“Komplete komprenante tiun ĉi, al mi klarigitan dokumenton, mi konfirmas ĝin per mia subskribo.”
Oni vidis antaŭ si la grandsuman prunton; oni subskribis, kaj provizore oni tute ne havis ideon pri tio, ke krom la Familia Banko Flav ankaŭ la vera, monlikvidanta banko aldonos siajn kostojn. La kostoj iĝis grandaj, la pruntsumo malgranda, sed kiam oni bezonas monon, oni akceptas. Tiom pli ĉar laŭ la komisia letero la Familia Banko jam intertempe registrigis sian postulon pri la servprocenta sumo. Tio okazis antaŭ la likvidigo de la hipoteko, sekve ankaŭ en tiaj okazoj, kiam la Hipoteka Banko rifuzis la peton. (Pli poste la publiko ekatentis pri la postuloj de la Flav a Banko, sed tio okazis multe pli malfrue kaj sinjoro Flav intertempe certigis al si jure tute ne atakeblajn grasajn honorariojn.)
La lunda tago komenciĝis kun du sensacioj. La unua estis, ke Piro, la kontorestro, prezentis la novan lokon de Gabrielo en la granda ĉambro kaj informis lin, ke lia titolo estos de nun: jura sekciestro. Piro malaperis, li havis privatan konferencon en la privata sanktejo de bankiero Flav kaj ankaŭ la kasistino ankoraŭ ne alvenis. Estis frue.
Iom poste alvenis kampulo kun bela, blanka, vivanta, juna kokino. Li decidis proponi la kokinon al la afabla konsilanto, kiu promesis al li rapide likvidotan hipotekon. La afero estis tre urĝa, kaj li esperis plirapidigi la decidon per la ofero de la blanka kokino, promesanta bonan guston. La ekskomizo estis la koncerna deĵoranto; li dankis kaj promesis fari ĉion eblan (kaj li ankaŭ esperis fari tion). Li mem estis solulo en la urbo, kaj post iom da cerbumado li decidis lotumi la kokinon inter la kolegoj. Kompreneble ĉiu aĉetis sian numeron kaj al la afero favoris, ke la “friponaro” t.e. la ĉefoj, ne ĉeestis. La kokino ricevis panerojn, kiujn ĝi tuj kvitancis sur la planko. Post tio Marta devis zorgi pri ĝi. Estis bela, agrabla tago. La vivo viglis antaŭ la malfermitaj fenestroj kaj ankaŭ en la ĉambro, kie la paperpecoj estis jam pretaj, kaj ĉiu kun streĉo atendis, kiu gajnos la kokinon. Oni sentis anticipe la guston de la blanka kokino. La kokino mem ne havis intereson pri la lotumado, sed ĝuis la liberecon, ĉar en la granda ekscitiĝo Marta lasis ĝin el sia mano. La filo de la domservisto devis eltiri la nomon de la gajnanto kaj subite iĝis silento en la ĉambro. Ĉiu staris ĉe la ĉapelo. – Gabrielo Gal – anoncis la knabo la rezulton. Gabrielon okupis la ĝojo. Li gajnis la kokinon. Kiel grandioza surprizo ĝi estos. Kia tagmanĝo! – Dankon, dankon! Bonvolu do doni al mi la kokinon!
– Jes, kie estas la kokino? – demandis Marta , kiu vere ĝojis pro la bonŝanco de la simpatia, nova kolego.
– Jesuo! – ŝi kriis poste. Ŝi montris al la fenestro. Oni kuris al la fenestro. La blanka kokino en tiu momento estis surveturata de ŝarĝaŭto. El ĝi dum unu sekundo fariĝis la plej plata kokino de la mondo. Kaj la plej funebrata. Sed nur sekrete, ĉar estis danĝere montri siajn sentojn en la banko. Gabrielo timis, ke iu mokos lin, sed eĉ la plej cinikaj kolegoj silentis. Marta Formik ploretis. Poste aperis la unuan fojon en la banko Johano Tobias , kaj inter aliaj ankaŭ pro li la konsilantoj, ekspertoj, ekonomoj forgesis la tragedion de la kokino, kiu lasis profundan vundon de malplivalora komplekso nur en la animo de la malbonŝanca jura sekciestro.
