(9) Nam ol uzesas tale, mem en stilo tre autoritatoza, adminime en Fundamenta
Krestomatio.
(10) Kredeble pro ico l'Esperantisti ne volas lu.
(11) Videz en ta verko da Sro COUTURAT la noto 5 en Adjektivo Qualifikanta.
(12) Espo havas : kriminala, ma krimino esas krimo! Pro quo ne krimo, krima? E pro
quo universala e ne universa. Yes, pro quo ne universo, universa quale brako, braka?
(En Ido : brakio, brakiala).
Che ni brako = F. chien braque, quan tre ortodoxa vortaro esp. tradukis per brakhundo
= hundo kun brakii!
(13) Muliero virgina (o nur virga) = muliero qua esas virgina. Ma velo povas esar nur
virginala, di virgino.
(14) On devas tradukar « genitivo » per -al nur kande la substantivo en genitivo esas
nedefinita (indikas objekto nedefinita) e nule kande ol esas definita (indikas objekto
determinita, aparta, konocata) quon montras l'artiklo.
Exemple : rejala kastelo signifikas nur : kastelo di rejo, t. e. di ula, irga rejo, o digna de
rejo. Ma, se on volas parolar pri kastelo di la rejo, on ne darfas dicar rejala kastelo. On
dicos exemple : « En ica lando existas multa rejala kasteli, ma nur tri kasteli di la rejo »
t. e. : « la rejo ipsa havas nur tri kasteli ». ( Progreso, III, 413.)
(15) La sequanta noto di Progreso (IV, 220) pruvas, inter mult altra kozi, la neceseso di
sufixo -al-, kontre qua tante skribis adversi di Ido : « En ula Esp. broshureto me trovis
traduko di D. Geheimer Rat per sekreta konsilisto. Ca exemplo klare montras per sua
absurdeso la logikaleso di nia sufixo -ala. Sekreta konsilisto povas nur expresar, ke la
konsilisteso di ta persono esas sekreta, t. e., ke on ne darfas savar, ke lu esas konsilisto.
La konstanta publika uzado di ta titulo pruvas la kontreajo. La nomo Geheimer Rat,
qua cetere nuntempe esas nur metaforo, volas expresar, ke konsili donenda da ta
persono koncernas sekretaji, do il esas sekretala konsilisto. La uzo di sekreta esas
korekta en sekreta policisto (D. Geheimpolizist), nam tala policisto ipsa esas sekreta, t.
e. ula personi ne darfas savar, ke il esas policisto. (A.-J. Storfer.)
« On povas questionar, kad on devas dicar regul-ala o regul-oza. Kelki tentesas rezonar
tale : Nula de la du sufixi konvenas, nam -al signifikas simple : « relativa », e -oz
signifikas « plena de ». On devus havar specala afixo por signifikar « konforma ad ». —
Ni respondas : Kontree, la du sufixi esas justa e legitima en ica kazo; — oz, pro ke ol
signifikas « havanta » : reguloza = qua havas regulo; e -al, pro ke ol expresas
la maxim generala relato di kozo ad altra; ni tradukas ol per « relativa ad », ma ni
povus ofte tradukar ol per « dependanta de ». On povas do tre bone uzar regulala kun
la senco dependanta de regulo », do « konforma a regulo ». Kun analoga senco ni uzas;
108
legala, normala, kustumala, konvencionala, e. c. On povas tre klare uzar la vorti :
legaleso, legaligar, e. c. implikanta la kompreno di legala kom « konforma a la lego ».
Cetere ti qui deziras (pro irga motivo) absoluta precizeso povas omnakaze uzar, sive
lego-konforma, regulkonforma, sive (quale ni ja indikas : VI, 28) : segun-lega, segun-
regula; same kam ni uzas : kontre-lega, kontre-regula ( Progreso, VI 595).
« On devas ne restriktar tro multe la senco di nia sufixi, e ne interpretar li strikte segun
la defini o traduki, quin ni mustas donar pri li en la lingui nacionala, e qui necese esas
kelke tro preciza, pro ke li uzas vorti preciza di nia lingui. Singla de ta sufixi
reprezentas generala ideo, to es, relato, quan ta traduki sugestas ma ne limitizas. On
devas konsiderar, ke singla nociono kontenas multa gradi e nuanci; inter du o plura
nocioni existas kontinua gradaro, tale ke ula nuanci povas preske indiferente
tradukesar per un od altra sufixo, inter qui ol jacas. On devas do admisar larja uzo di la
sufixi, tale ke lia domeni esez kontigua e lasez nul kazo extere; e mem se lia domeni
kelkafoye mixas su an la limiti, ico nule esas defekto di la linguo o kulpo di lua adepti,
ma natural e necesa konsequanto di la dicita kontinueso ( Progreso, VI, 594).
L'exemplo regulala, reguloza, ed altri simila posibla, esas inter la sufixi la analogajo di
pro, de en ula kazi, o pri, koncerne en altri, inter la prepozicioni. Ex. : morta pro o de
hungro; pri co o koncerne co (e mem relate co). La vicineso dil nuanci esas tante granda,
ke on povas e darfas ulfoye selektar cis o trans la limito apene dicernebla. Lo
importanta esas lore ke l'ideo restez klara e juste komprenebla.
(16) Ne isto, pro ke la Kristani, segun sua doktrino, dicas esar la membri di sama korpo,
havanta kom kapo la Kristo. Li do esas Krist-ani.
(17) La origino di ta vorto, qua havis tanta fortuno inter ni esas pasable stranja. Me esis
vizitanta Sro Gaston Moch e me trovabis lu komencanta letro ad Esperantisto stranjera.
Il ne volis uzar « kara samlinguano ». Lore spontane venis en mea spirito la vorto
samideano e me propozis lu al samideano, qua aprobis ed uzis ta vorto. Me ipsa pose
uzis lu skribante ad Esperantisti e rapidege ni imitesis. Se mea memorado esas justa to
eventis en 1890 o 1891.
(18) Ne sen motivo me selektas ta du exempli. Questionita da me Zamenhof respondis :
« -ar- inspiresis a me da la Franca formulaire, vocabulaire ». Ta du vorti esas en
l'Italiana : formulario, vocabulario; en la Angla : formulary, vocabulary. La vorto «
ossuaire » (L. ossuarium, I. ossario, E. ossuary) kelke sustenas -ar-, nam ol indikas
preske tam vere ostaro kam osteyo.
Kontre ta sufixo en Ido uli alegis posibla dusenceso. Yen to quon Progreso respondis pri
ca punto : « La dusenceso alegita (pro -ar dil infinitivo) nultempe prizentis su fakte, ye
nia konoco. Kad ol esas timenda?
Ne semblas : 1e pro ke la substantivi en -aro esas preske nultempe uzata kom adjektivi