La vojo al la loko de la ekzekuto estis malproksima kaj la vespero komencis krepuski. La montoj iĝis purpuraj, kaj iliaj bazoj iom post iom sinkis en ombron. Brutaroj estis revenantaj hejmen. Tie kaj ie iris aretoj da sklavoj kun laborinstrumentoj sur la ŝultroj. Antaŭ la domoj, sur la vojo ludis infanoj, rigardante scivole la pasantan taĉmenton. Kaj en ĉi tiu vespero, en ĉi tiu klara, ora aero estis ne nur trankvilo kaj paco, sed ankaŭ ia harmonio, kiu ŝajnis levi sin de la tero al la ĉielo. Paŭlo aŭdis ĝin kaj lia koro pleniĝadis je ĝojo ĉe la penso, ke al tiu muziko de la mondo li aldonis unu sonon, kiu mankis ĝis nun, kaj sen kiu la tuta tero estis kiel «sonanta kupro aŭ tintanta cimbalo»[331].
Kaj li rememoris, kiel li instruadis al la homoj la amon, kiel li diradis al ili, ke eĉ se ili disdonus sian havaĵon inter malriĉulojn kaj eĉ se ili ekkonus ĉiujn lingvojn kaj ĉiujn misterojn kaj ĉiujn sciencojn, ili estos nenio sen la amo, kiu estas plenfavora, pacienca, kiu ne faras malbonon, ne deziras adoron, ĉion elportas, al ĉio kredas, ĉion esperas, ĉion eltenas.
Li pasigis la jarojn de sia vivo instruante al la homoj tiun veron. Kaj nun li diris al si en la animo: kia potenco ĝin egalas kaj kio ĝin venkos? Kiel povas ĝin subpremi la imperiestro, se li eĉ havus duoble tiom da legioj, duoble tiom da urboj kaj maroj kaj landoj kaj nacioj?
Kaj li iris preni sian pagon, kiel triumfanto.
La irantaro forlasis fine la grandan vojon kaj flankiĝis orienten per mallarĝa irejo al la Fontoj Salviaj. Sur la erikejo kuŝis ruĝaj sunbriloj. Ĉe la fonto la centuriestro haltigis la soldatojn, ĉar la momento venis.
Sed Paŭlo, ĵetinte sur la ŝultron la vualon de Plaŭtilla por kovri per ĝi siajn okulojn, lastfoje levis la pupilojn, plenajn je senlima trankvilo, al la pratempaj briloj de la vespero kaj preĝis. Jes! La momento venis, sed li vidis antaŭ si grandegan vojon el vesperbriloj, kondukantan al la ĉielo, kaj en la animo li diris al si la samajn vortojn, kiujn li skribis antaŭe, konscia pri sia plenumita servo kaj pri la baldaŭa fino: «Bonan batalon mi batalis, mi finis la kuradon, mi gardis la fidon; de nun estas konservita por mi la krono de justeco»[332].
Ĉapitro 72ª
Romo furiozis, kiel antaŭe, tiel ke ŝajnis, kvazaŭ tiu urbo, kiu konkeris la mondon, komencas fine, pro manko de gvidantoj, disŝiri sin interne. Eĉ antaŭ ol ekbatis la lasta horo de la apostoloj, venis la konspiro de Pizono, kaj post ĝi sekvis tiel senpardona falĉado de la plej altaj kapoj en Romo, ke eĉ al tiuj, kiuj vidis dion en Nerono, li ekŝajnis fine dio de morto. Funebro falis sur la urbon, teruro ekloĝis en la domoj kaj koroj, sed la portikojn kronis hedero kaj floroj, ĉar malpermesite estis elmontri ĉagrenon pro la mortintoj. La homoj, kiuj vekiĝadis matene, demandis sin, kies vico venos hodiaŭ. La procesio da fantomoj, tiriĝantaj post Nerono, kreskis kun ĉiu tago.
Pizono pripagis la konspiron per sia kapo; post li sekvis Seneko kaj Lukano; Fenio Rufo kaj Plaŭcio Laterano; kaj Flavio Sceveno, kaj Afranio Kvintiano, kaj la diboĉema ludkamarado de la imperiestro Tulio Seneciono, kaj Prokulo, kaj Arariko, kaj Tugureno, kaj Grato, kaj Silano, kaj Proksimo, kaj Subrio Flavo, iam tutanime fidela al Nerono, kaj Sulpicio Aspero. Kelkajn pereigis la propra malnobleco, aliajn timemo, aliajn riĉaĵoj, aliajn braveco. Nerono, terurite per la sola nombro de la konspirantoj, kovris la muregojn per soldatoj kaj tenis la urbon kvazaŭ sieĝe, sendante ĉiutage centuriestrojn kun mortverdiktoj en suspektatajn domojn. La kondamnitoj rampis ankoraŭ humile en leteroj, plenaj je flatoj, dankante la imperiestron pro la verdikto kaj testamentante al li parton de sia havaĵo por savi la reston por la infanoj. Ŝajnis fine, ke Nerono speciale transpasas ĉian mezuron por konvinkiĝi, kiagrade malnobliĝis la homoj kaj kiel longe ili toleros la sangan regadon. Post la konspirantoj oni ekstermadis iliajn parencojn, amikojn kaj eĉ nurajn konatojn. La loĝantoj de luksaj domoj, konstruitaj post la brulo, elirante sur la straton, estis certaj, ke ili vidos tutajn vicojn da enterigoj.
