Eĉ se mi volus iri tien, kien ci min vokas, mi ne povus, kaj ĉar mi ne volas, tial mi duoble ne povas. Ci kredas, kiel Paŭlo el Tarso, ke iam, trans Stikso, sur iuj Elizeaj kampoj vi vidos vian Kriston. Bone! Li mem diru al ci tiam, ĉu li akceptus min kune kun miaj gemoj, kun mia vazo el Murho, kun miaj eldonaĵoj de Sozioj kaj kun mia Orharulino? Ĉe la penso pri tio mi sentas inklinon al rido, mia kara, ĉar eĉ Paŭlo el Tarso diris ja al mi, ke por Kristo oni devas rezigni la rozkronojn, la festenojn kaj voluptojn. Li promesis al mi, vere, alian feliĉon, sed mi respondis, ke por tio mi estas tro maljuna, ke miaj okuloj ĉiam trovados plezuron en la vido de rozoj, kaj ke la odoro de violoj ĉiam estos al mi pli agrabla ol la odoro de malpura „proksimulo“ el Suburo.
Jen la kaŭzoj, pro kiuj via feliĉo ne estas por mi. Sed estas krom tio ankoraŭ unu kaŭzo, kiun mi rezervis por la fino. Nome, vokas min Tanatoso. Por vi tagiĝis la vivo, sed por mi la suno jam subiris kaj krepusko ekposedas mian kapon. Alie dirante, mi devas morti, mia kara.
Ne valoras longe paroli pri tio. Tia devis esti la fino. Ci, kiu konas Ahenobarbon, facile tion komprenos. Tigeleno venkis min, aŭ pli ĝuste, ne! Miaj venkoj venis nur al la fino. Mi vivis, kiel mi volis, kaj mi mortos, kiel plaĉos al mi.
Ne afliktiĝu pro tio. Neniu dio promesis al mi senmortecon, do ne renkontas min io neatendita. Krom tio ci eraras, Vinicio, asertante, ke nur via dio instruas morti trankvile. Ne. Nia mondo sciis antaŭ vi, ke kiam la lasta pokalo estas eltrinkita, estas tempo iri for, ripozi, kaj ĝi scias ankoraŭ fari tion serene. Platono diras, ke la virto estas muziko, kaj la vivo de saĝulo — harmonio. Se tiel estas, tiam mi mortos, kiel mi vivis, virte.
Mi volus ankoraŭ cian dian edzinon adiaŭi per la vortoj, per kiuj mi salutis ŝin iam en la domo de Aŭlo: „Diversajn, tre diversajn mi vidis popolojn, sed ci senegala estas“.
Do se la animo estas io plia ol opinias Pirono, tiam la mia flugos al vi envoje al la limoj de Oceano[334] kaj eksidos apud via domo en la formo de papilio, aŭ, kiel kredas la egiptoj, de nizo.
Alie veni mi ne povas.
Kaj dume Sicilio sin ŝanĝu por vi ambaŭ en la Hesperidinan ĝardenon, la kampaj, arbaraj kaj fontaj nimfoj ŝutu florojn sur vian vojon, kaj en ĉiuj akantaĵoj, en la kolonoj de via domo nestu blankaj kolomboj.»
Ĉapitro 74ª
Petronio ne eraris, vere. Du tagojn poste la juna Nervo, ĉiam sindona kaj fidela al li, sendis en Kumon sian liberigiton kun sciigoj pri ĉio, kio okazis en la imperiestra kortego.
La pereo de Petronio jam estis decidita. Oni intencis sendi al li en la sekvonta vespero centuriestron kun la ordono, ke li haltu en Kumo kaj atendu tie pluajn disponojn. Alia kuriero, sendota post kelkaj tagoj, devis porti al li la mortverdikton.
Petronio elaŭskultis la novaĵojn de la liberigito kun sennuba sereneco, poste li diris:
— Portu al cia sinjoro unu el miaj vazoj, kiujn oni donos al ci antaŭ la foriro. Diru al li ankaŭ en mia nomo, ke mi dankas lin tutkore, ĉar tiamaniere mi povos antaŭi la verdikton.
Kaj subite li ekridis, kiel homo, kiu, kaptinte bonegan ideon, ĝojas antaŭe pro ĝia plenumo.
Ankoraŭ en la sama vespero liaj sklavoj diskuris, invitante ĉiujn en Kumo troviĝantajn aŭgustanojn kaj ĉiujn aŭgustaninojn al festeno en la belega vilao de la arbitro de eleganteco.
Li mem en la posttagmezaj horoj skribis en sia biblioteko, poste banis sin, post kio li ordonis al la vestofaldistinoj vesti lin, kaj brila, belvestita, simila al dioj, li eniris por momento en la triklinion por rigardi per okulo de kompetentulo la faratajn preparo jn, kaj poste en la ĝardenojn, kie servoknaboj kaj junaj grekinoj el la insuloj plektis el rozoj kronojn por la festenontoj.
Sur lia vizaĝo ne vidiĝis eĉ plej eta zorgo. La servistoj ekkonis, ke la festeno estos io eksterordinara, nur laŭ tio, ke li ordonis disdoni neordinarajn rekompencojn al ĉiuj, de kiuj li estis kontenta, kaj negrandan skurĝadon al ĉiuj, kies laboro ne plaĉis al li aŭ kiuj ankoraŭ antaŭe meritis riproĉon kaj punon. Al la citristoj kaj kantistoj li ordonis pagi malavare antaŭ la festeno, kaj fine, sidiĝinte en la ĝardeno sub fago, tra kies foliaro penetris la sunaj radioj, puntokovrantaj la teron per lumaj makuloj, li vokis al si Eŭnikon.
Ŝi venis, blanke vestita, kun mirta branĉeto inter la haroj, belega, kiel ĥarito, kaj li sidigis ŝin apud si kaj, facile tuŝinte per la fingroj ŝian tempion, komencis rigardi ŝin kun tia admiro, kun kia artkonanto rigardas dian statuon, verkon de majstra skulptilo.
— Eŭniko, — li diris al ŝi, — ĉu ci scias, ke jam delonge ci ne estas sklavino?
Ŝi levis al li siajn trankvilajn, ĉielbluajn okulojn, kaj komencis nei kapmove.
— Mi estas, sinjoro, ĉiam, — respondis ŝi.
— Sed eble ci ne scias tion, — diris Petronio plu, — ke ĉi tiu vilao kaj tiuj sklavoj, kiuj plektas tie florkronojn, kaj ĉio, kio estas ĉi tie, kaj la kampoj kaj la brutaroj apartenas de hodiaŭ al ci.
Eŭniko, ekaŭdinte tion, forŝoviĝis de li subite kaj per voĉo, en kiu ekvibris subita maltrankvilo, demandis:
— Kial ci tion diras al mi, sinjoro?
Poste ŝi proksimiĝis denove kaj komencis rigardi lin, palpebrumante pro teruro. Post momento ŝia vizaĝo iĝis pala, kiel tolo, dum li ridetis senĉese kaj diris fine nur unu vorton:
— Jes!
Sekvis momento da silento, nur facila bloveto movis la foliojn de la fago.
Petronio povus efektive kredi, ke li vidas antaŭ si statuon, skulptitan el blanka marmoro.
— Eŭniko! — li diris. — Mi volas morti serene.
Kaj la knabino, rigardante lin kun korŝira rideto, elflustris:
— Mi obeos cin, sinjoro.
Vespere la gastoj, kiuj ofte jam ĉeestis la festenojn ĉe Petronio kaj sciis, ke kompare kun ili eĉ la festenoj ĉe la imperiestro ŝajnas enuaj kaj barbaraj, komencis alveni amase, kaj al neniu venis eĉ la penso, ke ĝi povus esti la lasta .[335] Multaj sciis, vere, ke super la eleganta arbitro ekpendis la nuboj de la imperiestra malfavoro, sed ĝi okazis jam tiom da fojoj kaj tiom da fojoj Petronio sciis dispeli ilin per unu lerta ago aŭ per unu kuraĝa vorto, ke efektive neniu supozis, ke minacas lin grava danĝero.
Lia gaja vizaĝo kaj la kutima senzorga rideto certigis ĉiujn en ĉi tiu konvinko. La belega Eŭniko, al kiu li diris, ke li volas morti serene, kaj por kiu ĉiu lia vorto estis kvazaŭ vorto de orakolo, havis en siaj diaj trajtoj kompletan trankvilon kaj en la pupiloj iajn strangajn brilojn, kiujn oni povis konsideri ĝojo. En la pordo de la triklinio servoknaboj kun haroj en oraj retoj metis rozkronojn sur la kapojn de la venintoj, kune avertante ilin laŭ la kutimo, ke ili transpaŝu la sojlon per la dekstra piedo. En la salono oni sentis facilan aromon de violoj; lumoj brilis en diverskoloraj aleksandriaj vitraĵoj. Apud la benkoj staris grekaj knabinoj, kies tasko estis surŝprucigi per bonodoraĵoj la piedojn de la gastoj. Ĉe la muroj citristoj kaj atenaj kantistoj atendis la signon de sia ĥorestro.
La vazaro brilis de lukso, sed tiu lukso ne pikis la okulojn, pezis al neniu kaj ŝajnis flori el si mem. Gajeco kaj libereco verŝis sin tra la salono kun la aromo de violoj. La gastoj, enirante ĉi tien, sentis, ke ne ekpendos super ili trudo, nek minaco, kiel okazis ĉe Nerono, kie nesufiĉe altajn aŭ nesufiĉe trafajn laŭdojn oni povis pagi per la vivo. Baldaŭ do, ĉe la vido de la lumoj, de hederornamitaj kruĉoj, de vinoj, glacitenataj en neĝa litaĵo kaj de rafinitaj manĝoj, gajiĝis la koroj de la festenantoj. Interparoloj komencis zumi vigle, kiel zumas abela aro super florkovrita pomarbo. Nur iafoje interrompis ilin eksplodo de gaja rido, iafoje murmuro de laŭdoj, iafoje tro laŭta kiso, metita sur blankan brakon.
[335]
[simpózium] (lat. de gr. συμπόσιον) — drinkadfesteno, dum kiu oni ankaŭ kantis drinkkantojn, aŭskultis flutmuzikon kaj ĝuis dancojn de dancistinoj.