lo dicata ne esas dubebla.
La vorti kompozita per sen- opozesas kom simpla negi al derivaji havanta la sufixo -oz (qua
egalesas kun) : senanma, sendolora fakte esas la negi di anmoza, doloroza.
sen- = -los Germana, -less Angla.
par-. — Ta prefixo venas de la Latina e novlatina lingui : par-, per-. Ol adoptesis per la decido
309 « por indikar la perfekta fino o kompletigo di ula ago » : parlernar = lernar komplete;
parlektar = lektar komplete, til la fino ( dil libro) (17); parvenar = venar til la fino, atingar la
skopo (18); parkurar = kurar de la komenco til la fino ( dil voyo) (19).
para-. — Ta prefixo cience internaciona adoptesis per la decido 105 « por indikar shirmilo
kontre- » : parafalo, paralumo, parafulmino, parafairo, paracintilo, parapluvo, parasuno,
paravento, paragrelo, parapolvo, paramoskito, e. c.
pre-. — Ta prefixo Latina e nun internaciona quik adoptesis. Kun formo plu kurta e plu
internaciona ol remplasas ante e havas la sama senco por la vorto a qua on unionas lu.
Previdar = ante-vidar (o : vidar antee); predicar = ante-dicar (o : dicar antee); prematura =
matura ante la tempo, la sezono; prepozar, prehiere, prenomo, prehistorio, predankar,
preirar (20), prejudiko, preavo, preonklo.
pseudo-. — Ta prefixo adoptesis unanime dal Akademio per la decido 1629 « kom prefixo
internacione konocata e ja uzata en Ido, kun la senco : ne-vera, ne-reala. Ex. : pseudo-profeto,
pseudorepublikisto, pseudofilozofo, pseudoamiko, pseudocienco, pseudomartiro,
pseudolinguisto, pseudonobelo, pseudoinventero, e. c.
quadri-. — Ta ciencala prefixo signifikas : « qua havas quar. . ». Exempli : quadripedo,
quadrimanuo, quadripeda, quadrimanua; quadriangulo, quadriangula.
97
retro-. — Ta prefixo Latina, nun internaciona, esas quaze adverbo per sua senco; ol quik
adoptesis por indikar la ago inversa di ta quan indikas sen olu la vorto fundamentala :
retrocedar = cedar ad ulu to quon ol cedabis a ni; retroirar = irar ad-dope, desavance;
retropulsar = irigar desavance per pulso; retrovenar = venar per iro inversa al loko de ube on
departabis. Ex. : me livis la hemo ye duadek kloki e retrovenis en lu ye duadek e tri
quarimi. — Retroagiva = qua povas agar, efikar pri kozi antea, pri lo pasinta : la lego ne
havas efekto retroagiva.
Pro sua senco intime adverbala, retro darfas uzesar izolite, kom adverbo : Retroe! ne plus
avancez : esas danjero.
ri-. — Ta prefixo, Angla sone, Italiana forme e sone, indikas nur ago quan on iteras, iteris, od
iteros. Ol devas ne konfundar a retro-. Rihavar, ridicar, rifacar, riagar, riskribar, rilektar =
havar, dicar, facar, agar, skribar, lektar itere. Nun me riesas kontenta, pro ke me rihavas
mea perdita pekunio.
Ta prefixo unesme adoptita kun la formo re chanjis pose la formo a l'Italiana ri, por evitar
konfundi en multa radiki internaciona qui komencas per re, ma en qui ta silabo ne havas senco
di itero : rebel, recev, refuz, regard, regret, reklam, rekolt, e. c. ( Decidi, 647 ed 648). Esperanto preferas erore alterar re a ri ed uzar re- kun duopla senco.
(1) En noto : Nam on havas e davas havar kontre kom tala prefixo.
(2) En noto : Apartenos do a la ciencala e teknikala komitati determinar la kazi, en qui
on uzas anti-.
(3) On questionas, kad ni devas admisar la prefixo anti- kun la sama senco kam
kontre-. On devas distingar tri kazi :
1a En la teknikala kazi (ex. en la matematikal vortaro) on devas admisar la prefixo anti
kun specala senco. To nule koncernas la komuna linguo.
2a En la linguo komuna, on devas admisar vorti integra, tote pronta, qui kontenas anti-,
kande li esas internaciona : pro ta motivo ni adoptis antipodo, antipatio, antisepta, e. c.
ed on devos probable adoptar antipatriotismo, antimilitarismo (same kam militarismo),
e. c. Ico havas nula detrimento, nam, o la radiko a qua aplikesas anti- ne existas en nia
linguo, o la kompozajo esas tante konocata, ke nulu povas dubar o nesavar lua senco.
3a En la cetera kazi, on devas uzar kom prefixo la prepoziciono kontre, qua sola devas
expresar ta ideo (segun la principo di unasenceso). Tale ni havas : kontre-pezo, kontre-
venemo, e. c. E singlu esas libera formacar simila kompozaji, kande li esas necesa e
logikala : kontre-konvulsa, kontre-reumatisma, kontrereligia, kontre-dinastia, kontre-
konstituca. To rezultas de la strukturo ipsa di la linguo; e se on uzus simile anti-, to
genitus nur duopla formi, e konseque konstanta hezito en l'uzado. ( Progreso, februaro
1911, pag. 689.)
98
(4) En noto : Sama remarki kam pri anti-. L'ideo di auto- povas tradukesar per su- (ex.
su-defenso) o per propra (ex. : propr-amo).
(5) Mala e odiar certe esas la preferinda kontreaji di bona e amar; e tale pri la vorti qui,
sub formo simpla, esas la kontreaji di altri : lenta, mikra, povra e. c., kontreaji di
rapida, granda, richa. Ma, pro ke des sempre facas ek vorto la kontreajo dil vorto uzata
sen olu, on darfas dicar o skribar : deslenta, despovra, desmala e. c., se la memorado ne
furnisas : rapida, richa, bona.
(6) On imperis a me agar ulo, e ton me ne agas; lore me ne-obedias. On interdiktis a me
ulo, e tamen me agas lu; lore me desobedias. Ed anke : on imperis a me agar ulo, e me
agas lo kontrea, lore me desobedias.
(7) Kad esas tre evidenta, e precipue tre limitizebla, l'opozeso inter varma e kolda (des-