koncesionario, adjudikario, konfesario (22), e. c. = qua recevas depozo, legaco, sendo,
konfidenco, donaco, koncesiono, adjudiko, konfeso, la homo atingata da ica agi, e fakte dal
depozajo, legacajo, sendajo, e. c.
-atr-. — Ta sufixo, quik adoptita, trovesas en la Franca ( -atre) ed en l'Italiana ( -astro :
verdastro, biancastro). Ol juntesas a nomala radiki por formacar adjektivi signifikanta : di la
naturo di.. , afina ad. . , kelke simila a. . Ex. : sponjatra fungo, ligno. Materio rezinoza, o plu
juste rezinatra. Ta stono ne esas silexa ma nur silexatra. On vendis a vu ta texuro kom
lana, on trompis vu : ol esas lanatra. Saporo dolcatra (kelke, ma ne precize dolca); homo
dolcacha (homo ne dolca vere, ma qua simulas doceso, por disimular sua nedolceso). Quale on
vidas per la komparo di ta du exempli, -atr tote ne havas la senco pejorativa; ica apartenas nur
a la sufixo - ach.
Kun radiko indikanta koloro, -atr- expresas koloro afina ad olta quan enuncas la radiko :
redatra, blankatra, bluatra, verdatra, di koloro afina a redeso, blueso, verdeso. Per la
diminutivo et on nur diminutas la koloro ed expresas altra nuanco dil ideo : on afirmas certeso
pri la koloro (quon on ne agas per -atr-) ma on afirmas anke olua extrema febleso.
En la vorti teknikala, ta sufixo darfas esar remplasata, segun la kazi, da la radiki -form, -simil,
o dal sufixo teknikala -oid : metaloido, elipsoido konkoido, konoido, helicoido, e. c.
-e-. — Ta sufixo korespondas a at (en rosata L.), a at (en rosato I.), a ad (en atigrado S.), a é (en rosé, tigré F.). Ol adoptesis per la decido 758 kun ica signifiko : qua havas la koloro od aspekto
di.. Ex. : rozea = rozkolora; violea = violkolora; kastanea = kastankolora; oranjea =
oranjokolora, cindrea, orea, arjentea, kuprea, plombea; tigrea, zebrea felo; cindreo, sangeo.
Per ta sufixo ni sparas centi de tedanta vorti kompozita per -kolor( a) (23).
-ebl-. — Ta sufixo, internaciona en la formi abile, able, ibile, ible venas de la Latina abilis,
ibilis. Ol signifikas : qua povas esar . .ata : facebla, kredebla, lektebla, videbla = qua povas
esar facata, kredata, lektata, vidata. Do lu havas senco nature pasiva, quo explikas ke lua
komplemento sempre postulas da : videbla da omni, kredebla da nulu.
106
La linguo Angla inspiris (per la fonetismo) la formo -e bl, meza inter -a bl e -i bl. L'adjektivi quin
ta sufixo formacas darfas esar substantivigata nemediate : trompeblo = homo trompebla;
manjebli = nutrivi (F. comestibles) kozi manjebla; kombusteblo = materio (ligno, karbono)
qui povas esar kombustata.
Kun -eso ta sufixo expresas la qualeso abstraktita : videbleso, kredebleso, e kun ajo lu donas
substantivi konkreta : videblaji, kredeblajo.
Ne konfundez ta sufixo, indikanta nur posibleso, a la sufixo -end- indikanta obligo o musto, ed
a - ind- indikanta merito. Ex. : omna kozi dicebla ne esas dicenda, nek dicinda.
La sufixo -ebl- ne darfas uzesar kom radiko o plu juste vorto izolita. Uzez do nur posibla (qua
povas eventar o facesar) e posible (en maniero posibla) (24).
Posiblo = to quo esas posibla : Kad vu forsan opinionus ke la homo povus transirar la
limiti dil posiblo? (25).
(1) La formo -abas, propozita (eventuale) por l'imperfekto, ne esis adoptata, pro ke
l'imperfekto ipsa ne aceptesis, dum la diskuti di la Konstanta komisitaro (I, 569). On
timis, ke ula populi trouzos, o misuzos ta tempo. Esis plu prudenta e simpla restriktar al
formo -is l'expreso dil pasinto (ne antea relate altra) : me vidis, il arivis, e remplasigar
ol per kompozita formi, se to esus necesa, ma nur takaze : il esas arivinta de du hori;
me esis skribanta, kande il arivis.
(2) « L'iterado o frequeso di l'ago esas expresata en Ido per derivado, nome per la
sufixo -ad : pafar, pafadar, parolar, paroladar. » ( Progreso, IV, 390, noto.)
(3) Quale pensado, volado, memorado, vidado, audado, gustado, flarado, tushado esas la
fakultato pensar, volar, e. c. Ma por la 5 sensi la nomo plu justa esas : vidosenso,
audosenso, gustosenso, flarosenso, tushosenso.
(4) Klov-izar = garnisar per klovi (talono di shuo, exemple).
(5) Kad on konsilus (por evitar li) belaji quale : krucasiono, klovasiono, agrafasiono,
butonasiono, martelasiono? Ma kad ica sufixo di ago ne devus anke soldesar ad omna
radiko di ago, quale am, trov, kant, lekt e. c.? Lore ni havus : amasiono, trovasiono,
kantasiono, lektasiono e mem parolasiono, diskursasiono, se on ne preferus :
krucaciono, klovaciono, agrafaciono, martelaciono, amaciono, kantaciono,
diskursaciono, uzaciono, repozaciono, promenaciono e. c.
Ni rimemorigez, ke la direta verbigo di radiko nomala (quale kruc, klov, agraf, buton,
martel) esas ne nur kontrelogika, ma pluse kontrepraktika, quo esas milfoye plu grava.
Ico demonstresis per plumar, dokumentar, bazardar, domar, bruetar, klara por Franci
(ecepte domar) ma ne komprenata o diverse komprenata da la ceteri. Ka L. I. devas esar
rebusa divinendo por milioni e milioni de homi?
(6) Progreso, III, 482.
107
(7) Videz la sufixo -ur(o).
(8) Videz en l'unesma parto ye verbi mixita p. 52. ***