pro l'eliziono permisata, plena plado. Ma donar plen-plado o plena plado de ulo ne esas
lo sama : l'unesma expresuro indikas nur quanto, la duesma implikas la plado ipsa.
On ne povis prenar -ad (veninta de -ata L., che S. exemple, e vicina a -at I.) pro ke -ad
havis altra rolo en Ido. On do kunfuzis ée F. kun -ad, quo donis -ed e lasis -e libera por
altro.
(27) Ni sincere konfesez, ke -eg- semblas tote arbitriala. On expresis pri olu reprocho
plu grava : « Ube esas bruiso, o kande on telefonas, ta sufixo povas facile konfundesar
al diminutivo -et. » Se la futuro montros vere ta desavantajo, pos la periodo di stabileso
forsan on povus (por chanjar minim posible) chanjar -eg- ad -ug- qua certe ne povus
konfundesar a -et, segun la propozo quan me facis en Progreso, III, 683. En la sama
revuo, IV, 97, Sro Jonsson judikas lu kom « rekomendinda » e remarkigis : « Kontraste,
-ug diferas perfekte de -et- ed ol semblas aparte fortunoza pro la memorigo por Angli
pri E. huge (imensa); animalugo facile komprenesas quale E. a huge animal; longuga
quale E. « hugely long ».
Me lore agis nulo por ke l'Akademio adoptez mea propozo, e nun me nule solicitas
futura adopto por olu. Sempre me esis e sempre me esos l'unesma obediero dil decidi,
acepti o refuzi di nia Akademio, judikante kun la tante regretata Couturat, ke ne
penvaloras elektar e laborigar akademio, se on ne aceptas lua decidi, o se mem on
117
kritikas li. Singlu facez sua linguo e proklamez, ke nur olu esas digna aceptesar dal
mondo. Pri Ido, quale olim pri Espo, me predikos la diciplino proprexemple, tante plu
ke me ne havas, quale altri, la doturo di neeroriveso.
Ego en Ido indikas « la me filozofiala ».
(28) Se on atencos, en Esperanto, kompozaji quale : vertebrohava (vice :
vertebrohavanta), fruktodona (vice fruktodonanta), on ne astonesos, ke Zamenhof
konceptis -ema kom modifikuro di -ama = qua amas ( -ama, vice amanta). Il departis do
de lernama = qua amas lernar, e formacis lernema; de babilama il formacis babilema e.
c.
Cetere ni nule blamas Zamenhof venir ad -em- per ta voyo e donir a sua linguo sufixo
ne existanta en linguo naturala. La questiono ya ne esas, ka ta od ica sufixo esas
naturala (uli ne mem povas esar naturala), ma kad li esas utila e klara. Se yes (e se altra
plu bona ne existas), nule importas kad li havas o ne havas modelo en la « naturala »
lingui. Se on volus esar plu « naturala », on uzas (quale Neutral) la sufixo –ator por
l'instrumento e l'aganto, la sufixo -orio por la loko e (itere) por l'instrumento, ed on
dronesus en la sama kaoso kam la « natural » lingui.
(29) On remarkez, ke ta vorti ne esas plu longa kam en la F. lia korespondanti : activité,
crédulité, prodigalité. Venjemeso esas mem min longa kam la perifrazo : nature
vindicative, caractère vindicatif, unika moyeno quan posedas la Franca por expresar
l'ideo di venjemeso. Esperanto, qua ne expresas es ( ec) en ta vorti, posedas tre ofte
kompozaji plu longa : venghemulino (venjemino), mallaboremulo (ociemo, ociero),
mallaboremulino (ociemino, ocierino).
(30) Ta sufixo esas tante necesa, ke mem l'Esperantisti pokope insinuis lu, e duras, en
sua linguo (kun altra sufixi Idala), malgre la solena ed explicita refuzo da sua
Akademio, qua deklaris li ne adoptenda nek aceptinda, pro ke ne mem utila, adminime
en la komuna linguo. Li esas tante neutila, ke li sempre plu multe penetras en ta linguo,
mem kontre la Fundamento netushebla. Icon me dicas nur por vidigar, per exemplo
frapanta, quante ta sufixi neutila esas en la realeso necesa por la bona expresado dil
pensi.
(31) En noto dicesas : Ica decido chanjas nulo en l'antea decidi (quin on lektis supere)
pri la sufixo -er-. Ol relatas nur la propozo di sentempa participo, qua esis repulsata
(decido : 428. — IV, 322).
(32) er, en Esperanto, formacas tre mikra nombro de vorti plu o min justa, ex. : fajrero
(cintilo), hajlero (greluno). Lua uzo kom nedependanta vorto ( ero = elemento!) privacas
ta linguo de l'internaciona substantivo ero, quan Esp. tradukas per tempo-kalkulo,
jar( cent) aro, en la maxim ortodoxa lexiko!!
(33) En Progreso (V, 491) trovesas ico : « Nun kande ni havas la sufixo -er por indikar ta
qua facas kustume ula ago, importas restriktar la sufixo -em a la nociono di inklineso,
tendenco. (Me adjuntas hike : omna serioz etikisto e nome la teologio etikala tote ne
povas aceptar la valoro ambigua di le –em Esperantala.) Ulu povas esar babilema, e ne
babilera, se lua profesiono od obligesi impedas lu babilar.
Same drinkemo povas ne esar drinkero (tale ke pri lu on darfus dicar : drinkemo ne
drinkera). Furtemo povas ne esar furtero; inventemo, inventero, e. c. Ni havas do en ta
118
du sufixi moyeno expresar precize du diversa nuanci… Nulo impedas dicar : babilera,
drinkera, furtera… Nam ica vorti esas tote analoga a participi; li equivalas : kustume,
babilanta, drinkanta, furtanta. On remarkez bone la diversa expresomoyeni
quin nia linguo furnisas a ti, qui studias ol serioze e praktikas ol habile. »
(34) Same kam videsar = esar vidata = vidatesar, on darfas dicar, ke instrukteso =
instruktateso o instruktiteso, konverteso = konvertateso o konvertiteso, e. c. Ma sen
parolar pri la plu granda kurteso dil derivaji cititaen la texto, li ne kontenas nek
postulas la determino pri tempo, quan implikas necese at e it.
(35) Nula konfundo esas posibla inter ica lasta uzo di la radiko es ed olua uzo en la
verbi pasiva, pro la dicerno inter la radiki verbala e la radiki neverbala (o nomala) quan