Новы ранак наступае,
Цар-дзяўчына падплывае.
Толькі сонцава сястра
Не спяшае да шатра.
Покуль шлюпка стала толкам,
Зноў валтузілася доўга.
Потым з гуслямі ў шацёр
І адразу за прыбор...
А як дзіўна заіграла
І салодка заспявала,
Зноў прыйшоў аднекуль сон,
Ледзь не ўзяў яго ў палон.
Але Ванька не паддаўся,
На дзяўчыну раззлаваўся:
«Ах ты, дрэнь! Мяне дурыць?!
Хочаш зноў заваражыць?» -
І ў шацёр ён убягае,
За касу яе хапае.
«Эй, канёк, хутчэй бяжы!
Гарбуночак, памажы!» -
«Ну, Іван, ты малайчына!
Дык мацней трымай дзяўчыну.
Што ў яе цяпер наўме,
Мы не знаем. На мяне
Трэба вам хутчэй садзіцца,
І паскачам у сталіцу».
Толькі селі - і канёк
Прыпусціўся з усіх ног...
Ля палаца бег спынілі.
Тут іх зразу акружылі...
Да царэўны выбег цар:
«О, які цудоўны дар!»
І, ступаючы няпэўна,
У палац вядзе царэўну.
Вочы ў вочы ёй глядзіць,
Ад кахання аж дрыжыць.
Пасадзіў за стол дубовы.
Галасочак стаў мядовы:
«Як не бачыў - уздыхаў,
А пабачыў - пакахаў!
Сэрца ты майго зарніца!
Пагаджайся быць царыцай!
Зноў я стаў, як малады,
Зноў жаніх я хоць куды!
Чары-дзівы твае вочы
Не дадуць мне спаць уночы,
Не дадуць забыцца ўдзень,
Хоць трубі, як той алень.
Скажаш ласкавае слова -
Да вяселля ўсё гатова, -
Заўтра ж пойдзем возьмем шлюб!
Не маўчы... Табе я люб?»
Ні паўслова не сказала,
Бы цара не існавала,
Адвярнулася ў куток -
Мо такі дала зарок?
Цар ніколькі не ўзлаваўся,
Яшчэ болей закахаўся.
На адно калена стаў,
Ручкі ёй абцалаваў.
Як дурыў, зноў дурыць голаў:
«Ці табе я не пад нораў?
Хіба ёсць мая віна,
Што я п'яны без віна?»
І адказвае царэўна
Ціха, ласкава, не гнеўна:
«Калі хочаш заняволіць,
Трэба просьбу задаволіць.
Трэба за тры дні дастаць -
Хопіць там яму ляжаць -
Мой пярсцёнак з акіяна». -
«Гэй! Падаць сюды Івана!» -
Цар адразу закрычаў
І ледзь сам не паімчаў.
Да цара Іван прыходзіць,
Думае: «Эх, зноў нашкодзіць!
Ну - не цар стаў, а тыран!» -
«Едзь хутчэй на акіян! -
Царскі голас грозны, гнеўны. -
Персцень з дна дастань царэўнін!
А дастанеш мне яго,
Надару табе ўсяго». -
«Я ледзь-ледзь цягаю ногі
Яшчэ з першай той дарогі.
А ты зноў на акіян...» -
Кажа так цару Іван.
«Як ты, шэльма, мог забыцца?!
Я ж хачу з ёй ажаніцца!
Мо глухі ты? Чуў загад?
Каб з пярсцёнкам ты назад
За тры дні вярнуўся. Ясна?
Яшчэ лепш, калі дачасна».
Тут Іван хацеў пайсці,
Каб пустое не чаўпці.
«Ваня, слухай! Ты ж разумны...
Ты ў мой церам ізумрудны
Па дарозе завітай.
Мамачцы паклон аддай, -
Так сказала Цар-дзяўчына. -
А як знойдзецца хвіліна,
Далікатна распытай...
Толькі, цур, не папракай!
Скажаш: дочка ведаць хоча,
Чаму маці па тры ночы
Ад яе хавае твар?
Днём такі ж гняткі цяжар,
Бо і братка мой харошы
Стаў таксама многа горшы.
Хоць бы промнік мне паслаў!
Хоць бы вестачку падаў!
Як захутаецца ў хмары -
Быццам адбывае кару». -
«А хто маці і хто брат?
Не казаць жа мне наўгад». -
«Слухай! Месяц - мая маці.
Сонца - мой капрызны брацік». -
«Зразумела. Я пайшоў!» -
«Праз тры дні - назад! Дамоў!» -
Цар яму крычыць у спіну.
Ваня хутка іх пакінуў.
І ў адрыну да дружка
Ён пайшоў, да гарбунка.
«Зноў Іванка невясёлы...
А не босы ж і не голы,
Шмат усякае яды...» -
«Каб жа толькі той бяды!
Бач, надумаў цар жаніцца,
Робіць дзеўчыну царыцай.
Ім пярсцёнак падавай,
З акіяна даставай.
Церам трэба нам знайсці,
К сонцу, к месяцу зайсці.
Месяц ясны - яе маці,
Сонца - большы яе брацік.
Ды не проста завітаць -
Пра яе ўсё расказаць,
Распытаць пра сёе-тое,
Вось заданне, брат, якое...
Гарбуночак, выручай,
Бо мяне бярэ адчай!» -
«Я скажу табе па дружбе:
Гэта ўсё яшчэ не служба.
Служба ўперадзе, Ванёк.
Цяжкі будзе твой хлябок!
Заўтра ўстанем вельмі рана,
Паімчым да акіяна.
Сёння ж не перажывай,
Спаць лажыся, спачывай».