glorioziore, ciencoziore, ocieriore; prudenteste, modesteste, diligenteste e. c. Ne pen-
valoras havar du sistemi di komparado por tala rezulto.
Ultre co, un plusa sufixo esus necesa anke por la komparativo di infreso, un por la
komparativo di egaleso, omna du tam maritanta e tam frequa kam la komparativo di
supereso. Fine un sufixo por la superlativo di infreso (la nuna minim) tam meritanta e
tam frequa kam la superlativo di supereso. Entote kin plusa sufixi (komparala) esus
necesa en Ido por pagar ta luxo di duesma sistemo di komparado, kande ja 17 yari
pruvas konvinkive, ke la nuna suficas komplete.
Personal pronomi.
29. — La personal pronomi esas :
Singularo
Pluralo
1-ma persono :
me (1)
ni
2-ma persono :
vu
vi
3-ma persono :
lu
li
Por la duesma persono singulara existas anke formo familiara : tu, quan on darfas uzar nur ad
amiki tre intima, a frati o parenti kun qui on uzas, en sua linguo matrala, formo familiara
korespondanta.
Lu (quale li) esas uzata por la 3 genri (2). Ma, se esas necesa (o se on volas) distingar la genri,
on uzas singulare : ilu (mask.), elu (fem.), olu (neut.), quin maxim ofte on kurtigas per il, el,
ol; e plurale : ili, eli, oli.
En Ido, la distingo dil genri esas naturala : on uzas la maskulal genro por la maskuli, la feminal
genro por la femini, la neutra por la kozi, ed anke porla enti di qui la sexuo esas
nedeterminita : intanti, pueri, homi, yuni, oldi, personi, individui, kavali, bovi, kati, e. c.
La triesma persono havas pronomo reflektiva : su por la singularo e la pluralo. Nultempe ol
esas subjekto, e sempre ol referas la subjekto dil propoziciono en qua ol trovesas, kande ta
subjekto reprezentas la triesma persono. Ex. : Il parolis pri su (same persono kam il, subjekto);
23
eli parolas pri su (sama persono kam eli, subjekto dil propoziciono). Ma : Il parolas pri ilu (3)
(altra persono kam il, subjekto); li parolas pri li (altra personi kam li, subjekto).
Infinitivo, o participo havanta komplemento, konstitucas propoziciono : me vidis li lavar su
o : me vidis li lavanta su = me vidis li qui lavis su.
30. — Existas en Ido personal pronomo nedefinita : onu, qua preske sempre trovesas en la
formo kurtigita on (segun ilu, elu, olu, divenanta il, el, ol). Ma nulo interdiktas uzar anke por
olu la formo kompleta.
La « me » filozofiala tradukesas exakte per la substantivo : la ego, qua ritrovesas en la vorti
internaciona : egoism( o), egoist( a), egoist( o) (4).
(1) L'esperantista pronomo mi havas la praktikal desavantajo tre grava, ke la orelo
povas facile konfundar lu a ni, aparte en telefono. Do lu esis forjetenda. Pluse, la
pronomo me di Ido, qua remplasas lu, donas la posedali mea, mei, certe plu
komprenebla sen lerno da multa homi, nome dal latinisti, kam mia, miaj di Espo.
(2) Ke lu servas la tri genri, segunvole, en la singularo, ne esas en su plu astonanta kam
vidar li servar la tri genri, segunvole, en la pluralo. Ma, kontraste, ni ulkaze bezonas
distingar la pronomo « li » per ili, eli, oli, totsame kam ni distingas la pronomo « lu »
per ilu, elu, olu. La Angla e la Germana lingui pri co pruvas nur un kozo : ke li ulkaze
jenesas por expresar distingo pronomala quan altra lingui expresas facile en frazi tala
kam ici : Ili arivis plu frue kam eli. Eli meritas la sama puniso kam ili. Vu departos
unesme kun ili, e me rajuntos vu kun eli. L'Esperantisti eroras grande, kande li laudas
pri sua linguo, e relate ca punto, simpleso tro granda.
Per decido (1558) l'akademio Idista repulsis omna restrikto pri la uzo di lu. On darfas do
uzar ta pronomo totsame por kozo e por persono di sexuo evidenta, kam por animali di
sexuo nekonocata e persono qua havas nomo sensexua, quale infanto, puero, homo e. c.,
tam vere maskula kam femina.
La motivi di la decido donesis en « Mondo », XI, 68 : « Lu » por la singularo esas
exakte lo sama kam « li » por la pluralo. Logiko, simetreso e facileso postulas ico.
Konseque, same kam « li » darfas uzesar por personi, animali, kozi, omnafoye kande
nulo obligas expresar la sexuo, tale « lu » darfas uzesar por personi, animali, kozi en la
sama kondiciono. La distingo propozita esus subtilajo jenanta. Simila subtilajo rezultus
pri la posedala pronomi, qui freque devus esar : ilua, elua, olua, ilia, elia, olia, vice la
simpla lua, lia.
(3) Kande il, el, ol trovesas ye la fino di frazo-membro (quale ilu, hike) esas plu
eufonioza uzar ilu, elu, olu, kompleta (sen eliziono) kam il, el, ol qui lore, sen la
susteno di vokalo, restas quaze suspendata en la aero.
(4)
Pro ke « la ego » esas vera substantivo, nulo impedas donar a lu la -i dil
pluralo, se to esas necesa. Forme e sone « egi » ne esas plu stranja kam « eki », pluralo
di eko.
24
Posedal adjektivi e pronomi.
31. — La posedal adjektivi esas :
Mea, qua apartenas a me;
tua, qua apartenas a tu;
vua, qua apartenas a vu;
lua, qua apartenas a lu;
nia, qua apartenas a ni;
via, qua apartenas a vi;
lia, qua apartenas a li;
ilua, qua apartenas ad ilu;
elua, qua apartenas ad elu;
olua, qua apartenas ad olu;
ilia, qua apartenas ad ili;
elia, qua apartenas ad eli;
olia, qua apartenas ad oli;
sua, qua apartenas a su.
Quale on vidas, ta vorti esas nulo altra kam la pronomi personala, a qui on adjuntas la
dezinenco a dil adjektivi (1).
32. — Sua, quale la personal pronomo su, sempre referas la subjekto di la propoziciono en qua
ol trovesas, kande ta subjekto reprezentas la triesma persono. Ex. : Il promenas kun sua
amiko (la amiko di il, subjekto); il promenas kun sua amiko e sua filii (la amiko e la filii di il,