Выбрать главу

Так, апрача З. Бядулі, ім удалося ўцягнуць у сваё аб’яднанне К. Крапіву, К. Чорнага, П. Глебку.

У мэтах адпаведнай апрацоўкі пісьменнікаў старэйшага пакалення контррэвалюцыйнымі нацыяналістамі было створана ў 1928 г. літаратурнае аб’яднанне «Полымя». Сюды ўвайшлі пакончыўшыя з сваімі функцыямі ў «Маладняку», яго ранейшыя арганізатары і кіраўнікі разам з Александровічам».

Вось так пісалі чорныя крытыкі гісторыю беларускай літаратуры.

А яшчэ раней Рымар, «ничтоже сумняшеся», абзываў і хрысціў беларускіх паэтаў самымі страшнымі эпітэтамі.

«...праявы контррэвалюцыйнага буржуазнага нацыяналізму, нацыяналістычныя настроі, маюць яшчэ месца і цяпер на паэтычным фронце. Нельга тут не прыгадаць такіх нацыяналістаў у паэзіі, як Баркоў, Таўбін, Астапенка, Астрэйка. Гэтыя паэты карысталіся найбольш формамі маскіроўкі ў сваіх творах. Контррэвалюцыянер Астрэйка піша паэму пра Бенгалію. У ёй літаральна спісвае з антысавецкіх паэм Дубоўкі і, апрача таго, алегарычна, пад умовы капіталістычнай эксплуатацыі і прыгнёту ў Бенгаліі падтасоўваецца... Савецкая Беларусь. Так кулацкі абаронца Астрэйка пераліцоўвае творы кулацкага абаронцы Дубоўкі... А вазьміце такіх паэтаў, як Баркоў, Таўбін, Астапенка? Ці ж не хавалі яны за эстэтызм буржуазнага тыпу, за голы фармалізм, за голую фразеалагічную паэзію свае варожыя мэты?»

«...Нацыяналісты выгадоўвалі ў сваіх паэтаў нянавісць да пралетарскай рэвалюцыі. Найбольш яркімі выразнікамі гэтых настрояў з’яўляліся Дубоўка, Пушча, Баркоў, Жылка — ідэолагі нацыяналістычнай контррэвалюцыі.

...Асноўная творчая іх асаблівасць, акрамя дзікае нянавісці да пралетарскай рэвалюцыі, гэта велізарнейшае эпігонства, велізарнейшае падражацельства, велізарная, нават плагіятарская залежнасць ад старых буржуазных упадніцкіх пісьменнікаў. Эпігонамі каго толькі не былі Дубоўка, Пушча, Баркоў і ім падобныя! Гэтыя паэты бязлітасна «выкарыстоўвалі» буржуазнага паэта перадкастрычніцкай пары Максіма Багдановіча, былі ў велізарнай залежнасці ад імажыністаў, прывівалі на беларускай глебе ясеніншчыну».

Так і паўстае з гэтых радкоў галодны і прагны шакал, які хоча, каб болей нарабілі мяса. Тады нешта дастанецца і яму. Ён у гэтым ўпэўнены:

«Таварыш Ежоў ачышчае жалезнай рукой нашу краіну ад трацкісцкіх, бухарынскіх і нацыянал-фашысцкіх шпіёнаў і дыверсантаў. Таварыш Ежоў блізкі сэрцу беларускага народа».

Мяса будзе!

А ўзровень яго культуры, эрудыцыі, крытычнага майстэрства відаць хоць бы з маленькага прыкладу — з разбору паэмы Петруся Броўкі «Праз горы і стэп». Вось як піша гэты, з дазволу сказаць, крытык:

«Аднак нават і гэты лепшы твор Петруся Броўкі гаворыць пра тое, што трэба загастрыць увагу паэта на яшчэ большае авалоданне паэтычнай тэхнікай, на яшчэ больш дасканалую апрацоўку паэтычнага радка... А мясцін ненатуральных, паэтычна слаба апрацаваных, недасканала напісаных з боку мастацкае тэхнікі — багата і ў вершы «Праз горы і стэп». От, напрыклад, узор таго, як вобраз будуецца ненатуральна, нежыццёва, а штучна, выдумана.

Едзеш, чуеш трывожны таварыша голас:

— Я на дзікія скалы ўжо больш не хадок,—

Скажа так — і пакоціцца труп яго долу.

Або: «Вецер грае разлучыну шалёным тустэпам». Гэты тустэп, калі ён пераносіцца ў абставіны бою, з’яўляецца абсалютна не на месцы. Нельга тустэп з мяшчанскага асяроддзя пераносіць у абставіны гераічнай і пераможнай барацьбы».

І вось цяпер гэты крытык-даносчык думае, што ўся яго пісаніна забыта. Ён вясёлы, смяецца, жартуе, гаворыць кампліменты, расказвае анекдоты, піша сцэнарыі і ставіць кінафільмы. Ён пабратаўся нават з тымі, на каго некалі пісаў у газетах і паказваў пальцам: ён вораг! — разам піша сцэнарыі, разам ездзіць на курорт у Карлавы Вары, у Чэхаславакію. Узяць хоць бы таго Баркова...

Божа, як упалі ў нас у цане раней такія высокія паняцці гонару, чалавечай годнасці! Героем стаў ужо не той, хто не гнецца, а ломіцца, а той, хто не ломіцца, а гнецца! Усё стала з ног на галаву, а мо наадварот: з галавы на ногі?

Не, звычайнае несапсутае чалавечае пачуццё ўласнай годнасці з гэтым не можа змірыцца. Народны святы прынцып — чалавечая кроў ніколі не праходзіць дарам — застанецца ў сіле на векі вякоў!