mem min multe: 3e « Mea filiino esas la spozino di mea amikulo », pro ke filiino
implikas ya, ke spozo esas femina e ke konseque amiko esas maskula. On asertas
mem, ke on povus dicar: 4e « Mea filio esas la spozo di mea amikulo », pro ke amikulo
determinas inverse la sexuo di spozo e di filio.
Omna ta rezoni esas tre bona.. kom espritaji e logikala ludeti. Ma praktike on ne darfas
esar tante severa.. e subtila; on ne povas kalkular tale singla frazo quale per algebro. La
formo 1 esas bona e suficanta; ma la formo 2 esas anke bona; la formo 3 esas nur kelke
pleonasma; e la formo 4, quankam « logikala » esas praktike absurda, nam on ne devas
vartar la lasta silabo di frazo por indikar (nedirete!) ke filio esas filiino e ne filiulo. »
(52) Vice ign (de digna) : laudigna = laudinda, qua propozesis. -ind versimile esas
modifikuro di and(us), end(us) latina kun chanjo di senco.
126
(53) De Kristana (Videz la noto 16 di sufixo -an-).
(54) Ido : socio, sociala, socialismo; Espo: societo, societa, socialismo.
(55) Ido : turo (ne turmo), turismo; Esp. : turo (la turmo di Ido), turismo kom vorto
specala.
Til nun ismo ne uzesas en Espo kom vorto aparta!
(56) On bone remarkez, ke la defino dil sufixo -ist dicas « profesione ». Or la
profesiono implikas multa okupi qui ne esas mestiero propre dicata. Mestiero esas
profesiono, ma tre ofte profesiono ne esas mestiero : ciencisto.
(57) Do Idisto ne Idano, tante plu ke -an signifikas esence : membro di : societano,
senatano, ed instinte omna profani nomizas ni Idisti.
(58) Diferanta de instruktala (libro) e mem de instruktanta (libro). Espo dicas instrua,
por la tri idei, e co per plumi modela. Advere ol uzas anke la du nejusta vorti :
instruiga, lerniga.
(59) Tre diferanta de sentebla (qua povas sentesar) e de sentema (qua facile, forte
sentas) : inter la sentivi, ici esas multe plu sentema pri la mondo sentebla.
(60) Fero esas bona konduktivo di elektro.
(61) Esar responsiva pri.. , responsar pri.. dicesas en Esperanto : respondi pri.. ,
deplorinda imituro di la Franca, quan on akuzis ni sequar, e quan reale tro sequis
Zamenhof, ankore nun imitata da sua fidela o nefidela dicipuli en ta eroro.
La sufixo -iv esas konforma a l'uzado di nia lingui : lénitif, sédatif, carminatif, e. c.
Nula sufixo esas plu « naturala » kam lu, quankam la Esp-isti ne volas agnoskar lo ed
opozas ad ol omnaspeca ne sincera shikani.
(62) Pri ta sufixo, on lektas en Progreso (VI, 597) : Ni definas ol generale per : « qua
povas. . », « kapabla. . ». Ma la praktiko duktas ni ad extensar e samtempe precizigar
lua senco. Exemple, ula samideano objecionis, ke irga substanco qua en irga
cirkonstanci povas purgar, darfas qualifikesar purgiva, do ke ca epiteto ne povas
restriktesar a la substanci nomizita kustume purgivi. No, co esus misuzo di la vorto, t.
e. di la sufixo -iv. Se ula substanco purgas acidente e hazarde ulu, ol esas simple
purganta (o purginta) fakte, en ta kazo; ol ne esas purgiva. Do la sufixo -iv signifikas
exakte : « qua havas nature, esence, la proprajo di. . » e konseque: «qua havas la
destino di. .»; nam la uzi a qui ni destinas singla kozo rezultas evidente de lua natural
ed esencala propraji. Remarkez cetere, ke la sufixo -iv, esas tre utila por indikar la
materii qui esas apta produktar ula efekto, e qui nule esas utensili (a qui rezervesas -il.)
Ex. : multa korpi esas kondiktiva (dil elektro) se esar propre konduktili; explozivo (t. e.
materio exploziva) esas tote diversa de explozilo (qua povas esar amorcilo o simpla
perkutilo). Generale, la sufixo -iv esas tre utila por omna materii qui esas definita per
lia efekto ed uzo (medicinala, farmaciala, e. c.) e por distingar li, sive de la utensili,
instrumenti, aparati (sufixo -il), sive de la vivanta (homa) aganti (sufixo -er). Existas en
la vapor-mashini aparati nomata purgili. E purgero esas. . Monsieur Purgon!
127
(63) On questionas ni kad on darfas uzar la sufixo -iz kun verbala radiki. . Ni
respondas, ke l'ideo generala di -iz esas aplikebla a verbal radiki, mem se lua vortala
defini, necese tro strikta, semblas restriktar ol a la nomala radiki. Ni ja havis l'okaziono
montrar, ke respondizar povas esar necesa, o adminime utila (VI, 296). Plu frue ni anke
montris, ke on bezonas notizar apud notar : se me notas mea reflekti in libro quan me
lektas, me notizas la libro, me garnisas ol per noti. Forsan on objecionos, ke me misuzas
hike noto vice noturo, e ke on devus dicar rigoroze : noturizar. ma co esas nur subtila
shikano : nam on garnisas reale la libro per l'ago ipsa notar, same kam on respondizas
letro per l'ago ipsa respondar (nam la letro per qua on respondas nule juntesas
materiale a la letro « respondizita »). Simile spricizar signifikas ago derivata de l'ago
spricar, e ne de la kozo « spricuro » : ol signifikas quaze efekto e rezulto dil ago spricar,
aplikata al objekto. Ni havas ja (e nulu astonesis o shokesis da lo) lumar e lumizar. Ni
havas anke, derivata de fum-ar, fum-agar, e fum-izar (*). Do ni povus definar maxim
generale la sufixo -iz tale : « aplikar objekto od ago ad (altra) objekto ». Kompreneble,
ica defino esas kelke tro abstraktita por la novici, ed on sempre bezonas la defini plu