yena indiko, qua esas ne regulo ma konsilo utila por preventar hezito :
« On klozas la vokali e, o en silabo apertita (finanta per vokalo). Ex. : mé, bôné, dômô.
On apertas la vokali e, o en silabo klozita (finanta per konsonanto). Ex. : sèmpré,
fénèstrô, pòrdô, òmna, mèntô. »
Tale la pronunco esas plu fixa ed eufonioza. Ma co esas nur konsilo e nule regulo
obliganta. Nur importas, ma tre importas, la klara pronunco di ta vokali e lia rispektiva
dicernebleso de la ceteri (Segun Progreso, VII, 400).
(2) Videz plu fore, ye w, « Pronunco dil konsonanti e digrami ».
Pronunco dil konstanti e digrami.
3. — B = b en l'Italiana e la Franca.
c = c Germana en Ceres o z Italiana en zio, o ts. Konseque ca, ce, ci, co, cu = tsa, tse, tsi, tso, tsu.
d = d en l'Italiana e la Franca. Ol sempre devas esar tre klare dicernebla de t.
f = f en l'Italiana, la Franca, l'Angla. Ol sempre devas esar tre klare dicernebla de v.
g = g sempre guturala, quale en la Germana geben, en la Angla give, od en la Franca gant;
nultempe quale g Franca en gens. Konseque ga, ge, gi, go, gu = ga, ghe, ghi, go, gu dil Italiana,
o ga, gué, gui, go, gou di la Franca.
h = h sempre vere aspirata, quale en la Germana e l'Angla hand. Per olu tre diferas en Ido la
vorti horo e oro, hosto o osto e. c. La Franci, l'Italiani e ti omna qui ne havas la h aspirata en
sua lingui devas tre atencar ta litero. Altre li ne nur pronuncus ne juste, ma en kazi pasable
frequa li ne komprenesus bone.
j = j en la Franca, o s en la vorto Angla vision. Ma, se on ne povas pronuncar ol tale, on darfas
donar a ta konsonanto la sono di g en la Angla gin, o di g en l'Italiana giardino (1).
k = k en la Germana, Franca, Angla ( keck, képi, keep, e. c.) e generale en la lingui uzanta ica
konsonanto.
l = l en la Angla, Franca, Germana, Italiana lingui e. c.
m, n = m, n en l'Italiana, to esas sempre artikulata, nultempe kun nazal sono. Konseque am,
an; em, en; im, in; om, on; um, un klare audigas m, n, quale se li esus skribita amm, ann;
emm, enn; imm, inn; umm, unn. To esas la rezulto naturala di la principo, ke nula litero esas
muta en Ido.
8
Singla sempre sonas, sive en la komenco, sive en la mezo o fino dil silabi, kun sua sono
alfabetala. — Gn, konseque ta principo, audigas sua du literi, g quale indikesis supere, e n
quale ni jus dicis. Ex. : regno = reg-no; digna = dig-na (2).
p = p en l'Italiana, la Franca, la Hispana e. c. Ol devas esar tre klare dicernebla de b.
q sempre sequesas da u, quale en la Latina ed en la lingui uzanta ta letro, qua sonas k (3).
r = r Italiana. Se uli pronuncos lu kun kartavo, co ne havos en Ido efekto plu mala kam en la
Franca linguo, che qua preske omna nordani kartavas pronuncante ta litero.
s sempre sisas forte, sive en la komenco, sive en la mezo, sive en la fino dil vorti, e mem inter
du vokali. Konseque ol nultempe recevas la sono di z Franca od Angla. Per to la vorti roso,
friso, e sono, exemple, diferas de rozo, frizo, zono. Do tre atencez pronuncar en Ido nultempe
s kun la sono di z (4).
t = t dil Italiana, dil Angla, dil Franca, e. c. en la silabo ta. Ol konservas ica sono mem en la
silabi tio, tia, quin ula lingui pronuncas sio, sia o tsio, tsia, se li sonas pos altra silabo.
v = v en l'Italiana, l'Angla, la Franca, e w en la Germana. La Hispani devas atencar aparte ta
litero e ne pronuncar ol quale b, quo konfundigus volo a bolo, valo a balo, voko a boko e. c.
w = w en la Angla vorti west, well, wist. Ol adoptesis por konservar kun plu justa formo ula
vorti diveninta internaciona : westo, wato (elektr.), warfo, wiskio e. c.
x esas pronuncata ks o gz segunvole, sen ula detrimento. Ca litero diminutas grandege la
nombro dil k quin on bezonus sen olu; pluse, ol lasas al vorti lia aspekto ed ortografio
internaciona (5).
y = y en yeux F., yes E. En Ido ta litero nultempe divenas vokalo, quale en altra lingui. Pro
fonetikal motivi tre grava, nultempe ol sequas a, e, o, u en la sama silabo, quale agas erore pri
j, olua korespondanto, la linguo Esperanto (6).
z = z en la Franca, l'Angla, la Portugalana lingui, o s en Rose Germana, rosa Italiana.
ch = ch en la Angla church, en la Hispana macho, o tch en la Franca : tchèque, o c en l'Italiana
cibo.
sh = sh en la Angla fish, o sch en la Germana Fisch, o ch en la Franca chat, o sc en l'Italiana
asceta.
Ma, se la du literi s-h apartenas a du radiki diversa, en kompozita vorto, on seperas li per
streketo en la skribo ed on pronuncas konseque : chas-hundo, ne cha-shundo. On darfas anke
uzar la formo : chaso-hundo.
La nomi di la literi esas, por la vokali, lia sono ipsa : a, e, i, o, u, e por la konsonanti, lia sono
sequata da e ( é F.) : be, ce, de, fe, ge, he, ke… que… we, xe, ye, ze.
9
(1) Segun la decido 646 : « On fixigas kom normala sono di la litero j, la j Franca; nur