Толькі так — разам! — можна супрацьстаяць масавым працэсам. Бо на чарзе ўжо палітычныя партыі і грамадскія арганізацыі. Толькі так мы, беларусы, здолеем абараніць усіх і кожнага. Трымаемся побач! Бярыцеся за рукі! Глядзім дзяржаўным злачынцам у вочы! І кажам: «І я маладафронтавец!» «І я!» «І я таксама!..»
Многія, хто ведае, што такое «Малады фронт» і хто такі Зьміцер Дашкевіч, ужо наважыліся стаць сьведкамі салідарнасьці. Ці гатовы ты стаць у шэраг?
Абавязкова прыходзь на суд.
Справа «Маладога фронту» зробіцца адной з самых яскравых падзеяў нацыянальнага абуджэньня.
ТАБЛІЦА МЕНДЗЯЛЕЕВА
Дзед з Полацка ў гасьцях у сіценцаў цікавіцца, хто пасяліўся ў інтэрнаце. «Хімік», — адказваюць вяскоўцы. «А, вучоныя прыехалі», — з разуменьнем хітае галавою дзед.
«Зычу табе хутчэй адолець гэтую табліцу Мендзялеева», — завяршае свой ліст чытачка «Нашай Hiвы» зь Пінска.
«Хімія» — гэта насамрэч перыядычная сістэма элементаў. Крымінальныя і паўкрымінальныя элементы, што перыядычна трапляюць у Сістэму «абмежаваньня волі», складаюць упарадкаваную заканамернасьць сучаснага грамадска-палітычнага жыцьця. Як спадчына разьвітага сацыялізму, «хімію» ў Расеі і большасьці постсавецкіх краінаў ужо скасавалі. Але ж вось у Беларусі саўковую «табліцу Мендзялеева» дагэтуль штудыююць тысячы.
Сучасная беларуская «хімія» — кландайк для крымінальніка-навучэнца. Тут прафесійныя выкладчыкі дадуць яму поўнае ўяўленьне пра метады сімуляцыі з дапамогаю ёду, жалезныя паняцьці турмы і значэньні цынку (прастукваньне празь сьцяну). Тут навучаць, як перакрываць кісларод адміністрацыі ўстановы, як пазьбягаць ужываньня брому (дадаецца ў пітво ў ізалятарах і калоніях дзеля падаўленьня лібіда) і здабываць высакародныя металы ў кватэрах даверлівых грамадзянаў.
Сэрца крывёю абліваецца, калі бачыш гэтых хлопцаў, аднагодкаў ці крыху маладзейшых, — Пакаленьне Маладога Фронту! — якія днямі слухаюць блатны шансон ды «Таганку», размаўляюць на сумесі турэмнага жаргону і расейскага мату і лічаць гэта найвышэйшай рамантыкай. Іхняя сьвядомасьць ужо скалечаная дашчэнту. Мой 22-гадовы сусед з Новалукомля шчыра абураўся: «Угон аўтамабіляў — гэта мой хлеб, мая праца, разумееш? Я працую ня менш за іншых — дык за што мяне пасадзілі?!»
Злосны неплацельшчык аліментаў зь недалёкае вёскі; полацкі нумізмат, у якога на выставе паспрабавалі скрасьці ягоныя манеты (крыўдзіцель апынуўся ў рэанімацыі, калекцыянер — у Сітне); малады кіроўца, што зьбіў хлопчыка з роварам; жыхар Наваполацка, які ўтапіў у балоце дыпламат зь міліцэйскімі дакументамі; лепельскі мужык, які на глебе рэўнасьці «вынес санкі» (зламаў сківіцу) жонцы; здаровы хуліган, на якога пасьля чарговае бойкі суседзі-пацярпелыя падалі заяву... Як і ў перыядычнай сістэме элементаў тут ёсьць артыкулы лёгкія (аліменты, махлярства, п’янкі, выпадковы ўшчэрбак) і цяжкія (цяжкія цялесныя пашкоджаньні, ненаўмысныя забойствы): першыя часьцей падпадаюць пад амністыю ці ўмоўна-датэрміновае вызваленьне.
Мая «арганізацыя масавых беспарадкаў» робіць на «калегаў» моцнае ўражаньне. Даведаўшыся, што ў «беспарадках» на галоўнай плошчы сталіцы ўдзельнічала некалькі тысячаў чалавек, паглядзеўшы на машыны наведнікаў і пераканаўшыся, што паслабленьняў у камендатуры не даюць, яны прысьвістваюць і па-змоўніцку ціснуць руку: «Трымайся!»
Ужо неаднойчы пераканаўся на «сутках», у ізалятарах, «адстойніках» на той жа «хіміі»: да «палітычных» у месцах пазбаўленьня ці абмежаваньня волі ставяцца з выключнай павагай. Прынцыповасьць, адукаванасьць і беларуская мова — візітоўка «палітычных» — вітаецца зваротна прапарцыйна непрыязнасьці да гэтых рысаў у афіцыйных установах навукі, культуры і адукацыі. Прыхільнікаў Лукашэнкі сярод сядзельцаў не сустракаў: тут улада — ненавісны апарат падаўленьня. Слова «рэжым» выклікае тыповую хімічную рэакцыю. У крымінальнага інтэрнацыяналу ёсьць нават адпаведная класіфікацыя РБ— «чырвоная (г. зн. кантраляваная адміністрацыяй) рэспубліка». Дзіва што сімпатыяў да міліцыі тут яшчэ меней, чым сярод удзельнікаў вулічных маніфестацыяў. Можаце сабе ўявіць, якім попытам карыстаюцца ў «мясьцінах ня надта аддаленых» значкі «За свабоду!».
Разам з тым «папраўчая ўстанова адкрытага тыпу», як ніводная іншая структура пэнітэнцыярнай сістэмы, не папраўляе, а горшыць чалавека. Для «новенькіх» гэта асяродак страшэннага разлажэньня, а для злачынцаў — паўсюдная спакуса: за мінімальным кантролем выпіць, пабалдзець, а заадно і «выхаваць маладняк» — не праблема. І канвеер працуе: «Скраў, выпіў — у турму».