La aĝan apostolon oni subigis unue al la leĝordonita skurĝado, kaj sekvatage oni lin elkondukis ekster la urban muregon, al la Vatikanaj montetoj, kie li devis suferi la al li destinitan krucpunon. La soldatojn mirigis la amaso, kiu kolektiĝis antaŭ la malliberejo, ĉar laŭ ilia imago la morto de simpla homo, plie de fremdulo, ne devus eksciti tian intereson, kaj ili ne komprenis, ke tiu ĉi aro ne konsistis el scivoluloj, sed el konfesantoj, kiuj deziris akompani al la loko de ekzekuto la grandan apostolon. Posttagmeze malfermiĝis fine la mallibereja pordego kaj Petro aperis meze de pretoriana taĉmento. La suno malleviĝis jam al Ostio, la tago estis serena kaj bela. Pro lia alta aĝo oni ne devigis Petron porti la krucon, ĉar oni kredis, ke li ne povus ĝin levi, nek oni metis forkegon sur lian kolon por ne malfaciligi la iradon. Li paŝis libera kaj la kredantoj povis vidi lin bonege.
En la momento, kiam meze de la feraj soldataj kaskoj aperis lia blanka kapo, ploro aŭdiĝis en la amaso, sed preskaŭ tuj ĝi ĉesis, ĉar en la vizaĝo de la maljunulo estis tiom da sereneco kaj tia ĝojo de ĝi radiis, ke ĉiuj komprenis, ke tio ne estas viktimo, kondukata al ekzekuto, sed venkinto, festanta sian triumfan marŝon.
Tiel estis efektive. La fiŝkaptisto, ordinare humila kaj klinita, iris nun rekta, superanta per la kresko la soldatojn, plena je digno. Neniam oni vidis en lia sinteno tian majestecon. Ŝajnis, ke tio estas monarĥo, kiu paŝas antaŭen, ĉirkaŭita de siaj soldatoj kaj popolo. De ĉiuj flankoj eksonis la voĉoj:
— Jen Petro foriras al la Sinjoro.
Ĉiuj kvazaŭ forgesis, ke atendas lin turmento kaj morto. Ili iris solene, sed trankvile, sentante, ke de post la morto sur Golgoto okazis ĝis nun nenio egale granda, kaj ke kiel la unua elaĉetis la tutan mondon, tiel ĉi tiu elaĉetos tiun ĉi urbon.
Ĉe la vido de la maljunulo pasantoj haltadis envoje kun miro, kaj la konfesantoj, metante la manojn sur iliajn ŝultrojn, parolis per trankvilaj voĉoj:
— Rigardu, kiel mortas la justulo, kiu konis Kriston kaj predikis amon en la mondo.
Kaj tiuj ekmeditadis, poste foriradis, dirante al si: «Vere, ĉi tiu ne povis esti maljusta».
Envoje silentiĝadis la strata kriado kaj bruado. La procesio iris antaŭen meze de nove konstruitaj domoj, meze de blankaj kolonoj de temploj, super kies frontonoj etendis sin la ĉielo, profunda, paca kaj blua. Ili iris en silento; iafoje nur ektintis la soldataj armiloj aŭ ekmurmuris la flustro de preĝoj. Petro aŭskultis ilin kaj ĝojo ĉiam pli granda lumis sur lia vizaĝo, ĉar lia rigardo apenaŭ povis ĉirkaŭpreni tiujn milojn da konfesantoj. Li sentis, ke li plenumis la taskon, kaj li sciis jam, ke tiu vero, kiun li predikis dum la tuta vivo, surverŝos ĉion, kiel ondo, kaj ke nenio jam povos ĝin bari.
Tiel pensante, li levis la okulojn supren kaj diris: «Sinjoro, ci ordonis al mi konkeri ĉi tiun urbon, do mi ĝin konkeris. Ci ordonis al mi fondi ĉi tie cian metropolon, do mi ĝin fondis. Ĝi estas nun cia urbo, Sinjoro, kaj mi iras al ci, ĉar multa estis mia penado.»
Pasante preter temploj, li parolis al ili: «Temploj de Kristo vi estos».
Rigardante la homajn amasojn, svarmantajn preter li, li parolis al ili: «Servantoj de Kristo estos ciaj infanoj.»
Kaj li iris, konscia pri la plenumita laboro, konscia pri sia merito, pri la povo, pacoplena, granda. La soldatoj irigis lin tra la Triumfa ponto[326], kvazaŭ malgraŭvole atestante lian triumfon, kaj kondukis lin pluen, al la Naŭmaĥiejo kaj al la cirko. La kredantoj el Transtibero aliĝis al la procesio kaj tiel densa iĝis la popolamaso, ke la centuriestro, komandanta la pretorianojn, diveninte fine, ke li kondukas iun ĉefpastron, kiun ĉirkaŭas liaj fideluloj, maltrankviliĝis pro la tro malgranda nombro da soldatoj. Sed eĉ ne unu ekkrio de indigno aŭ furiozo aŭdiĝis en la amaso. La vizaĝoj, spegulantaj la gravecon de la momento, estis solenaj kaj kune plenaj je atendo, ĉar kelkaj el la konfesantoj, rememorante, ke ĉe la morto de la Sinjoro la tero fendis sin pro teruro kaj mortintoj levis sin el la tomboj, pensis, ke eble ankaŭ nun okazos iuj videblaj signoj, post kiuj la memoro pri la morto de la apostolo ne forviŝiĝos dum jarcentoj. Aliaj parolis eĉ al si: «Ĉu eble la Sinjoro elektos la mortohoron de Petro por malsupreniri el la ĉielo, kiel li promesis, kaj fari juĝon kontraŭ la mondo?» Kaj en tiu penso ili konfidis sin al la kompatemo de la Savinto.
