Onklino Tini salutas vin kaj ŝi ne plu grumblas, nek plendas. Ŝi jam forgesis la efemerajn malagrablaĵojn kaj ŝi rememoras nur pri la belaj momentoj. Mi pensas, ke tiel okazos ankaŭ al aliaj grumblintoj.
Akceptu amikinan kison de via sincera
Mina.
P. S. — Ĵus venis poŝtkarto. Mia svedo amdeklaras: "Kara Mina, mi volas domon kaj manĝilarojn." Ĉu ne ĉarme? Cetere de Ĝenovo ĝis la landlimo ni vojaĝis kun la hungaro kaj mi konstatis, ke li ne bezonas kvardekgradan varmon; sufiĉas por li la unua tuneleto.
La spirito ne gravas
Malofta gasto frapetis sur mia pordo. En la unuaj momentoj li impresis kiel bonvestita senlaborulo kaj mi ne rekonis lin. Lia vizaĝo rememorigis min pri portreto de iu famulo. Ĝena surpriziĝo tremetis en lia rigardo. Verŝajne ankaŭ li ne tuj rekonis min.
— Kiun vi serĉas?
Je aŭdo de mia voĉo rekona rideto aperis en liaj okuloj. Certe ĝi aperis ankaŭ ĉe liaj lipoj, sed nekonstateble, ĉar ilin kaŝis lipharoj iom kuniĝantaj kun lia grizeta barbo. Nur spirlongan momenton tiu rideto radiis al mi tra metalkadrumitaj okulvitroj, poste konataj voĉo kaj parolmaniero revigligis mian memorpovon.
— Ah! tre altestimata samideana moŝto, mi venis ĝuste al vi, kvankam mi estis havanta malmulte da espero por trovi vin en via altŝatata hejmo, ĉar estas ja ĝenerale sciate, ke vi apostole migras de lando al lando konatigante nian majestan ideon kaj la lingvon de la homa kompreno inter la idealsopiraj gefiloj de la diversaj nacioj, tamen mi riskis frapeti ĉe via pordo por havigi enirpermeson por mi kaj… La longan bombastan enkondukon plurfoje mi interrompis, sed ŝajne tio ne ĝenis lin. La vortlavango nehaltigeble torentis el li. Fine prenante lian manon amike mi invitis lin en la ĉambron.
— Nu, jen Mihok!… Miĥaelo Mihok, mia malnova amiketo… Kia surprizo!… Jen, fine post tiom da jaroj ni denove renkontas nin!… Kiom da jaroj pasis, mi eĉ ne scias?!
— Ĝuste dekkvar jaroj, tre altestimata verkisto-samideano. Precize en la monato decembro estos la dekkvarjara datreveno de tiu neforgesebla tago, kiam nia ŝipo "Mainam" atingis la sopiratan havenon en Triesto kaj la vojoj, paralele kondukintaj en la militkaptitecon, subite disiĝis. (Mihok patose altigis sian voĉon). Sed nur laŭŝajne, tre altestimata iama kamarado kaj nuna verkisto-samideano, ĉar en la realeco ni ambaŭ restis batalantoj sub la sama standardo de la paco kaj homa kompreno kaj…
— Bone, bone, Mihok! Lasu tiujn pacon kaj homan komprenon en trankvilo!
— Hah, kiel! Ĉu ankaŭ vin ekmordis la tineoj de la pesimismo? Vidu, mi ankoraŭ nutras la fajron ricevitan de vi kaj…
— Kara Mihok, ni parolu iom pli proze! Verŝajne vi venis al mi ne por stari sur la koridoro, sed efektive honori mian modestan hejmon.
Pro diablo! Ĵus mi rimarkis, ke la parafrazemo de Mihok infektis min. Iom krude mi aldonis:
— Venu internen!
— Ĝuste tio estis mia modesta intenco kaj laŭ via afabla permeso mi volonte profitos la distingindan okazon.
Li pasis en la ĉambron. Mi proponis vidalvide seĝon al ili. Per tiu proksimeco mi volis neniigi la distancon, kiun li ĉiam klopodis transpontigi per artifike poluritaj frazoj. Por krei tujan intimecon mi rememorigis lin pri epizodo el nia militkaptiteco.
— Mihok, ĉu vi memoras kiel fervore mi kraĉadis en vian ciron, ĉar via salivo konsumiĝis kaj la botoj de leŭtenanto Petroff ankoraŭ nekontentige brilis?
Je mia konsterniĝo mi atingis neatenditan efikon. Lia mieno solene serioziĝis kaj indigino vibris en lia respondo.
— Mi memoras pri tio, ke tiu akvokapa Petroff eĉ ne konjektis, ke pro poeta kraĉo brilis liaj botegoj… Cetere li bone fartas kaj salutas vin.
— Kiu? Ĉu Petroff?
