— Aŭskultu, sinjoro, la vortojn de ĉi tiu maljunulo… en tiuj kristanoj estas io stranga… Ilia dio donas al ili facilan morton, sed li povas esti venĝema…
Je tio ĉi Nerono diris rapide:
— Ne mi aranĝas la cirkoludojn, sed Tigeleno.
— Jes! Mi! — respondis Tigeleno, kiun atingis la respondo de Nerono. — Mi ilin aranĝas, kaj mi mokas ĉiujn kristanajn diojn. Vesteno, ho sinjoro, estas veziko, plenblovita per superstiĉoj, kaj ĉi tiu brava greko estus preta morti pro timo ĉe la vido de kokino, hirtiĝinta por defendi siajn idojn.
— Bone, — diris Nerono, — sed de nun ordonu fortranĉi al la kristanoj la langojn, aŭ ŝtopi iliajn buŝojn.
— Ŝtopos ilin fajro, ho dia.
— Ve al mi! — ekĝemis Ĥilono.
Sed Nerono, kiun kuraĝigis la maltima certeco de Tigeleno, komencis ridi kaj diris, montrante la maljunan grekon:
— Rigardu, kiel aspektas praido de Aĥilo!
Efektive Ĥilono aspektis terure. La lastaj haroj sur lia kranio tute blankiĝis, en la vizaĝo ŝtoniĝis la esprimo de terura maltrankvilo, timo kaj premiteco. Iafoje li ŝajnis konsternita kaj duone konscia. Ofte li ne respondadis al demandoj, alifoje li iĝadis kolera kaj tiel aroganta, ke la aŭgustanoj preferis lin ne inciti.
Tia momento trafis lin ankaŭ nun.
— Faru al mi, kion vi volas, sed al la cirkoludoj mi ne plu iros! — li ekkriis malespere, klakante per la fingroj.
Nerono rigardis lin momente kaj, turninte sin al Tigeleno, diris:
— Zorgu, ke en la ĝardenoj ĉi tiu stoikisto estu proksime al mi. Mi volas vidi, kiel impresos lin niaj torĉoj.
Ĥilono ektimis la minacon, sonantan en la voĉo de Nerono.
— Sinjoro, — li diris, — mi vidos nenion, ĉar mi ne vidas nokte.
Kaj Nerono respondis kun terura rideto:
— La nokto estos luma, kiel tago.
Poste li sin turnis al aliaj aŭgustanoj, kun kiuj li komencis paroli pri vetkuroj, kiujn li intencis aranĝi en la fino de la cirkoludoj.
Al Ĥilono proksimiĝis Petronio kaj, tuŝinte lian ŝultron, diris:
— Ĉu mi ne diris al ci? Ci ne eltenos.
Kaj tiu respondis:
— Mi volas ebriiĝi…
Kaj li etendis sian tremantan manon al pokalo kun vino, sed ne povis ĝisporti ĝin al la buŝo, kion vidante, Vesteno forprenis de li la vazon kaj poste, alŝovinte sin proksimen, demandis kun vizaĝo scivola kaj timigita:
— Ĉu persekutas cin Furioj? Diru?…
La maljunulo rigardis lin dum kelka tempo kun malfermita buŝo, kvazaŭ li ne komprenus la demandon, kaj komencis palpebrumi.
Kaj Vesteno ripetis:
— Ĉu persekutas cin Furioj?
— Ne, — respondis Ĥilono, — sed nokto estas antaŭ mi.
— Kiel, nokto?… La dioj cin kompatu! Kiel, nokto?
— Nokto terura kaj netravidebla, en kiu io movas sin kaj iras al mi. Sed mi ne scias, kio, kaj mi timas.
— Ĉiam mi estis certa, ke ili estas sorĉistoj. Ĉu ci vidas ion en sonĝoj?
— Ne, ĉar mi ne endormiĝas. Mi ne supozis, ke oni ilin tiel punos.
— Ĉu ci ilin bedaŭras?
— Por kio ci verŝas tiom da sango? Ĉu ci aŭdis, kion diris tiu krucumito? Ve al ni!
— Mi aŭdis, — respondis mallaŭte Vesteno. — Sed ili estas bruligistoj.
— Malvere!
— Kaj malamikoj de la homa gento.
— Malvere!
— Kaj akvovenenistoj.
— Malvere!
— Kaj infanmurdistoj…
— Malvere!
— Kiel do? — demandis Vesteno kun miro. — Ci ja mem diris tion kaj transdonis ilin en la manojn de Tigeleno!
— Tial ĉirkaŭprenis min nokto kaj morto venas al mi… Iafoje ŝajnas al mi, ke mi jam mortis, kaj ankaŭ vi ĉiuj.
— Ne! La mortontoj estas ili, kaj ni vivas. Sed diru al mi, kion ili vidas, mortante?
— Kriston…
— Tio estas ilia dio? Ĉu li estas potenca dio?
Sed Ĥilono respondis per demando:
— Kio estas tiuj torĉoj, kiuj brulos morgaŭ en la ĝardenoj? Ĉu ci aŭdis, kion diris la imperiestro?