Sed ĉirkaŭe estis trankvile. La montetoj ŝajnis ĝui la varmon kaj ripozi en la suno. La procesio haltis fine inter la cirko kaj la Vatikana monteto. Soldatoj komencis nun fosi kavon, aliaj metis sur la teron la krucon, martelojn kaj najlojn, atendante, ĝis la preparoj estos finitaj, dum la amaso, plu trankvila kaj solena, genuiĝis ĉirkaŭe.
La apostolo, kun la kapo en radioj kaj oraj briloj, turnis sin lastfoje al la urbo. Fore, iom sube, vidiĝis la brilanta Tibero; trans ĝi la Kampo de Marso; pli supre la maŭzoleo de Aŭgusto; sube la grandega banejo, kiun Nerono ĵus komencis konstrui; pli sube ankoraŭ, la teatro de Pompeo; kaj trans ili [327] parte videbla, parte kaŝita de aliaj konstruaĵoj; multego da portikoj, temploj, kolonoj, tavole leviĝantaj konstruaĵoj; kaj fine for, malproksime, la montetoj, ĉirkaŭgluitaj per domoj — grandega homa svarmejo, kies limoj estis malaperantaj en blueta nebulo, nesto de krimo, sed ankaŭ de forto, de frenezo, sed ankaŭ de ordo, kiu iĝis la kapo de la mondo, sed kune ĝia leĝo kaj paco, ĉiopova, nevenkebla, eterna.
Petro, ĉirkaŭita de la soldatoj, rigardis ĝin tiel, kiel rigardus sian posedaĵon reĝo kaj estro. Kaj li parolis al ĝi: «Ci estas elaĉetita kaj mia». Neniu tamen, ne nur el la soldatoj, fosantaj la kavon, en kiun estis metota la kruco, sed eĉ neniu el la konfesantoj scipovis diveni, ke efektive staras inter ili la vera reganto de ĉi tiu urbo, ke malaperos la imperiestroj, trafluos ondoj da barbaroj, jarcentoj pasos, kaj tiu ĉi maljunulo regos ĉi tie senhalte.
La suno ankoraŭ iom malleviĝis al Ostio, ĝi iĝis granda kaj ruĝa. La tuta okcidenta parto de la ĉielo ekflamis per blindiga brilo. La ekzekutistoj proksimiĝis al Petro por lin senvestigi.
Sed li, preĝante, subite rektiĝis kaj alten etendis la dekstran brakon. La ekzekutistoj haltis, kvazaŭ senkuraĝigite per lia sinteno; ankaŭ la konfesantoj haltigis la spiron en la brustoj, atendante ke li ekparolos. Estiĝis profunda silento.
Kaj li, starante sur la altaĵo, komencis fari per la etendita mano la signon de kruco, benante en la horo de sia morto:
— [328]
En tiu sama mirinda vespero alia taĉmento da soldatoj kondukis sur la Vojo Ostia Paŭlon el Tarso al la loko nomata «Fontoj Salviaj»[329]. Ankaŭ lin sekvis aro da kredantoj, kiujn li estis konvertinta, kaj kiam li rekonadis vazaĵojn amikajn, li haltadis kaj parolis kun ili, ĉar la gardistoj elmontradis al li, kiel al roma civitano, pli da konsideroj. Post la pordego, nomata Tergemina, li renkontis Plaŭtillan, filinon de prefekto Flavio Sabeno[330], kaj vidante ŝian junan vizaĝon, surverŝitan de larmoj, diris:
— Plaŭtilla, filino de la eterna Savo, foriru en paco. Nur pruntu al mi vualon, kiun oni ligos ĉirkaŭ miaj okuloj en la momento, kiam mi estos foriranta al la Sinjoro.
Kaj preninte la vualon, li iris pluen kun vizaĝo tiel plena je ĝojo, kun kia revenas hejmen laboristo, honeste laborinta la tutan tagon. Liaj pensoj, simile al tiuj de Petro, estis trankvilaj kaj serenaj, kiel tiu vespera ĉielo. La okuloj medite rigardis la ebenaĵon, kiu etendis sin antaŭ li, kaj la Albanan montaron, dronantan en lumo. Li rememoradis siajn vojaĝojn, sian penadon kaj laboron, la batalojn, en kiuj li venkis, kaj la komunumojn, kiujn li fondis en ĉiuj landoj kaj trans ĉiuj maroj, kaj li pensis, ke li bone meritis la ripozon. Ankaŭ li plenumis sian taskon. Li sentis, ke lian semaĵon jam ne disblovos la vento de malbono. Li sin preparis al la foriro kun la certeco, ke en la batalo, kiun lia vero proklamis kontraŭ la mondo, ĝi venkos, kaj senlima sereneco enfluadis lian animon.
[328]
Al la Urbo [t.e. Romo] kaj la mondo (lat.) — formulo per kiu en la antikva Romio komenciĝis gravaj proklamoj. Almenaŭ de la 13ª jc tiel nomiĝas la «apostolaj benoj» donataj de la papo de Romo en gravaj okazoj.
[329]
Latine — loko en Romo kie nun situas la preĝejo «S-ta Paŭlo ĉe la Tri Fontoj» (itale ).
[330]
(m. 69 p.K.) — la pli aĝa frato de Vespaziano, konsulo de la jaro 47ª. Laŭ kristana legendo, lia edzino estis Plaŭcia (), filino de Aŭlo Plaŭcio; kaj tial la nomo por ilia filino, la nepino de la Plaŭcioj.