Выбрать главу

Князь ледзьве не раззлаваўся на самога сябе за тое, што даверыўся Уцесе, яе неразумнаму памкненню. Але ўспомніў, што гэты пакой прызначыў быў для нейкага непрытомнага юнака, які прыйшоў разам з ляснымі людзьмі. Потым высветлілася, што гэта зусім не юнак, а дзяўчына. Калі ж на целе яе знайшлі княжы нож, згублены ім, а, можа быць, і скрадзены кім-небудзь падчас аднаго з паходаў, ён загадаў перавесці тую дзяўчыну ў самы лепшы пакой замка, якім, несумненна, быў для яго пакой княгіні. Князь добра памятаў наказ старога - каб не страціць свой добры лёс, трэба аддаць усё самае лепшае таму, хто прынясе згублены нож адзінарога.

На ўсякі выпадак князь адчыніў дзверы ў пакой для гасцей. Уцеха адразу ж праслізнула туды і ўпала каля ложка на калені. Яна прабегла па пасцелі дрогкімі неўтаймоўнымі рукамі, нібыта аблашчыла там каго-сьці. Гэта было неверагодна. Дзяўчына, якая дзічылася ўсіх, апроч князя, аддавала сваю ласку той, што была тут раней!

Князь успомніў пра Марфу. Ліслівая прыслужніца звычайна імкнулася трапіць на вочы, але ён, здаецца, не бачыў яе з мінулага дня, калі Марфа паведаміла князю, што ягоная шаноўная госця апрытомнела. Князь сказаў тады, што, калі дзяўчына будзе пачуваць сябе здаровай, пакліча яе да сябе.

Каб суняць узрушанасць, што нарастала ў крыві, князь вырашыў сам зазірнуць у пакой княгіні.

Уцеха бегла наперадзе, нібыта чытала ягоныя думкі.

Перад дзвярыма князь на нейкі час прыпыніўся. Яму не хацелася бачыць там чужую жанчыну, а сэрца тым часам замірала, нібыта зараз адчыняцца дзверы, а там…

Князь далікатна пастукаўся. Ніхто не азваўся і, мяркуючы, што дзяўчына можа моцна спаць пасля страты здароўя, ён хацеў павярнуць да бібліятэкі, як Уцеха сама прашмыгнула за дзверы, адкуль адразу пачуліся гукі плачу. Князь усхвалявана кінуўся ў пакой.

І гэты пакой быў пустым, але цяпер Уцеха не тое плакала, не тое скавытала, стоячы на кленях перад раскіданым, як у бойцы ложкам.

Князь не любіў нечаканасцей у сваім замку. Апошнім часам яны на-дарваліся тут усе часцей. Гэта нараджала прадчуванне трывожных падзей.

Слугі апавядалі, што мінулай ноччу нібыта нехта хадзіў па пераходах замку. Чулі нават ускрыкі, нейкую валтузню. Князю падумалася, што гэта незадаволеныя людкі, душы ягоных продкаў збіраюцца на асеннія дзяды. Ён вырашыў ушанаваць памяць сваіх продкаў па тутэйшым звычаі.

Стары дзядзька Затко - з маленства князя ягоны настаўнік у вайско-вых ды іншых навуках - быў адзіным, апроч Уцехі, каго князь пакінуў на гэтую ноч у замку. Затко не ведаў, куды падзеліся Марфа з госцяй, але мовіў цікавую рэч.

- Не варта, князь, у такую ноч падымаць гаману, - ён перахрысціўся і шэптам дадаў, мне здаецца, яны ўжо тут. - Затко агледзеўся. - Я абыходзіў на ноч сутарэнні, расчыняў усе дзверы, каб душы тваіх прашчураў маглі агледзець свае ўладанні, упэўніцца, што іх тут помняць, паважаюць, чакаюць і вітаюць. І ў адным месцы ўбачыў здань маладой княгіні. - Затко ўспомніў, як святло факела выхапіла ў куце падзямелля маладую прыгожую жанчыну. У яе твары не было ні крывіначкі. Гэта, безумоўна, была здань.

"Але чаму яна падалася звязанай? Можа, такім быў канец яе жыцця?" - падумаў Затко, але вырашыў не турбаваць князя такімі здагадкамі.

- Чаму ты падумаў, што гэта была яна? - Голас князя дрыжаў.

- О! Я пазнаў бы яе сярод усіх жанчын свету! - усклікнуў Затко. Але ён тут жа зразумеў, што гэта не довад князю. - Ды яна была ў сваёй любімай шэра-зялёнай сукенцы, якая так пасавала да колеру яе вачэй і валасоў! - прыгадаў Затко…

…У князя загуло, закруцілася ў галаве, ён, быццам бы гэта адбывалася ця-пер на ягоных вачах, убачыў мякка рассыпаныя па круглых плячах попельныя валасы Дароціцы, якая схілілася над дарожнай скрыняй .

Жанчына падняла галаву. Яе чаруючыя вочы глядзелі на князя ласкава, але хітра.

- Не, гэтую сукенку я апрану, калі вярнуся да цябе. Я не хачу быць прыгожай без цябе, - яна дастала са скрыні свае каштоўныя ўпрыгожванні. - І гэта няхай чакае мяне тут…

… - Вядзі! - загадаў князь дзядзьку.

Затко яшчэ раз перахрысціўся і зашпіліў на худых грудзях ваўняную камізэльку - у сутарэннях было халодна.

Падзямелле мела складаныя заблытаныя шмат’ярусныя пераходы. Князь ад нецярплівасці ледзь не наступаў сам сабе на ногі. Затко, па-старэчы пакрэктваючы, нетаропка вёў князя. З кожным годам абходы замка рабіліся для яго ўсё цяжэйшымі. Нарэшце яны спыніліся. Каля расчыненых у глухую камору дзвярэй Затко саступіў убок, прапускаючы наперад князя.