На капе, скліканай па гэтай справе, разгарнулася сапраўдная бойка. Кожны з бакоў абвінавачваў супернікаў. Возны прыняў бок Мікалая Касцюшкі. Абвінавачаны Ян Мачульскі быў перададзены ў рукі сяхновіцкага гаспадара, перад якім прызнаўся ў наступным:
“Правда деи, же шкатулку пана Миколаеву Костюшкову з Юрком, возницою пана Костюшкова, украл, сам деи у окна того коморного стоял, а тот Юрко одорвавши сокерою оконницу и оболонушклянную выбивши там влез … и шкатулку с тое коморы тот истый Юрко … окном подал, а сам лезучи с тое коморы в окне коморном там завяз; а потом, кгдым деи его ратовал с того окна, псы се на нас кинули, а я деи на тот час ратуючи товариша своего Юрка руковицу у комору упустил тую” [144].
Пасля гэтага абвінавачаны прызнаўся, што на гэты ўчынак іх падбівалі і іншыя родзічы М.І. Касцюшкі: Мікалай Целяціцкі, Леў Рудніцкі ды пані Касцюшкава, “а за тое, што мы шкатулу украли з листы и што в неи было, нам коня обецали”.
Атрымліваецца, што галоўнаю прычынаю крадзяжу былі менавіта сямейныя паперы.
Што ж было ў скрыні? Сведчыць Мікалай Касцюшка-Сяхновіцкі:
“...в шкатулке были деи листы потребные и мел справ, то есть: наперед лист, иж што выкупил именье Пелепилки у пана Павла Кричковского на полтораста коп грошеи ... ку тому справы з листы с паном Григорьем Костею, так теж и позвы, которые были положены от пана Ивана Шляхты, два позвы на именью его Сехновицком, так теж и позвы положеные от пана Михаила Сосновского и от пана Беняша Хоружича и инших справ деи не мало менит быть пан Миколаи Костюшко у тои скрынцы были, которых и спомнеть не может. Ешче теж у тои же скрынцы было грошеи готовых коп двесте литовских, и ложок деи серебряных шесть, кубков два, перстень з жабинцом золотыи и инших деи речеи не мало” [145].
Паны Здзітавецкі, Целяціцкі і Рудніцкі таксама праз шлюбы знаходзіліся ў сваяцтве з Касцюшкамі. Увогуле, заключэнне шлюбаў было адным з галоўных сродкаў для пашырэння зямельнай спадчыны. І Касцюшкі шырока карысталіся ім.
НА ШЛЯХУ ЗБІРАННЯ ЗЕМЛЯЎ
Пагадненні ХVІ стагоддзя заклалі падмурак сяхновіцкай зямельнай спадчыны. Пазней абшары, што належалі Касцюшкам, вымяраліся ў 115 валок (каля 2450 га, ці 24,5 км2).
Набыццё земляў ішло павольна. Таму нельга пагадзіцца з Б. Шынд-лерам, які лічыў, што ўжо акт 1509 года надаваў Касцюшкам-Сяхновіцкім права карыстацца прыбыткам з названых 115 валок [146]. Першапачатковы надзел быў значна драбнейшым і ахопліваў толькі каля 5 км2 — землі, занятыя сёння вёскамі Вялікія і Малыя Сяхновічы.
Складванне касцюшкаўскага землеўладання (так званага “дваранскага гнязда”) цягнулася больш за сто год — да сярэдзіны ХVІІ стагоддзя. Паступова да маёнтка былі далучаны блізкія вёскі Грыцэвічы, Канатопы, Сенькавічы, Ханькі (сёння яны ўсе знаходзяцца ў межах Жабінкаўскага раёна Брэсцкай вобласці) [147].
Шляхі для пашырэння валоданняў былі розныя. У першую чаргу Касцюшкі выкарыстоўвалі зямельныя і маёмасныя спрэчкі паміж тутэйшымі зямянамі, часам беручы ўдзел у разборы маёнткаў, якія апынуліся без гаспадарскага нагляду, а таксама купляючы надзелы ў збяднелых суседзяў.
Не меншую карысць, як ужо было паказана вышэй, прыносілі выгодныя шлюбы з навакольнаю шляхтаю. Праз крэўныя сувязі сяхновіцкія ўладары ўзмацнялі свае становішча. Таму найчасцей яны радніліся з сем’ямі, землі якіх ляжалі ў Берасцейскім ваяводстве. У розных ступенях сваяцтва Касцюшкі-Сяхновіцкія знаходзіліся з радзінамі Ажэшкаў, Здзітавецкіх, Мальчэўскіх, Нямцэвічаў, Фядзюшкаў, Целяціцкіх і іншых [148].
Каб зразумець шляхі збірання Касцюшкамі земляў вакол іх родавага гнязда, трэба бліжэй пазнаёміцца з уладаннямі, якія акружалі Сяхновічы ў ХVІ — ХVІІІ стагоддзях.
СТАСУНКІ З СУСЕДЗЯМІ
На поўдні сяхновіцкія землі межавалі з надзеламі Здзітавецкай дзяржавы. Яна дзялілася на шматлікія дробныя “именьица”, якія былі ў руках разнастайных шляхецкіх сем’яў. Да сярэдзіны ХVІ стагоддзя, пакуль жыў пан Венцлаў Багушэвіч-Федкавіч-Здзітавецкі, яшчэ захоўвалася адносная цэласнасць гэтых земляў. Аднак ягоныя дочкі пайшлі на падзелы спадчыны, і Здзітавец пачаў драбіцца. Летам 1577 года прэтэнзіі на свае часткі дзяржавы заявілі ажно 14 спадчыннікаў [149].