Ды і мне даўно хочацца па-маленькаму, прычым хочацца так нясьцерпна, што і не па-маленькаму ўжо зусім.
Сусед, якога я ня бачу, пачынае тарабаніць у дзьверы:
— Э, пассаць выведзі! Ты што, не чалавек?..
Падтрымліваю патрабаваньне таварыша па няшчасьці. Стараюся інтэлігентна:
— Выведзіце ў прыбіральню! Ня маеце права!..
Галёкаем удвох. Там толькі ляніва агрызаюцца.
Пухір ные і цісьне няўмольна. Надзея растае.
Праз паўгадзіны енку і кляцьбы сусед абвяшчае:
— Чуеш, ня выведзеш — нассу проста ў камеры!
У адказ — цішыня.
І вось у гэтай самай цішыні раптам пачынае цурчэць пад дзьверы суседаў гарачы струмень. Мянты толькі гэтага і чакалі:
— Ах ты!!.
Суседскія дзьверы адчыняюцца з жалезным скрогатам, і праз мат-перамат ды пудовыя ўдары (дрыжыць нават маё вочка з арганічнага шкла) чуваць адчайныя стогны ды роў мянтоў:
— Да я, ... шчас табой усё гэта вытру!..
Клацаюць кайданкі, і пад балючы, жывёльны
енк чуваць, як целам суседа выціраюць падлогу ды дзьверы.
Аднекуль са сьпіннога мозгу ашпарвае ашалелае: лепш памерці ад разрыву ўнутраных органаў, чым так.
І калі заціхаюць нават усхліпваньні скаванага кайданкамі на «ластаўцы» суседа і цішыня пачынае зьвінець увушшу — перад табой расхінаецца прадоньне першай у жыцьці начы за кратамі.
Не ратуе нічога — ані спробы абдумаць, ані тупое лічэньне вярблюдаў, ані спадзеў, што нарэшце страчу прытомнасьць. Здаецца, яшчэ хвіліна — і сам каменны мех лопне ад ціску маёй мачы. Адчуваньне часу распушчаецца ў бясконцым ціхім жаху.
...Зьнянацку скрыгоча ключ у дзьвярох; праварочваецца так, быццам адчыняюць тваё заржаўленае нутро.
О-о-о-о!..
— Тварам да сьцяны. Рукі.
Ледзяныя кайданкі.
— Адвядзіце ў прыбіральню!
— Потым. Спачатку на допыт.
— Нікуды не пайду, вядзіце ў прыбіральню.
— Добра. Пасьля допыту.
І я іду, юны дурашка, ледзьве перастаўляю ногі, сьпярша на допыт. Памяты сьледчы паліць, з асалодай выдыхае дым мне ў твар, пачынае друкаваць пратакол на падазраванага ў крымінальнай справе.
10 сакавіка. Акцыя. Оператор Колокольчиков (потым за яго Вадзім Кабанчук адграбе рэальны тэрмін).
Сяджу, сьцяўшы калені, адказваю скрозь зубы, хутчэй бы. У кабінет уваходзяць два гоблінападобныя амапаўцы, якія моўчкі разглядаюць мяне, пераглядва-
юцца (сьледчы прымружана пільнуе мае вочы) і гэтак жа моўчкі выходзяць.
Сэрца калоціцца. Вы-пусь-ці-це-мя-не-ад-сюль!!!
Вядома, пасьля допыту ніякай прыбіральні. Мяне ўпіхваюць назад, у каменны капкан.
Вось тут, у глыбокай начы, у прыніжэньні і бездапаможнасьці, у статусе падазраванага ў крымінальным злачынстве, пад напорам нястрымнага страху і перапоўненага мачавога пухіра пачынае ехаць дах. Сьпярша ціха, сам сабе, а потым і ўголас пачынаеш выць. Натуральна, па-ваўчынаму выць ад шалу і безвыходнасьці, і хай гэты зьдзічэлы тупы боль, што працінае ўсё цела, выхлёствае горлам.
— О-о-о-ў-у-у-уууу!..
З жахам слухаеш сам у сабе жывёлу і адчуваеш: ніколі... ніколі больш... не хачу...
Недзе а трэцяй пачынаеш абшарваць, дзе б тут можна было засіліцца, і роспачна здагадваесься, што шнурок з курткі адабралі нездарма.
Хіба разьбіць галаву аб дзьверы... Мацней. Мацней!.. Усё гудзе. Млосна.
.А палове на дзясятую раніцы, на зыходзе сямнаццатай гадзіны без прыбіральні мяне, паўпрытомнага, сьцятага да паралюшу, завялі да «начальніка». Калі б не матуля, што ўсю раніцу прабівалася ў райаддзел, скончылася б шпіталем або калецтвам. Маёр Гірэль, кагоры потым ня раз суправаджаў дэманстрацыі, разганяў маладафронтаўцаў і даслужыўся да палкоўніка, добры маёр Гірэль урачыста паведаміў, што мяне чакае суд.
У прыбіральні я некалькі хвілінаў проста тупа слухаў, як за сьпінай перамінаецца канваір. Сьцятае цела адмаўлялася верыць, што магчыма пазбавіцца вадкасьці, зь якой ты складаесься на 80%, звычайным чалавечым шляхам.
І ў той момант, калі, хапнуўшы сакавіцкай сьвежасьці, ты выходзіш з будынка суда са штрафам за ўдзел у маршы, каторы так і не пачаўся, калі шчасна глядзіш на сонца і бачыш людзей, што ідуць сабе міма і ня хочуць тваёй сьмерці, табе ясьней яснага.
Ніколі больш, ты чуеш? Усё. Скончана.
Але, як высьвятляецца потым, Бог паказвае табе ў гэтую ноч толькі самы-самы пачатак.
ВАЛАДАРСКАЯ БАЛАДА
— Ладна, — падняўся сьледчы; крэсла пад ім дасадліва крэкнула. — Ня хочаш, як хочаш.
Размова скончылася. Шумна ўстаў адвакат, выразна паціснуўшы плячамі.
Усё, нарэшце дамоў. Дахаты. Там зараз баланда, паямо, будзе цяплей.
Каменная падлога вымытая, смутна люструе, i здаецца, што йдзеш па вадзе.