Johano Tobias estis maljuna vilaĝano, kies afablan kaj rideman vizaĝon la naturo komponis el du koloroj: el la ruĝo de la peonio kaj el la arĝenta harkoloro. Sub tiu dike bonviva kaj epikura, alloga eksteraĵo kaŝis sin granda optimismo kuniĝanta kun sana kaj ruza prudento kaj vigla suspektemo. Li estis libera homo, jam delonge vidvo kaj ankaŭ liaj infanoj jam malaperis. Li havis neniun, sed samtempe li apartenis al la tuta mondo. Mondo en tiu ĉi okazo – kiel cetere ĉiam – signifas ion diminutivan, en la okazo de onklo Tobias la vilaĝon. Pro diversaj kaŭzoj li ne havis publikan oficon en la vilaĝo, sed li estis ŝatata gasto en ĉiu domo, kaj volonte oni donis al li komisiojn, kiujn li prizorgis kun zorgemo kaj lerteco. Kiam li aperis en la banko, la sorĉo de lia bohema optimismo tuj sentigis sian efikon, kvankam li tiun fojon restis nur dum mallonga tempo. Li devis aranĝi en la ĉefurbo aferon de malgranda heredaĵo kaj li petis, ke la “banksinjoroj” helpu lin pri tio. Morgaŭ li revenos pro alia afero: liaj samvilaĝanoj, almenaŭ dudek kampuloj, komisiis lin informiĝi pri la eblecoj de hipoteko. Dudek klientoj je unu fojo, tio ne estis bagatelo. Onklo Tobias ricevis la deziratan helpon, kaj akompanate de afabla konsilanto li forlasis la bankon.
* * *
Gabrielo ricevis sian unuan klienton, noktvizaĝan, suspekteman vilaĝanon. Lin ankoraŭ turmentis la moka ludo de la fatalo pri bonŝanco kaj malbonŝanco, kiun li opiniis aranĝita de la destino. Li parolis malmulte, kio cetere per si mem ne efikis malbone. La suspektemo de la kampulo ne vekiĝis. Male: li estis kontenta, ke li venis al tia suverene oficiala sinjoro. Gabrielo notis la necesajn informojn kaj demandis sian klienton pri la dezirata sumo.
– Mi bezonus kvarmil por la riparoj de la domo kaj por la semaĵoj. Ankaŭ por la edziniĝo de mia filino mi bezonas iom. Estu bonvola doni al mi kvinmil.
Evidente li konsideris Gabrielon monsakulo. Sed la sumo estis ege alta; ĝi superis eĉ la valoron de la tuta grundo kaj plugejo. Gabrielo alrigardis la kampulon, kiu atendis humile, sed kun malhela mieno:
– Bedaŭrinde via tero ne sufiĉas por tiel granda sumo.
– Granda sumo? Kvin mil? Mia tero? Ties panon eĉ la anĝeloj de la alta ĉielo povus manĝi. Nu, sinjoro, bonvolu diri, kiom vi volas doni? Sed diru honestan sumon...
– Ne mi donas la prunton. Ĝi dependas de la oficiala taksado de la tero kaj la domo. Sed laŭ mi la sumo estos ĉirkaŭ mil kronoj.
La kliento kolere ĉifis sian ĉapon; li ne plu estis ĝentila:
– Ĉu vi ne timas, ke la ĉielo falos sur vin? Mil kronojn!
Tiu ĉi kampulo estas plena de la ĉielo. Mi volus demandi lin, pensis Gabrielo, kiel li rilatigas la ĉielon al mia platigita kokino. Sed li diris milde:
– Kion mi povus fari kontraŭ la reguloj? Cetere ni vidos poste.
Sed la kampulo ne plu volis resti. Forirante, li blasfemis kaj insultis en zorge rondaj frazoj ĉiujn estintajn, estantajn kaj estontajn parencojn de Gabrielo, ne forgesante lin mem, inkluzive la bankon. La bruo estis sufiĉe granda, sed la kampulo ne estis haltigebla. Gabrielo devis raporti en la interna, remburita ĉambro. Post la unua katastrofo de la tago li jam toleris tiun ĉi duan kun la apatio de martiroj, kvankam la gefratoj Flav aranĝis veran inferon. Falsetoj de la bankiero kaj vortotondroj de la kasistino zigzagis ĉirkaŭ la kapo de Gabrielo. La riproĉoj plejparte ne estis direktitaj rekte al li, sed estis en tia formo:
Flav : Tiel oni prezentas sian dankon ke mi donas panon. Sen mi oni malsatmortus.
La Kasistino: Jes, mi ĉiam diris, ke vi ne devus grasigi tiujn ĉi sentaŭgulojn. Ili nur atendas la okazon por detrui nin.
Gabrielo staris senmove. La Kasistino turnis sin nun rekte al li. Ĝis nun oni priktraktis lin, kvazaŭ li ne ĉeestus.
– Montru al mi la komisian leteron. Tion vi tamen havas.
– Ne ekzistas komisia letero.
– Ne ekzistas? Ĉu ne ekzistas?
– Kompreneble ne. La kliento volis havi 5000 kronojn. En bona okazo li ricevus 1000 kronojn. Mi ne povas subskribigi komisian leteron, laŭ kiu li devus pagi al ni 5 procentojn laŭ la dezirata sumo plus la kostojn laŭ la dezirata sumo. Entute li ricevus nur la duonon de la sumo, pri kiu li tute ne volis eĉ aŭdi.