І я ўзышоў на вяршыню вежы, і ўбачыў над сабой рагаты месяц на зыходзе, барвовы і страшны, які калыхаўся ў зыбкай смузе, што ўздымалася над далінай Банаф удалечыні. І скрозь адтуліну ў даху глядзела Палярная зорка, і трымцела, нібыта жывая, і падміргвала мне, як дэман-спакуснік. І здалося мне, быццам нейкі зламысны прывід нашэптвае словы спакусы, закалыхвае, ахінае здрадлівай дрымотай, паўтараючы зноў і зноў манатонны заклён:
Дарэмна змагаўся я з падступнай аспаласцю, спрабуючы ўвязаць гэтыя дзіўныя словы з нябеснымі паданнямі, якія прачытаў у Пнакоцкіх манускрыптах. Галава мая пацяжэла, нахілілася, упала на грудзі, і наступнае, што я ўбачыў, было ўжо сном, і ў тым сне Палярная зорка глядзела ў маё акно і нібыта хмылілася, ззяючы па-над жудаснымі балотнымі дрэвамі, якія хісталіся на ветры. І я ўсё яшчэ бачу той сон.
У ганьбе сваёй і адчаі я выкрыкваў бязладныя малітвы, і стварэнні з маіх сноў абступалі мяне, і я маліў, каб яны мяне абудзілі, перш чым інуты пройдуць па сцяжыне ля падножжа Нотана і знянацку атакуюць цытадэль, – але стварэнні аказаліся дэманамі і адно смяяліся з мяне, кажучы, што я не сплю. Яны кпяць з мяне, пакуль я сплю, а ў гэты час, магчыма, нізкарослыя жаўтлявыя прыхадні ўпотай падбіраюцца да нашай крэпасці. Я не здолеў выканаць сваю місію, я здрадзіў гораду Алатаэ, здрадзіў Аласу, свайму сябру і правадыру. А здані з маіх сноў здзекліва смяюцца з мяне. Яны кажуць, што краіна Ломар існуе толькі ў маіх снах, а там, дзе ў вышынях Палярная зорка свеціць і плыве наўсцяж гарызонту барвовы Альдэбаран, ззяючы нізка над зямлёй, ужо тысячы і тысячы гадоў няма нічога, апроч снегу і льдоў, і нікога, апроч нізкарослых жаўтатварых істот, абязвечаных смяротным холадам.
Я пішу гэта ў цяжкіх згрызотах, прагнучы ўратаваць свой горад ад смяротнай пагрозы, якая набліжаецца з кожнай хвіляй, і дарэмна імкнуся абудзіцца ад дакучлівага сну – сну пра дом з каменю і цэглы на ўсходнім баку маркотнай багны, і могілкі на спадзістым грудзе, і Палярную зорку, жорсткую і жахлівую, якая глядзіць з чорных скляпенняў, агідна падміргваючы, як вока вар’ята, і, здаецца, хоча паведаміць мне штосьці. І тады я прыгадваю вестку, якую яна прынесла мне аднойчы…
Каты Ултара
Кажуць, нібыта ў горадзе Ултар, які ляжыць над ракою Скай, закон сурова забараняе забіваць катоў. Я схільны ў гэта верыць, асабліва калі гляджу на свайго ката, што сядзіць ля каміна і вуркоча. Кот – стварэнне таямнічае і набліжанае да дзіўных існасцяў, якіх чалавечыя вочы не здольныя ўбачыць. Ён – душа сівога Егіпта, захавальнік паўзабытых паданняў з мёртвых гарадоў Мероэ і Афіра. Ён родзіч высакародных валадароў джунгляў, спадкаемца сакрэтаў спрадвечнай лютай Афрыкі. Вялікі сфінкс – яго стрыечны брат, яны гавораць на адной мове, але кот старажытнейшы за сфінкса, ён памятае тое, пра што сфінкс даўно забыў.
У горадзе Ултар, яшчэ да таго як гараджане прынялі закон, што забараняе забіваць катоў, жылі стары арандатар з жонкай. Яны лавілі катоў, што вольна гулялі па вуліцах, і з прыемнасцю забівалі іх. Ніхто не ведаў, навошта яны гэта робяць, – магчыма, ім назаляла гучнае мяўканне ўначы, а магчыма, раздражняла каціная звычка шнырыць употайкі па чужых дварах і кветніках пасля заходу сонца. Але якой бы ні была прычына, стары з жонкаю атрымлівалі нечуваную асалоду, ловячы і забіваючы кожнага ката, што з’яўляўся паблізу іхнай хаціны. Пранізлівыя енкі з іх жытла з надыходам ночы сведчылі пра незвычайны спосаб забойства. Жыхары горада не асмельваліся сказаць старому і яго жонцы нават слова, бо зморшчаныя абліччы тых былі злосныя, а іхная хацінка, схаваная ў цёмным занядбаным дворыку пад разгалістымі дубамі, выглядала вельмі змрочнай. Усе гараджане, што мелі катоў, люта ненавідзелі і яшчэ больш баяліся гэтых дзіўнаватых старых, а таму, замест таго каб пакараць забойцаў, пільна сачылі за сваімі ўлюбёнцамі, каб тыя не набліжаліся да схаванай пад шатамі дрэваў хаціны. Калі ж праз недагляд кот знікаў, а потым уначы чуліся жахлівыя крыкі, гаспадару заставалася адно плакаць над стратай альбо суцяшацца тым, што, дзякуй багам, такі жудасны лёс напаткаў усяго толькі ката, а не кагосьці з дзяцей. Бо жыхары горада Ултар былі людзьмі простымі і не ведалі, з якіх абшараў прыйшлі каты ў наш свет.