— Nu jes… Vi ja scias, ke li eskapis per nia ŝipo kaj ĉi tie li fariĝis mia unua helpanto en mia metiejo. Ankaŭ mia amata Milla kaj la infanoj esprimas pere de mi koran saluton al vi kaj ankaŭ mia metiejbubo, en kies kapon fine mi sukcesis enfuneligi la uzon de la akuzativo dank' al la ruĝa kreto de la Ĉe-metoda kurso. Do, bonvolu ne rifuzi la respektplenan saluton de nia vilaĝa verda kolonio.
— Ho, neniel, kara Mihok! Mi estas kortuŝita, sed… sed kial vi venis?
Iom dolore li ekĝemis. Lia mieno aspektis martira. La diablo tiklis min, ĉar tiu martirmieno incitis miajn ridmuskolojn. Dum longa minuto li sidis senmove, kvazaŭ pozante antaŭ fotoaparato.
— Ĉu vi me rimarkas la frapantan similecon inter nia karmemora Majstro kaj mi?
Verdire nur nun mi rimarkis, ke li impresas kiel fuŝita Zamenhof-portreto, pentrita de bonvola diletanto por iu loka kunvenejo. Nu jen la bildo de famulo, kies trajtoj skiziĝis antaŭ mi ĉe la malfermo de la pordo. La simileco estis vere frapanta, precipe ĉe la fasono de la vesto kaj ĉe la insigno. Pro la miro respeguliĝanta en mia rigardo, en lia sinteno aperis vanta kontenteco.
Volonte mi estus respondinta per vortludo konata: "inter jes, sed interne ne!" Post pripenso mi simple kapjesis. Mi memoris pri liaj strangaj propagandmanieroj. Li prezentas la vivantan pruvon pri tio, ke eĉ la feraj dentoj de la Tempo ne kapablas finmueli la inventemon de niaj entuziasmuloj. Dank' al tiu ĉi nedigestebla inventemo nia afero ankoraŭ ne ĉesis esti — kuriozaĵo.
Post kelkmiuta ĝuo de sia triumfo Mihok denove melankoliiĝis.
— Hah, vane! Ĉiu fortostreĉo de mia homarana koro evidentiĝis vana.
— Mi ne komprenas vin, pri kio vi aludas? Kio okazis?
— Do, aŭskultu min, tre altestimata samideana moŝto!
— Bone, mi aŭskultos, sed, kara Mihok, parolu klare, koncize. Evitu la parafrazojn!
— Solene mi promesas, ke mi uzos la simplan hejman parolturnaron kaj puran Zamemhofan lingvaĵon neglektante la konsterne abundan vorttrezo-ron de la Poezia Fakvortaro, kvankam por reliefigi miajn sentojn kaj por doni la priskribon de okazintaĵoj palpebla en ĉiu nuanco mi bezonus trioblan kvanton da neologaj vartoj ol tiu, kiu enestas en la aŭdacaj revoj de niaj plej progresemaj lingvaj retortistoj. Do koncize…
Kompreneble Mihok restis fidela al si. Pro manko de loko mi resume komunikas nian konversacion.
Finfine la esenco de la tuta sensencaĵo gravas por la leganto.
— En januaro nia grupo decidis fari propagandan vesperon kun impona programo — komencis Mihok aplombe — kaj por doni al ĝi veran esperantistan spiriton ni elektis unuaktan teatraĵon, titolitan "Sonĝo de homarano".
— De kiu verkisto?
— Mia modesteco ne permesas nomi la aŭtoron.
— Bonege! Daŭrigu, kara kolego!
— En tiu teatraĵo rolas la portreto de nia Majstro.
— Interese! Mi komprenas. Via aŭtora modesteco kontentiĝis per la muta rolo de la portreto.
— Eraro! La portreto parolas, eĉ multe. Ĝuste en tio ĉi kulminas la senkomparebla spriteco de la teatraĵo. La homarano, turmentita de duboj kaj de la hodiaŭa vivmaniero de la homaro, ekdormas kaj en lia sonĝo reviviĝas la portreto de nia Majstro, pendanta sur la muro super lia lito, kaj la milfoje seniluziiĝintan adepton ĝi rekondukas al la piedestalo de la Espero. Muziko, kanto de nia himno, kolora lumo, kaj la teksto estas kompilita el citaĵoj de la Originala Verkaro. La homaramo vekiĝas kaj venkas ĉiun baron. Jen la enhavo!
— Tute originala temo! Mi povas prezenti la malfacilaĵojn de la portret-rolo.
— Ĝuste vi konjektas. Pli ol du monatojn mi preparis min por la prezentado. Dum du monatoj mi ne vizitis barbiron, portis okulvitrojn, observadis la trajtojn de la Majstro sur ĉiu trovebla bildo. Bonŝance miaj haroj ne donis multe da zorgoj. Post du monatoj, kiam sur scenejo mi aperis inter la malplena ora kadro kaj la nigra velurfono, la iluzio estis perfekta.