Pompeo, Kornelio Marcialo, Flavio Nepoto kaj Stacio Domicio pereis, akuzite pri manko de amo al la imperiestro; Novio Prisko kiel amiko de Seneko; Rufrio Krispeno estis senigita de la rajto je fajro kaj akvo tial, ke li estis iam edzo de Popea. La grandan Trazeon pereigis lia virto, multaj pagis per la vivo la altan devenon, kaj eĉ Popea iĝis viktimo de momenta ekscito de Nerono.
Kaj la senato rampis antaŭ la terura regnestro, konstruadis je lia honoro templojn, faradis oferdonojn pro lia voĉo, florkronadis liajn statuojn kaj destinadis al li pastrojn kiel al dio. La senatanoj kun tremo en la animoj iradis Palatinon por glori la kanton de la «Periodoniko» kaj diboĉi kune kun li meze de orgioj de nudaj korpoj, vino kaj floroj.
Kaj dume malsupre, sur la grundo, inundite per sango kaj larmoj, kreskis mallaŭte, sed ĉiam pli potence, la semaĵo de Petro.
Ĉapitro 73ª
Vinicio al Petronio:
«Ni scias ankaŭ ĉi tie, mia kara, kio okazas en Romo, kaj kion ni ne scias, tion findiras al ni ciaj leteroj. Se oni ĵetas ŝtonon en akvon, la ondoj disiras ĉirkaŭen, ĉiam pli kaj pli malproksimen, do tia ondo de frenezo kaj furiozo atingis el Palatino eĉ ĉi tien. Envoje al Grekujo estis ĉi tie la sendito de la imperiestro, Karinato, kiu prirabis la urbojn kaj templojn por plenigi la malplenan trezorejon. Per la kosto de ŝvito kaj homaj larmoj oni konstruas en Romo la Oran Domon[333]. Povas esti, ke la mondo ne vidis ĝis nun tian domon, sed ĝi ankaŭ ne vidis tiajn maljustaĵojn. Ci konas ja Karinaton. Simila al li estis Ĥilono, antaŭ ol li pentis sian vivon per la morto. Sed la urbetojn, kuŝantajn proksime de ni, ne atingis ankoraŭ liaj homoj, eble tial, ke estas ĉi tie nek temploj, nek trezoroj.
Ci demandas ĉu ni estas sekuraj. Mi respondos al ci nur, ke ni estas forgesitaj, kaj tion akceptu kiel respondon.
Jen en la nuna momento el la portiko, kie mi skribas, mi vidas nian trankvilan golfon kaj sur ĝi, en boato, Urson, mallevanta reton en la klaran ondaron. Mia edzino ŝpinas ruĝan lanon apud mi, kaj en la ĝardenoj, en la ombro de migdalarboj, kantas niaj sklavoj. Ho, kia trankvilo, mia kara, kaj kia forgeso pri la antaŭaj teruroj kaj doloroj! Sed tion ni ŝuldas ne al Parcoj, kiuj, kiel ci skribas, ŝpinas tiel dolĉe la fadenon de nia vivo; tio estas la beno de Kristo, nia amata Dio kaj Savinto. La suferojn kaj larmojn ni konas, ĉar nia vero ordonas al ni priplori fremdan mizeron, sed eĉ en tiuj larmoj estas de vi nekonata konsolo, ke iam, kiam forpasos la tempo de nia vivo, ni retrovos ĉiujn tiujn karajn personojn, kiuj pereis kaj pereos ankoraŭ pro la Dia instruo. Por ni Petro kaj Paŭlo ne mortis, sed naskiĝis en gloro. Niaj animoj vidas ilin kaj, dum la okuloj ploras, la koroj ĝojas ilian ĝojon. Ho jes, kara, ni estas feliĉaj per feliĉo, kiun nenio kapablas detrui, ĉar la morto, kiu estas por vi la fino de ĉio, por ni estas nur paso al ankoraŭ pli granda trankvilo, al pli granda amo, al pli granda ĝojo.
Kaj tiel fluas ĉi tie niaj tagoj kaj monatoj en trankvilo de la koroj. Niaj servistoj kaj sklavoj kredas, kiel ni, je Kristo, kaj ĉar li ordonis amon, ni amas unu la aliajn. Ofte, kiam la suno subiras, aŭ kiam la luno brilas jam sur la akvo, mi kaj Ligia interparolas pri la pasinta tempo, kiu nun ŝajnas al ni sonĝo, kaj kiam mi pensas, kiel ĉi tiu kara kapo, kiun mi nun ĉiutage lulas sur la brusto, proksima estis al turmento kaj pereo, mi gloras tutanime mian Sinjoron, ĉar li sola povis ŝin elŝiri el tiuj manoj, savi el la areno kaj redoni al mi por ĉiam.
[333]
Latine — grandega palaca-parka komplekso en Romo, kiun Nerono konstruigis post la brulego de la 64ª jaro.