Сучасніцамі Касцюшкі Фёдаравіча былі некалькі князёўнаў Гальшанскіх з імем Ганна. Якая з іх магла стаць жонкаю сяхновіцкага ўладара?
Т. Корзан называў бацькам Ганны князя Юрыя Гальшанскага. Аднак гэта малаверагодна, хоць ужо вядомыя нам Юрый Сямёнавіч і ягоны ўнук Юрый Іванавіч Гальшанскія сапраўды мелі дачок з імем Ганна. Аднак, першая была значна старэйшая за Касцюшку, а другая з’яўлялася жонкаю нейкага Кірдзея [94].
Прафесар Т. Корзан, зразумела, схіляўся да кандыдатуры апошняй, прычым дадаваў: шлюб з панам Кірдзеем “не выключаў мажлівасці” таго, што Ганна бралася шлюбам і з Касцюшкам, перад ці пасля Кірдзея [95].
Аднак гэтае дапушчэнне цяжка стасуецца са сведчаннем дакументаў Літоўскай Метрыкі, выяўленымі ў 1880-ыя гады Юзафам Вольфам. Яны тычыліся сям’і Ганны.
Яе бацька быў двойчы жанаты. Ганна нарадзілася ад другога шлюбу з Марыяй Андрэеўнай Сангушкаю, заключанаму ў 1522 годзе. У княгіні Марыі было ад Ю.І. Гальшанскага сем дзяцей, у тым ліку пяць дачок [96]. Калі нават дапусціць, што Ганна з’яўлялася самым старэйшым дзіцём у сям’і, узросту, з якога яна магла мець дзяцей, дзяўчына магла дасягнуць не раней за 1537 — 1538 гады. Аднак старэйшы сын Касцюшкі нарадзіўся значна раней — каля 1530 года, а ўсяго ў сяхновіцкага гаспадара было не меней за 13 дзяцей [97]!
У 1924 годзе польскі гісторык А.М. Скалкоўскі выдаў працу пад шматзначнаю назваю “Касцюшка ў святле найноўшых даследаванняў”, дзе яшчэ больш заблытаў пытанне, паколькі назваў Ганну з Гальшанскіх Касцюшкаву “ўдавой ваяводы трокскага М. Гаштольда” (памерлага ў 1483 годзе) [98], аднак ягоная “ўдава”, атрымліваецца, памерла яшчэ раней — у 1480 годзе [99]!
Такім чынам, нават тэарэтычна ніводная з прапанаваных кандыдатак на ролю жонкі Касцюшкі Фёдаравіча не падыходзіць.
Аднак існавала яшчэ адна Ганна Гальшанская, імя якой толькі аднойчы сустракаецца на старонках старадаўніх дакументаў.
У 1507 годзе перад Жыгімонтам І паўстала справа нашчадкаў князя Юрыя Сямёнавіча Гальшанскага, у якой “Юрый Іванавіч Дубровіцкі выклікаў на суд свайго дзядзьку князя Аляксандра Юр’евіча, віленскага кашталяна, і сваю цётку княгіню Сямёнаву Юр’евіча Настассю і ейную дачку Ганну”, каб высветліць з імі пытанне пра падзел маёмасці [100].
Згаданыя Сямён і Настасся Гальшанскія пабраліся шлюбам у 1481 годзе, таму іх дачка Ганна, якая нарадзілася не раней за 1482 і не пазней за 1490 год, была амаль равесніцаю Касцюшкі і, безумоўна, магла ў будучым стаць ягонай жонкай.
Мы не можам цалкам адхіляць і версію, што “князёўну Гальшанскую”, заснавальніцу “па кудзелі” роду Касцюшкаў-Сяхновіцкіх, проста прыдумаў Т. Корзан, магчыма абапіраючыся на нейкія легендарныя сямейныя радаводы, якія не дайшлі да нашых дзён, але былі яшчэ даступныя вядомаму навукоўцу напрыканцы ХІХ стагоддзя.
Частка 2
ПЕРШЫЯ ПАКАЛЕННІ
ДОЧКІ КАСЦЮШКІ
Калі з першых двух пакаленняў сям’і, разгледжаных вышэй, вядомы сёння толькі адзінкавыя асобы, дык з прадстаўнікоў трэцяга пакалення мы ўжо ведаем 13 чалавек — усе яны былі дзецьмі Касцюшкі Фёдаравіча і князёўны Гальшанскай, пачынальнікаў славутай радзіны.
Першыя радкі радаводу займаюць сыны Касцюшкі — Іван (1530? — 1571) (№ 7) і Фёдар (1540? — 1622) (№ 8), якія заснавалі дзве галоўныя лініі роду.
Старэйшая галіна (“Іванавічы”) паспяхова даіснавала да ХХ стагоддзя. Яе шляхецтва было пацверджанае ў Расійскай імперыі (1852 год) і запісана ў “Першую кнігу дваранства Гродзенскай губерні” [101].
А вось малодшая галіна (“Фёдаравічы”) “па мячы” (з мужчынскага боку) згасла ў 1817 годзе — са смерцю генерала Тадэвуша Касцюшкі, які не пакінуў пасля сябе прамых нашчадкаў [102].
Апроч двух сыноў, з якімі больш падрабязна мы пазнаёмімся пазней, Т. Корзан налічыў у Касцюшкі шмат дачок, праўда, імёнаў ніводнаай з іх ён не ведаў, і толькі пералічыў для некаторых прозвішчы мужоў.
На падставе знойдзеных дакументаў мы маем магчымасць цяпер часткова запоўніць гэты прабел.
Адна Касцюшкаўна — Ганна (№ 9) напрыканцы ХVІ ці ў самым пачатку ХVІІ стагоддзя ўзяла шлюб з зямянінам Янам Косцем. (Тадэвуш Корзан у радаводзе Касцюшкаў паказаў, што ажно дзве не названыя па імёнах дачкі Касцюшкі Фёдаравіча былі за Косцямі, аднак гэта сумнеўна). Ян Косця атрымаў у 1602 годзе ад караля і вялікага князя Жыгімонта ІІІ Вазы маёнткі Збірогі (Брэсцкі раён) і Старое Сяло ў Берасцейскім ваяводстве [103].