Несьвядомыя. П’юць. Ні да чога добрага не імкнуцца — і каму яны тут патрэбныя?
Цікава, колькі такіх вось партызанскіх слухачоў «Свабоды» ў Беларусі? Напэўна, ёсьць у кожнай вёсачцы. А вёсак у нас больш за 23 тысячы.
І чаму мы адразу запісваем самую беларускамоўную, самую блізкую да зямлі і самую бедную траціну беларускага народа ў актыў рэжыму? Дзіўна, але апроч Лукашэнкі ды Пазьняка пра гэта ніхто і не гаворыць.
Багарадаў хутар — некалькі абкружаных лесам хатаў. Гародзік, палісаднік, сад. Дзед Роберт разводзіць на палянцы між хвоямі і елкамі яблыні, грушы, сьлівы, парэчкі. Прышчэплівае, абкопвае, чысьціць ад садовых хвароб. Каму дастанецца? А вось, будзе сабе сад сярод лесу.
— Тут, — паказвае Роберт Багарад, — падгнілы плот. І дужа плодзяцца зьмеі. Выпаўзаюць на сьцежку, як ісьці да вёскі, дык я бяру палку і, калі пацэлю, забіваю ды на плот вешаю.
Хата ў дзеда Роберта чыстая, дагледжаная. На галоўным месцы, дзе ў звычайнай сям’і абавязкова стаіць тэлевізар, — вялізны, яшчэ савецкі радыёпрымач (а я спрабаваў знайсьці «Свабоду» аж на трох найноўшых). Вось ён, сапраўдны вузел сувязі на ўсю ваколіцу! Побач — колькі вёдраў брусьніц, на якія тутэйшы лес вельмі багаты. Стол. Зэдлік. Ложак.
— Давайце прынясу вам сьвежых газет ці кніжак якіх, — аглядаю я пазбаўленае іншых прымет цывілізацыі жытло.
— А, ня трэба, — адмахваецца дзед Роберт, — вочы ўжо ледзь бачаць, не прачытаю. Я пра ўсё са «Свабоды» даведаюся.
Падумаць толькі: чалавек ужо больш як паўстагодзьдзя сядзіць ля прымача ў глухой беларускай вёс-
цы і слухае пра пахаваньне Сталіна, Карыбскі крызіс, палёт на Месяц, задушэньне Пражскае вясны і перамогі «Салідарнасьці», перабудову, Адраджэньне, здабыцьцё незалежнасьці і яе здачу, рэферэндумы ды акцыі апазіцыі... Чалавек прыслухоўваецца да імклівага руху планеты і бачыць перад сабой адну і тую ж карціну... Асацыятыўны шэраг надзвычай біблейскі: прозьвішча «Багарад», людзі, што не імкнуцца да дабра, сад, зьмеі — і Свабода. Чалавеку вельмі хочацца нарэшце ўбачыць, а ня толькі пачуць вольную, неза-лежную, адроджаную краіну.
Колькі яшчэ здолее чакаць Роберт Багарад?
Дзеля аднаго гэтага ў 2006-м трэба перамагаць.
ПРАЦА ШТАБЯЛЁЎШЧЫКА
Галоўная кантора маласіценскага лесапункта — белая з чырвоным дахам, ды яшчэ арнамент паўз увесь падмурак. Натхнёны ансамблем нацыянальных колераў, я рушу наўпрост да бухгалтаркі (яна ж — тутэйшы аддзел кадраў) па сваё працоўнае месца.
— Кім работалі да гэтага? — не падымаючы галавы, запытвае бухгалтарка.
— Інжынер-геолаг, менеджар па продажах, мастак, журналіст, займаўся грамадскай адукацыяй, ідэалогіяй... — рапартую бадзёра, назіраючы, як асадка ў руцэ бухгалтаркі замірае па-над графой «прафесія», а сама яна глядзіць ужо на мяне.
— Ага, — трохі няпэўна, але, як мне падаецца, задаволена канстатуе «аддзел кадраў». Я ўжо гадаю, што яе зацікавіла найбольш: можа, у гэты самы момант вырашаецца мой лёс на бліжэйшыя два гады. — Будзеце працаваць у нас штабялёўшчыкам.
Бясконцае нагрувашчаньне штабялёў хвоі, елкі, бярозы, асіны ўздоўж чыгункі, вал дрэва, у маштабе якога чалавек — мурашка. Вось гэты чалавек і ёсьць штабялёўшчык. Яго працоўнае месца — на эстакадзе. Так называецца даўжэзны, метраў пад 100, памост, звараны з рэек ды насланы дошкамі, на якім ствалы звальваюцца зь лесавозаў, расьпілоўваюцца, пускаюцца па транспарцёрнай стужцы, сартуюцца па гатунках, звальваюцца ў кішэні і адкуль кранамі грузяцца ў вагоны Беларускай чыгункі.
Кранаўшчыкі, стропальшчыкі, раскрыжоўшчыкі, механікі, электрыкі ў Алешчы працуюць зь якой-ніякой тэхнікай, а штабялёўшчыкі — цяглавая сіла. Менавіта яны ўручную, з дапамогай жалезных крукоў, адкочваюць па эстакадзе расьпілаваныя бярвёны даўжынёй два-пяць метраў на стужку. Часам трэба скакаць церазь бервяно, якое коціцца згары, — як такі балет удаецца п’яным? Далей — паўз усю эстакаду — штабялёўшчыкі рукамі або рычагамі (вялікі драўляны дрын) скідаюць у асобныя аддзелы (кішэні) розныя сарты дрэва: дровы (двухметровыя галіны), піловачнік (3-4-метровыя хвоі і елкі на дошкі ці шпалы), фанеру (бярозу для вытворчасьці фанеры), балансы (дарагую драўніну на экспарт), тэхнічную сыравіну (на цэлюлозу і прадукт дрэваапрацоўкі)...
Штабялёўшчыкі закідаюць у трактарныя прычэпы і самазвалы адпілаваныя камлі, якія тут называюць «паджывотнікамі», і нестандартныя абрэзкі, перакладваюць разваленыя пры транспартаваньні кранамі штабялі, абкорваюць сякерай ды скрабкамі вагонныя стойкі для экспарту лесу, прыбіраюць пілавіньне і вецьце.
Рукавіцы, што выдаюцца раз на месяц, дзяруцца тут за тыдзень. Пераламаныя пальцы, рукі, ногі, траўмы хрыбта і сьпіны — штатныя здарэньні (трэба сказаць, амаль заўсёды па п’яні).