dubo.)
(30) Remarkez la granda difero inter « tote ne vera » e « ne tote vera ». Altr
exemplo : ta libro esas tote ne interesanta (nule interesanta); ol esas mem ne tote
korekta (ol ne esas tote korekta). En Progreso : « Ne » freque renkontresas en
l'expresuro « ne nur… ma (anke). » La du parti di ta expresuro devas pozesar singla
nemediate avan la parti di frazo quan li relatas, e qui esas quaza alternativi. Ex. : « Ne
nur me hungras, ma anke mea kamaradi durstas. (Remarkez ke, kande la verbo esas
komuna a la du parti, ol pozesas ye la fino. Do la komenco (en l'unesma exemplo) : Ne
nur me hungras… igas previdar en la duesma parto altra verbo kam hungrar.) — Me ne
nur hungras, ma anke durstas. — Me deziras ne nur manjar, ma anke drinkar. — Me
deziras drinkar ne nur aquo, ma anke vino. » (VII, 484.)
(31) Eble ebla, ebla eble, e mem : eble eble esas nur nedivinebla stranjaji, per qui
Esperanto tradukas nia : forsan posibla, posibla forsan, e forsan posible. La elemento
ebl anke en ta linguo esas sufixo, quale en Ido : kredebla, videbla e. c.
Prepozicioni. (ad-kun)
56. — Kun e pro sua rolo di relato-signi e ligili, la prepozicioni esas renkontrata omnainstante
che la helpolinguo. Quale la adverbi, li esas nevariebla.
Ni studios aparte singla prepoziciono primitiva, indikante lua senco propra e specala, e
lumizante lu per mult exempli. Nam, por la just interkompreno, tre importas, ke nia
prepozicioni uzesez kun lia senco tre exakta, malgre l'exemplo kontrea di lingui natural, pri ta
gramatikal kategorio, en qua li esas vere tro richa de nelogikaji ed idiotismi.
57. — Ad (o a, kande eufonio permisas, ma nultempe en kompozajo) (1), uzesas por indikar la
skopo di la ago, la loko quan on volas antingar, la destinario, la persono a qua on donas od
atribuas ulo :
Ex. : me iras a la rivero; me sendas to ad amiko; Henrikus donis a me multa flori; on
imputis ad ilu ta ago abomininda; la patrulo imperis a sua filii sequar ilu; el agis a sua
matro, ne quale filio, ma quale enemiko.
Konseque, ad indikas logike l'objekto di ula penso o sentimento, per opozo a la « subjekto »
qua havas li : pensar a la futuro; la amo a Deo (komparez : la amo di Dio, por la homi,
exemple); la envidio a la richi.
Se to postulesas da la klareso, ad darfas esar unionita al prepozicioni en, sur, sub. Ex. :
l'infanto iris aden la gardeno; la kato saltis adsur la tablo; la muso kuris adsub la lito. Sen
ad on ne savus kad la subjekti, « infanto, kato, muso » iris, saltis, kuris, per chanjo di loko,
aden la gardeno, adsur la tablo, adsub la lito, o kad li iris, saltis, kuris ibe, esante ja en, sur o
sub la kozi nomata.
58. — Alonge = D. entlang; E. along; F. le long de; I. lungo; lunghesso. Ex. : Irez alonge la hego
e vu trovas ye lua pedo multa violi.
53
59. — An expresas relato di kontigueso o di apogo, tale ke la kozo kontaktas o preske : Ne
restez nur apud la tablo, ma sideskez an lu. Prenez la skalo qua jacas apud la muro ed
apogez ol an lu. La urbo stacas an la rivero, qua humidigas lua muri. Me preferas lojar en
domo situita an monto o mem sur monto. An la parieti pendis desegnuri e pikturi. La
fenestri an la korto esas kelke mikra, ma la fenestri an la placo esas tre granda. Ne
marchez an la maro se vu ne volas humidigar vua pedi.
Remarkez, ke en la lasta exemplo, alonge expresus ideo tre altra. On povas ya marchar alonge
la maro, ye kelka metri de olu, e konseque sen ula risko di humidigo por la pedi.
60. — Ante = en tempo preiranta. Ex. : To eventis ante vua departo, du monati ante nun. Il
departis ante me, e tamen il arivis pos me. Me esas certa, ke me arivos longe ante vu. To
eventis ante tri monati (2).
El mortis, tri monati ante nun, pos longa sufri. Qua pensabus, du yarcenti ante nun, ke la
homi esos konkurencanta la uceli per aeroplani e direktebli?
Remarkez ankore la uzo di ante en la frazi sequanta :
Me ne savas precize kande me departos, forsan erste pos un monato, ma forsan ante tri
semani : to dependas de la retroveno di mea spozo. — La mediko dicabis, ke il duros vivar
adminime un yaro, ma il mortis multe plu balde, pos sis dii, ok monati ante nun. — Vu
certe ruinos vu ante longe, forsan mem ante un yaro, se vu duros spensar fole quale vu
agas.
61. — Apud = tre proxime (ma ne tam proxime kam indikas an; videz ica). Ex. : la kirko
trovesas apud nia hemo. Sideskez apud me. Qua stacas apud la pordo, an la muro? Qua
glutinis afisho an la pordo, apud nia nomal plako.
62. — Avan relatas la loko, la plaso (3) quan okupas en la spaco la enti o kozi, kontre ke ante
(ja vidita) relatas la tempo (4). Ol signifikas : D. vor (örtl.); E. before (in space); F. devant; I.
avanti, davanti, dinanzi (di luogo).
Ex. : vu konstruktos la paviliono avan la domo ed ante ica. — Lokizez la homini unesme,
do ante la homuli, e plasizez eli avan ili. — La artiklo uzesas avan la substantivo min ofte
en Ido kam en la Franca.
63. — Che = en la domo, habiteyo, lando, domeno (materiala o spiritala) di… Ex. : Me lojas che
mea patrulo. Me esis che mea onklino, nun me iras (ad) che mea kuzi. Irez quik che la
mediko. Che la Angli la veturi pasas sinistre e che la Franci dextre. Me kompris ta mikra
poshlexiko che Isaac Pitman en London.
64. — Cirkum = D. um, herum; E. around, about; F. autour de…, environ; I. intorno,
all'intorno, vicino, circa; S. alreador, en contorno, cerca de (en omna senci : loko, tempo e
quanteso). Ex. : la hundo kuris cirkum ilu, cirkum la urbo esas granda preurbi; to eventis
cirkum mea duadekesma yaro.
65. — Cis = sur ica latero (ne trans olu). Ex. : cis la rivero la tereno esas pasable sika, ma
trans olu la tereno esas marshoza. Venez cis la hego, ni konversos plu facile. (Komp.
trans. )
54
66. — Da indikas la facanto, facinto o faconto di la ago. Konseque 1e la komplemento dil verbo
pasiva, 2e l'autoro. Ex. : il esas ( esis, esos, esus) amata da omni. La pikturi da Murillo. La
poemi da Victor Hugo. En ta exempli, « omni, Murillo, Victor Hugo » esas la aganti, la
produktanti dil ago; pro to li indikesas kom tala dal prepoziciono rezervita a la aganti : « da ».
(Komp. de, di, per). Vice : la amo di Deo a la homi (videz ad) on tre legitime darfus dicar : la