– Jes – diris iom tire konsilanto Korb .
– Ĉu la maljunulo ne babilis pri la pordoj?
– Ne, tion li ne povis fari.
– Pro sia promeso?
– Ne, sed ĉar li eĉ ne povas legi.
– Kiu diris tion?
– Li mem.
– Mensogo – diris la Naturkatastrofo. Li mem subskribis kvitancon ĉi tie.
– Tion ankaŭ mi diris al li. Sed li respondis, ke li lernis skribi sian nomon, sed cetere li estas analfabeto. Li havas sepdek jarojn kaj opinias, ke ne valoras la penon lerni. Pro tio li ne volis resti ĉe ni, kaj nun mi jam ne insistis lin pri tio.
Neniu riskis rigardi al la aliaj. Fine sinjoro Flav demandis post tusetado:
– Kiom estas la kreditpretendoj?
– Multaj.
– Nu, tamen bone. Kie estas la komisiaj leteroj?
– Mi ne havas ilin.
– Ĉu vi ne- -e – e havas?
– Ne-e. Ili ne volis subskribi.
– Tiam tiu fripono tamen povas legi. Li trompis vin kaj babilis al siaj kunfriponoj pri la pordoj.
– Tion li certe ne povis fari. Sed li iom ebriiĝis kaj babilis pri tio, ke li ricevis 200 kronojn por sia subskribo. Kaj...
– Ne balbutu! Eltusu jam, kion vi volas diri!
– Nu, la ceteraj postulis 300 kronojn por unu subskribo. Ĉar ili skribas pli bele ol Tobias .
La Kasistino estis preta fuĝi el la ĉambro. Ŝia voĉo tondris:
– Abomene! Sed iom valoras ankaŭ tio, ke la afero jam estas finita.
– Ne tute – diris konsilanto Korb . – Ĉar morgaŭ, escepte la instruiston kaj notarion kaj du-tri kampulojn, la tuta vilaĝo venos ĉi tien. Ili diras, ke vi, fraŭlino Flav , certe donos tricent kronojn por ilia subskribo.
Dum la sekvaj tri tagoj la enirpordo de la Familia Banko ricevis novan tabulon:
PRO INVENTARAJ LABOROJ LA BANKO ESTAS FERMITA
Per tio komenciĝis la fino de la Familia Banko Flav .
ESTIS BONE TIEL
I
Norde de la urbo la rivero komencis spiri pli libere. Ĝiaj montbordoj, almenaŭ unuflanke, malplialtiĝis. Sed en la urbo mem ne estis tempo por ripozo. Tie la rivero vivis monduman vivon. Plaĉaj kajoj borderis ĝin, kaj super ĝia korpo belaj kaj imponaj, graciaj pontoj ornamis la riveron. Sur la ondoj de la rivero, kiuj neniam estis bluaj, zigzagis amaso da malgrandaj ŝipoj; majeste flosis pli grandaj vaporŝipoj kaj la longa bleko de la ŝipsirenoj memorigis la urbanojn pri la aparta vivo de la rivero. Sur la suba kajo fulgo- kaj ŝvitokovritaj laboristoj ŝercis aŭ blasfemis, pli supre ĉe la promenejo turistoj viglis admirante la riveron, la bordojn kaj la paradizan aspekton de la urbo. Sed la indiĝenoj sciis, ke ĝi ne estas paradizo.
Forlasinte la urbon, la rivero venis pli kaj pli profunden al la ebenaĵo. Tie la rivero ekkuŝis komforte, senĝene, ĝi iĝis larĝa kaj iom malorda. La nombro da ŝipoj malpliiĝis. Kiam la rivero eksopiris eĉ pli grandan trankvilon – ĝenerale vintratempe – ĝi petis kaj ricevis nebulon. Kontraŭ la nebulo homoj povis fari eĉ pli malmulte ol kontraŭ la glacio. Sur la rivero la ŝipoj devis halti en la nebulo por eviti katastrofojn. Nebulo kaj glacio kaj poste denove nebulo – tio estis la ideala ripozo por la rivero.
Tia estis ankaŭ tiu jaro. La trafiko haltis kaj la ekonomiaj generaloj ekdirektis la trafikon al la pli konfidindaj fervojo, aŭtoj kaj ĉevalveturiloj. La rivero ripozis sub la longvintra glacikovrilo kaj poste sub la nebulo, kiu havis koloron de nigriĝinta arĝento. La rivero sonĝis; la riverondoj post la glacia dormo senĝene levis kaj subigis sin. Estis bone tiel. Por la rivero...
