Аднак мала-памалу новыя клопаты засланялі тое, што засталося там, хоць Драгун яшчэ доўга сніў уладзівастоцкія сны — сіняе мора, зялёныя сопкі, голыя каструбаватыя скалы, хмурныя караблі, знаёмых, што засталіся там... назаўсёды.
А клопатаў і праўда хапала. Трэба было перш-наперш знайсці якую работу.
Ці мо паспрабаваць вольнага хлеба? Яно мо і не шкодзіла б, ды няма базы. Хоць бы якая тысяча рублёў у запасе, тады іншая рэч: мог бы сёе-тое напісаць, мог бы што і надрукаваць. Але адкуль тая тысяча? Яны праядалі апошнія рублі.
Адзіная дарога — шукаць работы...
Яшчэ перад паездкай на Далёкі Усход Драгун чуў, што пры Міністэрстве культуры адкрываецца ці пашырыцца рэпертуарна-рэдакцыйны аддзел, што туды патрэбны людзі. Чаму ж не паспытаць шчасця? Як-ніяк, а ён стары рэдактар. Аднойчы недзе ў гадзін дзесяць раніцы ён пайшоў у міністэрства. Хацеў трапіць на прыём да міністра, доўга чакаў, але ў таго ўсё не канчалася нарада, і Драгун пакінуў сакратарцы сваю заяву.
І вось прайшло больш як два месяцы. Можа, што і клюне? Ён зноў ідзе ў міністэрства, пытае ў той самай сакратаркі — маладой, нафарбаванай, у кароценькай спадніцы — пра сваю заяву. Сакратарка памятае. Яна знаходзіць яе і кажа, што рэпертуарна-рэдакцыйны аддзел не пашыраецца, гэта толькі праект, ён і застаўся праектам. Так што сваю заяву Драгун можа забраць.
Драгун махнуў рукою і хацеў ісці, але сакратарка неяк па-змоўніцку, як бы пад сакрэтам, сказала яму:
— Таварыш Драгун, я чула, што ад нас збіраецца ісці адзін чалавек, мо ведаеце, такі пісьменнік Ражкоў?.. Схадзіце вы да Парватовіча, начальніка кіраўніцтва па справах мастацтва, і пагаварыце.
— Дзякую вам. Зайду... У якім ён пакоі?
Яна назвала нумар.
Але перш чым ісці да Парватовіча, рашыў зазірнуць да Ражкова. Ражкова ён ведаў па выдавецтве.
Ражкоў — невысокі, лабасты, з гладка зачэсанымі русымі валасамі, выйшаў за ім на калідор.
— Што скажаш? — Ражкоў дастаў папяросы, закурыў, успомніў потым, што не даў Драгуну, і працягнуў пачак.
— Не навучыўся,— адказаў Драгун.— Вось работу шукаю.
— Ты ж, здаецца, быў у Важніка?
— Быў, ды сплыў... Скарацілі.
— Вось як! Цікава! За што?
— Прычын многа... Апошняя — кніжка Трошына. Я пахваліў яго апавяданні. А тады Важнік кажа: або я, або ты, тут нам дваім не месца...
— Ну, брат, я табе не зайздрошчу!
Драгун ніяк не мог прама спытаць у Ражкова, ці збіраецца ён кідаць сваю работу.
— Тут у вас меўся расшырацца нейкі рэпертуарны аддзел,— пачаў Драгун здалёк.
— Пражэкт! Так і застаўся на паперы. Якое расшырэнне, калі ўсюды трэба скарачаць? Дык ты думаў сюды?
— Думаў... А як у вас работа?
— Ды нічога... Жыць можна. Хоць, скажу па сакрэту, мяне таксама хочуць вытурыць. Неяк паспрачаўся з міністрам. З таго дня — усё, што ні зраблю — кепска! А тут яшчэ хваробы... Жонка ў бальніцы, а тут у мяне рука адымаецца. Старая кантузія вылазіць наверх...
Да Парватовіча Драгун ужо не заходзіў.
Першы раз за дзесяць год Драгун адпачываў душою. Такое адчуванне яму было зусім незнаёмае, і каб не ўся гэтая катавасія са скарачэннем, то мо ён і не ведаў бы, што такое быць «вольным мастаком». Не адчуваць на сваіх плячах цяжкі груз вечнага клопату: не спазніцца раніцай, паспець з абеду, не затрымацца на калідоры, не зацягваць работы, не зрываць графіка, са страхам чакаць прачуханца за памылкі, якія, як знарок, вылазяць тады, калі кніжка ўжо выйшла ў свет,— не адчуваць усяго гэтага ўжо калі не вялікае шчасце, то, ва ўсякім разе, свабода ад надакучлівага пачуцця абавязку... Успомнілася яму апавяданне італьянца Маравія пра чалавека, які доўга шукаў работы і, урэшце, уладкаваўся на працу ў рэкламнае бюро. З групай падлеткаў ён ездзіў па горадзе на веласіпедзе, везучы на спіне вялізную літару, а ўся кампанія па літарах складала цэлую назву кіно і кінатэатра. Без канца ездзіць па горадзе надакучала, хлопцы зварочвалі ў завулкі, выязджалі на пляж. Кінуўшы веласіпеды, бесклапотна купаліся, загаралі, заводзілі знаёмствы з дзяўчатамі. А пажылы чалавек, які быў разам з імі, не мог спакойна адпачываць: яго мучыла пачуццё абавязку. Яно ўжо сядзела ў яго касцях, у яго крыві...
Гэтае ж самае пачуццё, аказваецца, сядзела ў Драгуна, як цвік у целе, ён ужо думаў, што так і трэба, хоць і баліць. Выходзіць, што без гэтага цвіка, без гэтай стрэмкі намнога спакайней і лягчэй: ты адчуваеш сябе незалежным чалавекам, ніхто табой не камандуе, ніхто на цябе не крычыць, ніхто не стане папракаць за тое, што ты нешта зрабіў не так, а мо і так, а яму здавалася, што ты зрабіў кепска, і ты ніколі не дакажаш свае праўды.