(quo esas : homara, navara, armara? on havas okaziono uzar nur : homarala, navarala,
e. c.); 2e pro ke mem en ta kazo, on ne esas obligata elizionar, e tala eliziono certe esus
evitenda; 3e pro ke existas nula verbo, kun qua ta formi elizionita povus koincidar : ni
povas havar nula verbi simila a armar, homar, navar. Generale la sufixo -ar aplikesas
nur a nomal radiki, or ni ne derivas verbi nemediate de tala radiki : do la koliziono
109
semblas ne posibla. — To ne signifikas, ke ta sufixo -ar ne esas kelke arbitriala; ma
oportus trovar altra sufixo « plu internaciona » e min arbitriala; e to ne semblas facila.
» ( Progreso, II, 651.)
(19) Lore ul ankore signifikis « karakterizata per », quale en Esperanto. Ma pose e plu
juste, -ul atribuesis a la enti maskula, -ier recevinte la senco : karakterizata per (ulo
extera).
(20) Defino donita kun la decido ( Progreso, VI, 322).
(21) L'Espisti dicas sen skrupulo : adresato, segun la Germana expreso adresat. Ico esas
duopla eroro : 1e pro la nomal naturo di adreso; ta radiko ne povas donar adresar (ma
adresizar) ed on devas dicar : sendar, direktar, expediar ulo ad ulu; 2e pro ke, mem se
adresar existus, adresato povus signifikar nur la kozo sendata, la sendajo.
(22) En la vortolibro Franc-Idala, ye « confesseur », trovesas konfesigero, konfesiganto,
qui expresas l'ideo min simple. Yen l'expliko dil fakto. Kande me korektigis, dum la
milito, ye l'explozo dil obusi, la duesma duimo di la lexiko Franc-Idala, l'unesma ja
tradukita en epoko kande ni ne havis -ario-, trovesis en olu. Regretinde on obliviis
pozar konfesario inter la vorti adjuntenda o korektigenda. Ma nur olu esas vere bona ed
ol tote korespondas al vorto Latina konfesarius.
Ni remarkigez, ke confessor Latina expresas altra ideo (pluse), ta di homo konfesanta
(sua kredo Kristana) mem avan tormenti, e nule l'ideo dil sacerdoto recevanta la
konfeso di peki. Ca detalo montras quale e quante on povas erorar prenante blinde
Latina radiko (quale agas Latinisti en sua sistemi) sen atencar lua senci multopla, qui
singla postulas logikale e praktikale sua traduko partikulara en la helpolinguo.
(23) « Exempli en qui -ea sentesas kom granda alejo, esas : rozea, violea, lilacea,
oranjea, orea, kremea », dicis samideano qua adjuntis : « Hike la lingui, ofte mem D.
ne adjuntis la elemento -kolor, ex. Dana rosa, violet, lila, orange, gylden, kreme (B.
Jonsson, Progreso, IV, 521).
(24) Nule forsan, qua expresas tote altra ideo, quale montras : to esas forsan posibla.
(25) A la komuna raciono esas ne plu multe posibla konfundar a homo « posiblo » kam
dezerto. (Videz en l'apendico 4a, la pagino 196.) *** Okazione di ta pagino ni
memorigas, ke Sro L. Couturat esis tre remarkinda specalisto pri filozofio, ke il iris
aden Germania por facar longa e minucioza serchi en la manuskripti da Leibniz, ke il
publikigis « L'Algèbre de la Logique » e « La Logique di Leibniz d'après des documents
inédits » kun « Opuscules et fragments inédits de Leibniz », ke dum un yaro il supleis
en Collège de France la eminenta filozofiisto H. Bergson. Lua idei e judiki pri la kozi
filozofiala konseque havas valoro tote specala e certe plu granda kam olti di altra
personi plu o min profana pri filozofio.
110
Sufixi. (ed-ig)
-ed-. — Ta sufixo havas korespondanti en ée F., at I., ad S. Ol adoptesis per la decido 54 « por
indikar la quanto qua plenigas X (la radiko) o korespondas ad X » : bokedo, glasedo,
manuedo = quanto de manjajo, de liquido, de materio qua plenigas la boko, un glaso, un
manuo : bokedo de pano, glasedo de vino, manuedo de sablo, tero, e. c.
Altra exempli : kulieredo, pladego, bruetedo, charetedo, chariotedo, kamionedo, nestedo,
aguledo, pinchedo, glutedo, brakiedo, kruchedo, potedo, e. c., e. c.
Me drinkis nur un glutedo de vino. — Il prenis ofte pinchedo di sniflotabako ek mea
tabakuyo.
-eg-. — Ta sufixo, inter altri, venis che Ido de Espo. Ol uzesas por formacar augmentivi qui
indikas grado supera od extrema, chanjanta la nociono. Ol juntesas a nomala ed a verbala
radiki.
Exempli : varmega = varma til la maxim alta grado. La aquo quan on pozas en kaserolo sur
fairo por boliigar olu, esas unesme kolda, ma pose ol divenas varmeta o tepida, varma, tre
varma, e varmega kande ol bolias.
Kruela esas min forta kam tre kruela, ma ica esas min forta kam kruelega, nam homo
kruelega atingas la extrema grado. Il esas ne nur tre bona, ma bonega e ciencozega. Il
divenis ne nur tre richa ma richega. Il ploris e ploregis kun singluti. Ne tro bruisez
ridante : ridego ne konvenas. Me tante sufris, ke me kriegis pro doloro.
On ne donez ad -eg- la pejorativa senco di -ach-, e ne aplikez lu a la bestii. La bestii havas
boko, pedi quale la homi, ma proporcione a sua grandeso e tipi. Same li manjas, drinkas, e. c.,
quale la homi; konseque esas adminime neutila uzar specala vorti por organi e funcioni quin la
bestii havas komuna kun la homi (26).
Treege, restajo Esperantala, fortunoze desaparis de che ni. Ni do ne uzez lu. Dicez : Me
chagrenas extreme (en maniero extrema) pro la tristiganta novajo quan vu savigas da me.
E nultempe uzez ege o ega (27).
-em-. — Ta sufixo soldesas a verbala radiki e signifikas : inklinita ad. . , tendencanta ad. . :
agema (28), kredema = inklinita ad agar, a kredar; venjemo = homo venjema; pro digemo =
homo prodigema; agemulo = viro, homulo agema; agemino = muliero, homino agema;
sentemino = homino sentema.
La qualeso abstraktita qua korespondas a ta adjektivo devas esar expresata per la sufixo -es- :
agemeso, kredmeso, venjemeso, sentemeso, prodigemeso (29). L'Esperantisti, ne uzante sua
-ec- por ta vorti, duople violacas sua Fundamento netushebla : 1e pro ke, ye -ec-, la santa libro