* * *
En la urbo estis ankaŭ alia nebulo. La historia. Sed tiu lasta – post la unua mondmilito kaj antaŭ la dua – jam estis tiel konstanta kun siaj strangaj kirloj, ke neniu pensis pri ĝi. Ĝi estis la atmosfero mem. La alia, la reala nebulo povis esti malagrabla, sed tolerebla. Nur kelkaj ŝipkompanioj kaj unuopaj entreprenantoj, riverlaboristoj havis perdojn. Sed aliaj gajnis kaj tiel estis bone. Al tiuj, kiuj gajnis...
* * *
La juna juristo malfacile trovis sian vojon en la nebulo. Li estis malriĉa kaj ne tute sana. Ĝuste en tiu tempo li similis multe pli soifan, ostan, senmastran hundon ol tiun tipon de la plensukcesaj advokatoj, laŭ kies imagbildo lia familio ekirigis lin sur la vojo de la jura profesio, kiu pli rapide donis eblecon por panakiro ol la aliaj multekostaj diplomoj. Sed li mem kaj ankaŭ la cirkonstancoj trompis tiujn esperojn. Ĝuste nun li serĉadis postenon. La juro ne havis konjunkturon kaj ĝi interesis lin nur kiel monakiran provon; cetere li havis tro multe da nepraktikaj ideoj. Ili rilatis ne nur lian prosperon, sed entute tiun de la grandaj amasoj. Tion oni ne konsideris utila. Li havis ofte fantaziajn okupojn. Plej ofte li albordiĝis ĉe komercaj firmoj, kiuj opiniis, ke agento kun universitata titolo bone povas kamufli ĝuste en la unuaj momentoj tiun fakton, ke li estas agento kaj sekve oni povus tiel enveni al klientoj, kiuj cetere tute ne volus aŭdi pri asekuroj aŭ similaj aferoj. Kelkfoje temis pri propagando por ege praktikaj varoj, novaj tipoj de polvosuĉiloj, k.s., kiujn li tamen ne sukcesis enkonduki. Entute li ne kredis pri la benoj de la komerco kaj efektive sopiris al posteno en sia propra fako. Liaj enspezoj estis timige etaj. Sed estis aliaj, kiuj pli bone orientiĝis en la nebulo. Kaj tiel estis bone. Por ili...
* * *
Surstrate li renkontis unu el tiuj. Tiu ne estis pala kiel li, sed male brunruĝa, bonaspekta kaj eleganta. Iam ili vizitis la saman mezlernejon kaj ambaŭ apartenis al la t.n. bonaj lernantoj. Sed post la abiturienta ekzameno Pedro Panter , filo de novaristokrata familio, ne havis obstaklojn. Li saltis en la plezurojn de la vivo kaj sukcesoj. Pedro estis belvizaĝa, fortlipa, brunharara, klarokula. Lia eksteraĵo vekis emon kontaktiĝi kun li; li estis interesa, tiom pli, ĉar oni sentis, ke li povas esti danĝera. Lia “bruna” mola voĉo logis la virinojn. Li jam estis trans la advokata ekzameno kaj jam havis propran praktikon. La nomon Pedro li ricevis en la gimnazio pro sia iom hispaneca eksteraĵo, kiun li substrekis per agrabla, tamen iom aŭdaca vestaĵo.
La renkonto kun Pedro ŝajne estis tre bonŝanca. La du samfakuloj revivigis bubmemorojn, kaj Pedro povis rakonti pri siaj sukcesoj. Li ne montris sin nekomprenema al la situacio de sia iama bubkamarado; male li ŝatis lin (ĉar tiu ne havis sukcesojn) kaj li eĉ volis lin helpi.
– Mi ne povas vin definitive dungi en mia kontoro; por tio mi ankoraŭ ne estas sufiĉe forta. Sed mi havas multe por fari. Vi povos reprezenti min en procesoj kaj aranĝi aferojn ĉe la juĝejo. Mi kredas, ke vi havos laboron ĉiusemajne por du-tri tagoj. Venu morgaŭ al mi!
Lia mola baritono moduliĝis al bonvola baso. La pala, juna juristo, kiun ni nomu en la sekvo de la rakonto Pal , volis ĉirkaŭbraki sian fortan, firman bonfarulon. Sed li ne kuraĝis. Li havis strangan senton. En la rido de la kolego estis io el la kontenteco de bela, juna besto kun ungegoj. Oni bezonas ungojn. Pedro certe konis la vojon en la vuala ĝangalo de la vivo. Kaj tiel estis bone. Por li kaj por lia juna kolego...
Pedro sidigis sian kolegon en la akceptejo. Tre komforta estis la ĉambro. Miksaĵo de moderna kaj tradicia stiloj. La vintra suno jam preparis sin por fini la tagon, kaj la lumoj de la ĉambro estis obtuzaj.
– Mi ŝatas la duonlumon – diris Pedro .
– Male mi – diris Pal . – Se la elektro ne estus tiel multekosta, mi banus min en lumo.
– Plebana gusto – diris Pedro . – Sed ĉu ne estas bele tiel?