токам яе працяў. Адно падняла галаву, зірнула на Кастуся, выдыхнула:
— Памру я, сынок, калі ссячэш!
Кастусь здзіўлена і няўцямна зірнуў на маці, памаўчаў хвіліну, а потым, як не ўсміхаючыся, прамовіў:
— Ну, мама, ты і скажаш!
А Гануля ўжо не магла стрымацца:
— Дальбог, памру, сынок! Чуе маё хворае сэрца!
Кастусь з той жа няўцямнай ухмылкай зноў адмахнуўся:
— От не кажы, мама, глупства!
Пакруціла старая галавой, як бы сілячыся сказаць, што не выдумляе яна, што гэта чыстая праўда, якая нечакана для яе самой адкрылася, а сказала іншае:
— І грэшна ж, сынок. Напроці цвету ссякаць... Гэта ж зацвіце і сёлета.
— Дык яна ж штогод цвіце, мама.— Кастусь абышоў яблыню, быццам абтоптваючы вакол камля пульхную раллю.
І Гануля панікла, махнула рукой:
— Як хочаш, сынок! Веку ёй няшмат асталося.
Кастусь азваўся жвавей: