La gastoj, trinkante vinon, verŝis el la pokaloj po kelke da gutoj al la senmortaj dioj por havigi ilian zorgemon kaj afablecon al la mastro. Negrave, ke multaj el ili ne kredis je la dioj. Tiel ordonis la moro kaj superstiĉo. Petronio, kuŝante apud Eŭniko, interparolis pri romaj novaĵoj, pri plej novaj eksedziĝoj, pri amo, amaĵoj, pri vetkuroj, pri Spikulo, kiu famiĝis lastatempe sur la areno, kaj pri la plej novaj libroj, kiuj aperis ĉe Atrakto kaj ĉe la Sozioj. Verŝetante la vinon, li diris, ke li verŝas ĝin nur honore al la kipra diino, kiu estas pli malnova kaj pli granda ol ĉiuj dioj, la sole senmorta, ĉiama kaj reganta.
Lia interparolo estis kiel luma radio, kiu prilumas ĉiam alian objekton, aŭ kiel somera venteto, kiu tuŝas la florojn en ĝardeno. Fine li mansignis al la ĥorestro, kaj je tiu signo facile ekzumis la citroj, dum junaj voĉoj eksonis akompane. Poste dancistinoj el Koso, samlandaninoj de Eŭniko, komencis fulmeti per siaj rozaj korpoj de sub travideblaj vualoj. Fine egipta aŭguristo komencis aŭguri al la gastoj ilian estontecon laŭ moviĝado de ĉielarke koloraj orfiŝoj, fermitaj en kristala vazo.
Sed kiam ili estis jam sataj de tiuj amuzoj, Petronio leviĝis iom de sia siria kuseno kaj diris en senzorga tono:
— Geamikoj! Pardonu, ke dum la festeno mi turnas min al vi kun peto: nome akceptu ĉiu el vi, kiel mian donacon, tiun pokalon, el kiu li unue verŝis vinon honore al la dioj kaj je mia prospero.
La pokaloj de Petronio brilis de oro, juveloj kaj majstraj skulptaĵoj, do kvankam disdonado de donacoj estis kutima en Romo, ĝojo superverŝis la korojn de la festenantoj. Unuj komencis danki kaj laŭte lin glori, aliaj diris, ke eĉ Jovo mem neniam honoris siajn gastojn sur Olimpo per similaj donacoj; estis fine ankaŭ tiaj, kiuj hezitis antaŭ la akcepto, tiel tiu ĉi fakto superis la ordinaran mezuron.
Li dume levis supren la pokalon el Murho, laŭ la brilo similan al ĉielarko kaj simple netakseblan, poste li diris:
— Kaj jen estas tiu, el kiu mi verŝis honore al la kipra sinjorino. Neniu buŝo tuŝu ĝin de nun kaj neniu mano verŝu el ĝi honore al alia diino.
Kaj li ĵetis la multekostan vazon sur la pargeton, surŝutitan per palviolaj floroj de safrano, kaj kiam ĝi frakasiĝis en malgrandajn pecetojn, li diris, vidante ĉirkaŭe mirplenajn rigardojn:
— Miaj karaj, ĝoju, anstataŭ miri. Maljuneco, senforteco tio estas malgajaj kunuloj de la lastaj jaroj de la vivo. Sed mi donos al vi bonan ekzemplon kaj bonan konsilon: vidu, oni povas ilin ne atendi, kaj antaŭ ol ili venos, foriri propravole, kiel mi foriras.
— Kion ci volas fari? — demandis maltrankvile kelkaj voĉoj.
— Mi volas ĝoji, trinki vinon, aŭskulti muzikon, rigardi tiun ĉi dian korpon, kiun ci vidas apud mi, kaj poste endormiĝi kun florkronita kapo. Mi jam adiaŭis la imperiestron; ĉu ci volas aŭskulti, kion mi skribis al li adiaŭe?
Dirinte tion, li eligis leteron de sub la purpura kuseno kaj komencis legi la jenon:
Mi scias, ho Cezaro, ke ci atendas malpacience mian alvenon kaj ke cia fidela koro de amiko sopiras min tage kaj nokte. Mi scias, ke ci surŝutus min per donacoj, konfidus al mi la prefektecon de la pretorio, kaj al Tigeleno ci ordonus esti tio, al kio la dioj lin kreis: gardisto de muloj en tiuj ciaj bienoj, kiujn ci heredis, veneninte Domician. Pardonu min tamen, ĉar mi ĵuras al ci je Hadeso kaj en ĝi je la ombroj de cia patrino, edzino, frato kaj Seneko, ke mi ne povas veni al ci. La vivo estas granda trezorejo, mia kara, kaj mi sciis el tiu trezorejo elekti la plej valorajn juvelojn, sed estas ankaŭ en la vivo aferoj, kiujn mi ne povas plu elporti. Ho, mi petas cin, ne pensu, kvazaŭ al mi malplaĉis tio, ke ci mortigis cian patrinon, kaj edzinon, kaj fraton, ke ci bruligis Romon kaj sendis en Erebon ĉiujn honestajn homojn el cia regno. Ne, mia pranepo de Kronoso. Morto estas la sorto de l’ homa idaro, kaj de ci oni ne povis esperi aliajn farojn. Sed vundi la orelojn ankoraŭ dum jaroj per cia kantado, vidi ciajn maldikajn krurojn domiciajn[336], svingiĝantajn en greka militdanco, aŭskulti cian ludadon, cian deklamadon kaj ciajn poemojn, mizera poeto el antaŭurbo, jen kio superis miajn fortojn kaj vekis sopiron al morto. Romo ŝtopas la orelojn aŭskultante cin, la mondo cin priridas, kaj mi ruĝiĝadi pro ci plu ne volas, ne povas. La hurlado de Cerbero, mia kara, se ĝi similus eĉ cian kanton, estos al mi malpli malagrabla, ĉar neniam mi estis ĝia amiko kaj mi ne havas la devon honti pro ĝia voĉo. Restu sana, sed ne kantu, mortigu, sed ne skribu versaĵojn, venenu, sed ne dancu, bruligu, sed ne ludu citron — tion ĉi al ci deziras kaj tiun ĉi lastan amikan konsilon sendas al ci
La festenantoj rigidiĝis, ĉar ili sciis, ke se Nerono perdus la regnon, tiu bato estus por li malpli kruela. Ili komprenis ankaŭ, ke la homo, kiu skribis tian leteron, devas morti, kaj krome ilin mem kaptis morta timo, ĉar tian leteron ili aŭskultis.
Sed Petronio ekridis per rido tiel sincera kaj gaja, kvazaŭ ĝi estus plej senkulpa ŝerco, poste li kondukis la rigardon sur la ĉeestantojn kaj diris:
— Ĝoju kaj forpelu la timon. Neniu bezonas fanfaroni, ke li aŭskultis ĉi tiun leteron, kaj mi mem fanfaronos per ĝi eble nur al Ĥarono en la momento de l’ transveturo.
Poste li kapsignis al greka kuracisto kaj etendis al li la brakon. La lerta greko en unu momento ĉirkaŭligis ĝin per ora ligilo kaj distranĉis la vejnon ĉe la fleksoloko de la mano. La sango ekŝprucis sur la kusenon kaj surverŝis Eŭnikon, kiu, subapoginte la kapon de Petronio, kliniĝis super li kaj diris:
— Sinjoro, ĉu ci pensis, ke mi cin forlasos? Se la dioj volus al mi doni senmortecon kaj la imperiestro la regadon de la mondo, eĉ tiam mi cin sekvus.
Petronio ridetis, leviĝis iom, tuŝis per la buŝo ŝian buŝon kaj respondis:
— Venu kun mi.
Poste li aldonis:
— Ci vere min amis, mia dia!…
Ŝi etendis al la kuracisto sian rozan brakon, kaj post momento ŝia sango komencis sin miksi kaj unuiĝi kun la lia.
Sed li donis signon al la ĥorestro, kaj denove eksonis la citroj kaj la voĉoj. Oni kantis unue «Harmodio»n kaj poste aŭdiĝis kanto de Anakreonto, en kiu la poeto plendas, ke li trovis foje ĉe sia pordo la infanon de Afrodito, frostotremanta kaj ploranta; li ĝin kunprenis, varmigis, sekigis ĝiajn flugilojn, sed ĝi, sendanka, trapafis rekompence lian koron per sia sago, kaj de tiam lin forlasis la trankvilo…
Kaj ili, apogite unu al la alia, belegaj, kiel paro da dioj, aŭskultis, ridetante kaj paliĝante. Kiam la kanto estis finita, Petronio ordonis disportadi plu vinon kaj manĝaĵojn, poste li komencis interparoli kun la pli proksimaj festenanoj pri aferoj vantaj, sed agrablaj, pri kiaj oni ordinare parolis ĉe festenoj. Fine li vokis la grekon, ke tiu subligu por momento liajn vejnojn, ĉar li diris, ke ekregas lin dormemo kaj li volus ankoraŭ doni sin al Hipnoso, antaŭ ol Tanatoso lin dormigos por ĉiam.
Li endormiĝis, vere. Kiam li vekiĝis, la kapo de la knabino kuŝis jam, simile al blanka floro, sur lia brusto. Tiam li apogis ŝin sur la kuseno por ŝin rigardi ankoraŭ fojon. Poste oni denove malligis al li la vejnojn.
La kantistoj je lia signo ekkantis novan kanton de Anakreonto, kaj la citroj akompanis ilin tute mallaŭte por ne superbrui la vortojn. Petronio iĝadis ĉiam pli pala, kiam tamen la lastaj sonoj eksilentis, li ankoraŭfoje sin turnis al la festenanoj kaj diris:
— Geamikoj, konfesu, ke kune kun ni pereas…
Sed li ne povis fini; lia brako per la lasta movo ĉirkaŭprenis Eŭnikon, poste la kapo falis sur la kusenon — kaj li mortis.
La festenanoj, rigardante la du blankajn korpojn similajn al belegaj statuoj, komprenis — jes, kun tiuj du pereas tio sola, kio ankoraŭ restis en ilia mondo: la poezio kaj la belo.
[336]
Laŭ sia naskiĝo (do, ĝis la adopto fare de Klaŭdio) Nerono apartenis al (la familio ).