– Ĉu vi havas novan librobreton? Kiu muntis ĝin sur la muron?
La librobreto estas rezulto de niaj malesperaj klopodoj venki la lokomankon, kiu siaflanke estas frukto de la ĝenerala krizo sur la loĝfronto.
– Mi muntis ĝin – mi respondas kun tiom da respekto, kiom ĝenerale mi montras eĉ al miaj afablaj recenzantoj kaj kritikantoj. Sed Nila havas instinktan bonvolon al mi. Ŝi malhavas, almenaŭ ĝis nun mi povus aserti tion, la plej etan signon de insidemo. Ŝi estas sincera.
– Sed tion vi faris treege bone – ŝi diras kun vera konvinka volo, kaj ŝiaj helbluaj okuloj ridas sennube.
– Nu, ĉu vi nun komprenas, kian edzon vi havas – mi diras al mia edzino, kiu havas dubojn pri mia metia talento.
Nun ankaŭ mia edzino ricevas demandon; tiu demando estas tute praktika. Virinoj inter si:
– Kie kutimas aŝeti... – diras Nila kaj haltas.
Ŝi interrompas la frazon, ĉar ŝi volus uzi konversacian tonon: virinoj inter si. Ŝi volus diri: “sinjorino Szilágyi ”, ne “onklino Szilágyi ”, sed ŝi sentas, ke ŝi transpaŝus limon kvazaŭ sen la pasporto de la aĝo, kaj ŝia taktsento haltigas ŝin. Ŝi komencas denove:
– Kie kutimas aŝeti, onklino Szilágyi , tualetpaperon? Ŝi ne diras la vulgaran nomon de la higiena papero. Tio forrabus la emfazon de la interesa vorto. Prefere ŝi uzas la enlandan eŭfemismon, kiun mi mem promesas neniam uzi en Esperanto.
Ŝi parolas tute klare, sed ŝi verŝajne ĵus komencis uzi la vorton aĉeti kaj iom misprononcas ĝin. La demando estas iom intima, sed nun mi estas ekster la dialogo, kiun mi tamen ŝtelaŭskultas, kaj informiĝas pri altaj pretendoj. Nila precize informas nin, kiajn postulojn oni faras tiurilate en ŝia familio.
Mia skribmaŝino estas malfermita, papero estas en ĝi. Nila volus skribi. Kelkfoje ŝi skribas leterojn, en kiujn ŝi metas sian tutan ambicion, sed ŝia skribarto estas tiomgrade ekspresionisma, ke mankas ĉiu ebleco de kompreno. Sed kelkfoje mi tamen adresas tiajn “leterojn” al certaj personoj, ekzemple al ŝia onklino en Gotenburgo, kiu poste povos cerbumi ĝis ilia plej proksima renkonto, kion Nila volis sciigi al ŝi.
Sed nun mi protestas:
– Ne, Nila ; nun vi ne povas skribi. Nun mi laboras.
– Kie vi laboras? Vi estas hejme.
– Ĉi tie, sur mia skribmaŝino.
Nila aŭdigas sian plej arĝente trilan voĉsonorilon:
– Vi skribas . Vi ne laboras.
(Jam ankaŭ ŝi komencas...)
– Tio estas mia laboro, Nila . Vi ne komprenas tion, ĉar vi estas knabineto.
Mi sentas tuj, ke estis domaĝe diri tion. Mi aldonas rapide:
– Kompreneble vi estas jam granda knabineto. Kvarjara jam. Sed tamen.
Nila deklaras iom pli altvoĉe, tamen sen pasio:
– Tio ne estas laboro. Vi ne iras labori kiel mia patro. Hejme oni ne laboras.
– Sed ĉu vi laboras, Nila ? Mi povas ataki ŝian pozicion.
– Jes, ankaŭ mi iras al Ann-Maria – ŝi respondas kun ne miskonebla virina logiko.
– Ĉu vi laboras tie?
– Ni edukas tie niajn infanojn.
La knabinoj ja havas siajn pupojn. Mi ne kuraĝas kontraŭdiri, ĉar baldaŭ ŝi povas demandi min pri mia eduka laboro kaj denove mi restos en honto. Mi decidas agi laŭ la principo: Ne kontraŭdiru virinon. Atendu du minutojn. Ŝi kontraŭdiros sin mem.