— Mi aŭdis kaj scias. Tiajn kondamnitojn oni nomas kaj … Oni vestos ilin per dolortunikoj, trasorbigitaj per rezino, alligos ilin al palisoj kaj fajrigos … Ke nur ilia dio ne faligu sur la urbon iajn terurajn batojn … Terura torturo!
— Mi preferas tion, ĉar oni ne verŝos sangon, — respondis Ĥilono. — Ordonu al sklavo levi la pokalon al mia buŝo. Mi volas trinki, sed mi disverŝas la vinon, ĉar mia mano tremas pro maljuneco…
Ankaŭ aliaj dume interparolis pri la kristanoj. La maljuna Domicio Afro mokis ilin.
— Estas da ili tia amaso, — li parolis, — ke ili povus estigi civilan militon; ĉu vi memoras, ke oni timis, ĉu ili sin defendos. Sed ili mortas, kiel ŝafoj.
— Ili nur provu alie! — diris Tigeleno.
Je tio ekparolis Petronio:
— Vi eraras. Ili defendas sin.
— Kiel nome?
— Per pacienco.
— Tio estas nova rimedo.
— Sendube. Sed ĉu vi povas diri, ke ili mortas tiel, kiel simplaj krimuloj? Ne! Ili mortas tiel, kvazaŭ krimuloj estus tiuj, kiuj kondamnis ilin al la morto, tio estas ni kaj la tuta roma popolo.
— Kiaj sensencaĵoj! — ekkriis Tigeleno.
— [316] — respondis Petronio.
Sed aliaj, frapitaj per la trafeco de lia rimarko, komencis rigardi lin kun miro kaj ripeti:
— Vere! Io diferenca kaj stranga estas en ilia morto.
— Mi diras al vi, ke ili vidas sian dion! — ekkriis Vesteno deflanke.
Tiam kelkaj aŭgustanoj turnis sin al Ĥilono.
— He, maljunulo, ci ilin bone konas: diru al ni, kion ili vidas?
Kaj la greko, kraĉinte la vinon sur la tunikon, respondis:
— Leviĝon el mortintoj!
Kaj li komencis tremegi tiel, ke la gastoj, sidantaj pli proksime, eksplodis per laŭta rido.
Ĉapitro 60ª
De kelkaj tagoj Vinicio pasigadis la noktojn ekster la domo. En la kapon de Petronio venadis la penso, ke eble li denove preparis ian planon kaj laboras por liberigi Ligian el la Eskvilina malliberejo, li volis tamen pri nenio demandi por ne alporti malfeliĉon al la penado. Ankaŭ ĉi tiu eleganta skeptikulo iĝis certagrade superstiĉa, aŭ pli ĝuste, de kiam li ne sukcesis elrabi la knabinon el la Mamertina subteraĵo, li ĉesis fidi al sia stelo.
Cetere ankaŭ nun li ne esperis bonan rezulton de la penado de Vinicio. La Eskvilina malliberejo, aranĝita albezone el la keloj de la domoj, kiujn oni detruis por haltigi la brulon, ne estis vere tiel terura, kiel la malnova Tulianumo apud Kapitolo, sed aliflanke ĝi estis centoble pli gardata. Petronio bonege komprenis, ke oni transkondukis tien Ligian nur tial, ke ŝi ne mortu kaj ne evitu la amfiteatron, li povis do facile konjekti, ke ĝuste pro tiu kaŭzo oni gardas ŝin sendube, kiel la pupilon de la okulo.
«Evidente, — li parolis al si, — Nerono kaj Tigeleno destinas ŝin por ia spektaklo speciala, pli terura ol ĉiuj, kaj Vinicio pli facile mem pereos, ol li sukcesos ŝin liberigi.»
Tamen ankaŭ Vinicio perdis la esperon, ke li povos ŝin liberigi. Nun tion fari povis nur Kristo. La celo de la juna tribunuso estis jam nur povi vidadi ŝin en la malliberejo.
De kelka tempo ne lasis lin en trankvilo la penso, ke Nazario tamen penetris en la Mamertinan malliberejon, kiel dungito por elportado de kadavroj, li do decidis provi tiun rimedon.
La estro de la Malbonodoraj Kavoj, subaĉetita per grandega sumo, akceptis lin fine en sian servan anaron, kiun li sendadis ĉiunokte por forpreni la kadavrojn el la malliberejoj. La danĝero, ke Vinicio povus esti rekonita, estis efektive malgranda. Ŝirmis lin kontraŭ tio: la nokto, la sklava vesto kaj la malbona lumigiteco de la malliberejoj. Al kiu povus cetere veni la ideo, ke patricio, nepo kaj filo de konsuloj, povis troviĝi inter la tombistaro, elmetita al la haladzoj de la malliberejoj kaj de la Malbonodoraj Kavoj, kaj entreprenis la laboron, al kiu devigadis homojn nur sklaveco aŭ ekstrema mizero?
[316]
Esprimo, signifanta: «Jen la plej granda stultulo». ()
(, Tracuja urbo; laŭ Juvenalo: patrujo de malsaĝuloj kaj kruduloj.)