tradukesar per : « per parolo, per letro » ».
(3) Plu expresas augmento di ula quanto (qua restas o konsideresas kom identa a su
ipsa); plus (quale la signo matematikal + quan ol tradukas) signifikas adiciono, do
generale adjunto di ulo ad altro.
Segun la principo di unasenceso, ta du radiki devas konservar sua propra senco en sua
omna derivaji. Plue havas do la sama senco kam plu; ma ol uzesas izolita quale adverbo
nedependanta, kontre ke plu uzesas avan altra vorto, quan ol modifikas : plua a plu
multa; e pluo a plu multo. L'unesma vorti esas nur min preciza, pro ke li aplikesas a
speco nedefinita o tacita di quanteso, qua esas indikata plu explicite en la expresuri plu
multe, plu grande, plu larje, plu alte…, per la vorto adjuntita a plu. Kontree, pluse
expresas ne augmento di irga quanto, ma adjunto di ula objekto, qua povas ne esar
quantajo o ne konsideresar kom quantajo. Ol tradukas do exakte la vorto F. de plus, en
plus, en outre; D. weiter, zudem, sonst;E. moreover. Exempli : On devas pagar plue
(plu multe) : on devas pagar pluse (on devas adjuntar altra preco). — Vino e kafeo
pagesas pluse to esas : ultre la sumo pagita por la cetero. — Ma vino e kafeo pagesas
plue signifikas : plu kare (chere) (kam antee, kam altraloke). — Ho! ico kustas plue (t.
e. plu multe). — Me donas ico pluse (po la sama preco) dicos vendisto adjuntante ula
bagatelo ( Progreso, II, 666.)
On komparez : me prenis plu multa pomi e : me prenis, pluse, multa pomi.
(4) Posible, en ta expresuri, equivalas « segun posibleso ».
(5) Proxime de l'adjektivo proxima e prepoziciono proxim. Ta adverbo ya kontenas ideo
di proximieso relate la nombro indikata.
(6) Ne konfundez sate a pasable, od inverse. Pasable (quale lua adjektivo pasabla)
indikas ne : quanteso, grado suficanta, ma grado, valoro meza, la minim granda quan
on povas aceptar o tolerar : Il esas sat richa por donar jeneroze, ma il esas nur
pasable donema.
49
(7) Plu, min, sat, tro uzesas sola kun la adjektivi e la adverbi; ma kun la substantivi e la
verbi on devas adjuntar a li rispektive : multa o multe : plu multa aquo e min multa
vino; tro multa homi; me drinkis sat multe; ne manjez tro multe.
(8) Tam esas sequata da kam e montras egaleso; tante sequesas da ke e montras
granda quanteso o alta grado. Ex. : Il esas tam habila kam tu; — il esis tante habila,
ke il ruptis nulo.
(9) Remarkez, ke la F. vorti que, où devas tradukesar per kande, se li havas la senco di
ta adverbo. Ex. : Je l'ai vu la dernière fois que je suis venu. Me vidis lu en la lasta
foyo, kande me venis. — Le jour où il mourut, en la dio kande il mortis.
(10) Lore… lore = ye ul tempo, instanto… ye altra… Ex. : lore il ridas, lore il ploras.
France : tantôt il rit, tantôt il pleure.
(11) Tre diferas de konseque, nam milfoye ulo venas, eventas seque, ma tote ne
konseque altro. Ni evitez pri co imitar Esperantisti. Seque la Franca revoluciono, ma ne
konseque, eventis la regno di Napoléon.
(12) Ja ne tote ne equivalas ne ja (quale tote ne ne equivalas ne tote). Ex. : Il ja ne esis
kontenta, e nun il ne ja esas kontenta, malgre omno quon ni agis por kontentigar
lu.
(13) Ne konfundez ankore (prezenta, pasinta o mem futura duro) a itere, qua expresas
itero (de iterar, rifacar la ago), o a pluse. Ex. : Il kantas ankore (il ne cesis). — Il kantas
itere (il cesabis, ma il rikantas).
— Il kantas un ario pluse (il adjuntas un ario a le kantita). — La F. expresuri : encore
un, encore deux e. c. tradukesas : un pluse, du pluse e. c.
(14) Decido 1626 : Unanime (minus 1 voco) on repulsas vorto nekompozita vice «
nultempe ». « Kontre la adopto di never (VII, 287, v. anke 206) me deziras protestar tre
insiste. La vorto kreus multa kolizioni pro la simileso a nevera : vorti tam freque
bezonata ne darfas esar tro simila; en telefono ed exter ol on ne povos distingar « il
parolas never » e « … nevere » (nam in ne-vere on tre ofte pro kontrasto acentizos ne);
e se on pronuncas rapide sen pauzo « ne vere eloquenta » e « never eloquenta », la
danjero di misaudo esas tre granda. On darfas naturale formacar la vorto versimila
(quo ne esas exakte la sama kozo kam probabla) ma ne-versimila miskomprenesos kom
never-simila, e. c.
Duesme esas « nevera », ke « on » * never uzos l'adjektivo nevera; pro quo on ne dicus
exemple : « pro sua nevera asisto en kunsidi il havas nula influo en nia uniono? » Me
ne hezitus uzar tala kombini (sua nultempa asisto), nam tala formacuri esas precize un
ek la belaji di nia linguo. Anke « la nevereso ( nultempeso) di tala eventi » devus esar
posibla formacuro.
Nultempe semblas a me, quale a Sro Couturat, tote suficanta : ol permisas ta lenta ed
emfazoza pronunco qua harmonias tante kun la expresenda ideo (Otto Jespersen, en
Progreso, VII, 407).
50
(15) On devas ne konfundar irgatempe a irgekande. L'unesma esas nur adverbo
nedefinita, ma irgekande esas pluse relativa, e konseque unionas du propozicioni : me
helpos vu irgatempe; me helpos vu irgekande vu volos. En la lasta exemplo
irgatempe ne esus bona, nam, por unionar la du propozicioni : me helpos vu e vu volos,
esas necesa adverbo relativa; sen olu la propozicioni esus sen ligo.
(16) Kom adjektivi di hike, ibe l'Akademio adoptis la formi hik-a, hik-ala e ib-a, ib-
ala, pro ke la vorto hike (e ibe) esas adverbo, en qua la finalo -e esas karakteriziva dil
adverbo, do deprenebla. Lo sama valoras pri supr-e, infr-e, bald-e, fru-e, hier-e, morg-e
e. c., qui omna esas adverbi e genitas l'adjektivi : supr-a,
infr-a, fru-a, bald-a, hier-a, morg-a. Altraparte, l'Akademio adoptis ante-e kom
adverbo, pro ke ante esas prepoziciono, do primitiva vorto, en qua la finalo e apartenas