a la radiko. Lo sama valoras pri kontre, exemple, qua genitas l'adjektivo kontre-a e
l'adverbo kontree. ( Progreso, V, 555.)
L'adverbo sempre esas evidente en la e. c. di ca noto e darfas genitar l'adjektivo sempra
: fine ilua sempra rezistado tedis ni.
(17) Videz e komparez la noto 15.
(18) Ne konfundez ta adverbo a supere = superpozite. Ex. : Esperanto havas sis literi
ornata da signo diakritika supere.
(19) Esas naturala, ke de la proximeso lokala, on iras al proximeso metafizikala pri
valoro, qualeso, evaluo, e. c. Ex. : To kustis de ni sisa-dek franki proxime.
(20) « Me pagis a lu cirkume dek franki » : esus nejusta dicar : « Me pagis cirkum dek
franki », nam « dek franki » esas la komplemento direta di « pagis », e « cirkume »
nur modifikas ol (igante ol min preciza).
On adoptis cirkum vice cirke kom prepoziciono precize por povar distingar la
prepoziciono cirkum de l'adverbo cirkume. « Ni drinkis cirkume dek glasi » (t. e. : «
dek glasi cirkume » : dek glasi esas l'objekto direta). « Ni sidis cirkum dek glasi » (o : «
cirkum la tablo ») :hike cirkum esas prepoziciono, on ne povas sidar… la glasi o la
tablo. Inverse : « Ni drinkis cirkum la tablo », ne « cirkume » quo implikus, ke ni
drinkis (preske) la tablo. ( Progreso, VII, 479.)
(21) Kom implikas, ke on esas reale to quon dicas la vorto sequanta l'adverbo : Kom
Kristano, on esas Kristano : kom homo, on esas homo; kom rejo, on esas rejo; kom
statestro, on esas statestro; kom privato, on esas privato. — Quale implikas nur simileso
: quale Kristano = simile a Kristano; quale homo = simile a homo; quale rejo = simile a
rejo; quale statestro = simile a statestro; quale privato = simile a privato. Konseque :
uzez « quale », se vu povas remplasigar per « simile a… »; uzez « kom » en la cetera
kazi.
(22) Quale on vidas lo, per sua signifiko, « mem » tre diferas de ipsa e de sama, a qui
precipue la Franci devas ne konfundar olu.
(23) « Kelka samideani astonesas, ke on uzas lore ipsa, lore ipse, e questionas, kad ica
du vorti havas diversa senci. No, li ne povas havar diversa senci pro ke li esas sama
51
vorti sub du gramatikala formi; li havas nur diversa gramatikal rolo. Segun la sama
regulo, qua enuncas, ke participo-adverbo referas la subjekto di la propoziciono, ipse
referas sempre la subjekto, e pro to ol esas kelkafoye plu klara kam ipsa. Ex. : La
mastro inspektis ipse la domo esas plu klara kam : « ipsa »; nam on povus komprenar
: la domo ipsa. ( Ipse povas bone tradukar : F. en personne). Cetere esas sempre plu
sekura pozar ipsa (o mem ipse apud la vorto, quan ol referas : la mastro ipsa. — Lasta
remarko : D. von selbst, F. de soi même ( de lui même, e. c.) ne tradukesas per ipse, ma
per spontane ( Progreso, V, 96).
En la sama loko trovesas la remarkigo sequanta : « La sama konsilo valoras pri omna,
quan on esas tentata (segun l'exemplo di F.) pozar dop la verbo, quankam ol referas la
subjekto. Ex. : li omna admiris splendida flori, e ne : li admiris omna splendida flori
(ube omna referas necese flori). Li admiris omni…
ne esus dusenca, ma esus min klara kam li omna admiris… On ne alegez hike, ke
l'akuzativo supresas la dusenceso : nam ol ne povus helpar kun la verbo esar : li omna
esis brava soldati havas evidente altra senco kam : li esis omna brava soldati, e tamen
on ne povus pozar bona soldati en l'akuzativo. Nova pruvo, ke la vortordino esas plu
komoda e plu sekura moyeno kam l'akuzativo. » — Pri omna bone memorez ke ol
sempre uzesas sen artiklo : omna homi quale : kelka homi, multa homi.
(24) Ye kom ni expozis la granda difero existanta inter lu e quale. (Videz kom en la
adverbi di maniero, e noto 21.)
(25) Partikulara e aparta (per konsequo, lia adverbi) tre diferas. Partikulara esas la
kontreajo di generala od universala. Aparta signifikas quaze separita, izolita , sola.
Ex. : aparta parolo (en teatro od en la vivo); aparta konverso (di du o tri personi en plu
granda asemblo); prenar ulu aparte (por parolar a lu specale, exter e for la ceteri). Il
dormas en aparta chambro (ne en la komuna dormeyo). Li manjis an aparta table (ne
an la komuna tablo « table-d'hôte »). ( Progreso, VI, 154.)
(26) Precipua = D. hauptsächlich, Haupt…; E. principal; I. principale (precipuo); S.
principal. En Ido, princip-al havas, quale postulas logiko e praktiko, la senco : «
relatanta principo ». Ka vere ne existas esencal difero inter : questiono precipua e
questiono principala? Kad un e sama vorto povus suficar (sen omnasorta desavantaji)
por du idei tam diferanta kam ici?
(27) L'adverbo prefere maxim ofte tradukas : E. rather, D. lieber (haben, wollen), F.
plutôt, I. piuttosto , qui povas tradukesar anke per plu vere, plu juste, plu bone, plu
precize e. c. Ex. : Repozez dum kelka dii, prefere kam durar ta laboro qua ja tante
surmenis vu. — Il pruvis, o plu vere ( plu justadice) probis pruvar la yusteso di sua
revendiki.
(28) Retroe (komp. troe) trovesas en « Dictionnaire Francais-Ido, p. 463 : reculons ( à),
retroe, e 2 linei plu supre on devas lektar anke retroe por « en reculant », vice retro
qua esas imprimeroro.
(29) Por agnoskar la certa posibleso, ma tote ne por expresar l'ideo di dubo kontenata
en forsan, e tante distinta de l'altra, ke nia lingui ipsa dicas equivale : to forsan esas
52
posibla, ma me tre dubas kad il sucesos. (Videz forsan en la adverbi di afirmo, nego o