Ĉifoje ni estas ĉe la fino de la vizito de Nila . Entute ŝiaj vizitoj ne estas longaj.
– Nun mi nepre devas iri – ŝi anoncas.
– Nu, se vi nepre devas iri, kion fari? Sed ni promesigas novan viziton. Ŝi surprenas sian ruĝan superveston kaj foriras por serĉi al si pli interesan societon. En tiu societo oni povas diri al Ann-Mari “ Sinjorino Vester ”, oni povas aranĝi grandiozajn kafofestenojn kun propra kafoservico, preni iun ĉifonon kaj per stangetoj imiti ŝtrumptrikadon, diri opinion pri la kafo kaj entute pri ĉio kun same pintigitaj lipoj, kiel la patrinoj faras, kiam ili volas diri ion specialan pri io aŭ iu. Ni sentas, ke nia societo ne estas konkurenckapabla kaj modeste ni estas dankaj ankaŭ pro la mallongaj vizitoj. Kiel estas skribite en la biblio: estas tempo por... diversaj aferoj kaj laŭ la programo de Nila ankaŭ ni havas nian tempon. Tiel estas bone.
Dum du tagoj ni nun ne vidis la knabinon. Sed hodiaŭ mi renkontas ŝin en la trankvila strato de nia vilaokvartalo. Ŝi sidas en sia ligna aŭto kaj minacas nin per surveturo. Ŝi havas hodiaŭ iom knabecan humoron:
– Kien vi iras? – ŝi demandas.
– Al la spicvendejo.
– Ĉu mi rajtas kuniri – ŝi demandas dece.
Tia akompano baziĝas ne nur sur simpatio, multe pli sur atendeblaj karameloj, kiujn Nila laŭprograme ricevas en la butiko.
Elveninte, ni vidas ĉirkaŭ okjaran knabon solan. La knabo aŭ estas jam nun rompanto de konvencioj, aŭ mensmalfortulo. Li parolas al si mem. Sufiĉe laŭte.
– Rigardu, onklo – diras Nila . – Tiu knabo parolas al si mem.
Kaj ŝi ridas. Nuancon pli akre ol mi dezirus.
Mi denove alrigardas la knabon. Mi ne povas decidi, al kiu kategorio li apartenas. Lia eksteraĵo similas tiun de aliaj knaboj. Mi ne plu pensas pri la knabo, kiu parolas al si mem. Sed pri la rido de Nila . Nila atendas scivole mian opinion pri la afero. Mi rememoras, ke Nila ne dankis la ricevitajn karamelojn, verŝajne laŭ la analogio de “ne-saluti” Sed la vendisto rigardis min preskaŭ riproĉe, ĉar mi ne postulis dankon. Verŝajne mi perdis por la momento iom el mia prestiĝo. Finfine la vendisto pravas. Nila devus distingi la renkontojn inter ni kaj tiujn kun atestantoj. Sed estas agrable senti, ke ŝi konsideras min grava. Jen pozicio, katedro. Mi povas instrui ŝin ĝuste en tiuj aferoj, pri kiuj ni mem neniam estas maturaj:
– Tiu knabo? Kompatinda. Mi kredas, ke li estas malsana.
Mi gestas ĉirkaŭ mia kapo por komprenigi, ke la cerbo de la knabo ne estas tute en ordo.
Nila komprenas min perfekte.
– Ĉu li estas stulta? Ĉu li estas eksterlandano?
Nila rigardas min tute senkulpe. Sed mi iĝas malespera. Mi scias, ke esti fremdulo apartenas al la gradoj de malplivaloro, sed aŭdi tion ĝuste de Nila , estas tro forta frapo. Sed poste mi sereniĝas. Ke ŝi tiel senkulpe diras tion al mi, montrante siajn grandajn, fidoplenajn, helbluajn okulojn, tio trankviligas min. Mi malpeziĝas. Nila ne konsideras min eksterrondano. Ŝi kun sia natura taktsento ne komunikus al mi sian neflatan opinion pri la mensa kapablo de la “eksterlandano”, se ŝi registrus min sub tiu rubriko. Ŝi neniel distingas min kaj tiel estas bone.