preventar omna miskompreno.
Pri sejorno qua duris dum non dii me dicos : mea nondia sejorno, pro ke vere ta sejorno esas
nondia. Ma pri soldati qui restis kaptita dum non dii me ne dicos : la nondia kaptiti, ma : la
nondiala kaptiti, nam certe li ne esas nondia quale mea sejorno.
Same pri la muskuli dil avanbrakio, me ne dicos : la muskuli avanbrakia, nam li ne esas «
avanbrakio », li nur koncernas olu. Me do dicos : la muskuli avanbrakiala.
En Progreso, VII, p. 217, lektesas ica tre utila remarko pri la temo : « Se l'adjektivi kompozita
divenas dusenca per substantivigo, la kauzo ne esas sempre la manko di ula elemento.
Exemple, l'adjektivo sen-hara esas kompleta : nula elemento mankas : homo sen-hara esas
homo sen haro.
Ni povas do substantivigar ol, e dicar : sen-haro (tre prefere : kalvo de kalva L. B.); ne nur
senharozo o senhariera ne esas necesa, ma li esus nelogikal e nejusta. E tamen sen-haro, sen-
hari povas esar dusenca, komprenesar kom sen haro, sen hari. Same sen-laboro, sen-labori ed
omna simila kompozaji (tre multa!).
Se on volus evitar omna posibleso di dusenceso en tala kazi, oportus, sive uzar specala sufixo
equivalanta a sen, quale D. -los, E. -less, sive pozar la prepoziciono sen dop la substantivo,
segun la propozo di Sro DE JANKO (II, 152) (3) : har-sena, genitus har-seno, har-seni, qui ne
esus ambigua; ma li esus stranja e poke rikonocebla (4). Pluse on devus aplikar (logikale) la
sama regulo ad omna prepozicioni (5), e dicar : mar-suba, ter-ena, nacion-intera! Ma se on ne
volas irar til ta extrema konsequanti (or nulu aprobis li o mem semblas pronta aceptar li), on
devas aceptar la nuna sistemo, qua esas suficante klara e logikala, e qua genitas nula dusenceso
en la praktiko. »
En noto Sro COUTURAT adjuntis :
« Existas moyeno tre simpla por evitar la dusenceso di senharo, senhari, se ol semblos ulfoye
timinda : nome, uzar la vorto homo, e dicar : senhara homo (o senharhomo), senhara homi (o
senharhomi). Pluse, se nula sufixo esas necesa por indikar homo (sengenra), ni havas -ul e la
sufixo -in por indikar la homuli e homini rispektive. On povus do dicar tre bone, exemple : «
La senharuli esas plu multa kam la senharini » (ma esas plu bona uzar kalvo, do kalvuli,
kalvini) (6).
On memorez bone, ke la derivaji e kompozaji esas generale abreviuri : on nule devas uzar li
kande li esas neklara o dusenca; en ta kazi on devas uzar la expresuri kompleta. Exemple, se
petrolnavo divenas praktike dusenca, on devas dicar, sive navo portanta petrolo, sive navo
movata per petrolo. Simile, se senhari esas dusenca, on devas uzar senharo homi » (7). (O kalvi,
se ta vorto suficas por l'ideo L. B)
134
(1) Okazione di ta vorti ni citez Progreso, VII, p. 497 : « On ne darfas dicar, ke unkorniero esas
ento karakterizata per la qualeso unkorna : ico apartenas a la logiko Esperantala, e duktus ad
ico : ento bela = beliero! Se unkorna esas suficanta, unkorno anke esas tala. E tripedo, trimasto
anke esas bona e suficanta.
Ma on adoptis unikorno, pro ke ol esas specala animalo, ne irga animalo havanta un korno (ex.
rinocero); uniforma, pro ke ca vorto nule esas sinonima di un-forma; centifolio nule signifikas :
qua havas cent folii, ma speco di planto; e simile on ne dicas milpedo, ma miriapodo. Ripunto
esas ensemblo di du punti superpozita, do plu preciza kam du-punto o duopla punto. Reale
omna reala bisencesi esas evitita.
Cetere, quale ni ja dicis, la prefixi mono-, bi-, quadri-. . esas tre utila, nam li signifikas precize :
havanta un, du, quar. . On devas dicar ne du-pedo, quar-pedo, ma bi-pedo, quadri-pedo. »
(2) « On ne vidas quon povus signifikar la substantivi neutra longharo, senfingro; e la
substantivo internaciono povus signifikar : naciono inter (la ceteri), do esas multe plu klara
dicar internacionajo = ulo internaciona. Do existas nula praktikala bisenceso, se on ne fabrikas
artificala exempli. Se senfingri povas dicernesar de sen fingri, senfingro (homo) povas tam
bone dicernesar de sen fingro. E, quale ni dicis (p. 217-8), on darfas uzar por plua klareso :
senfingra homo ( Progreso, VII, 495, noto).
(3) On rilektez pri ca temo la tre saja artiklo : Kompozo per prepozicioni, da Sro JESPERSEN
(III, 402). Komparez l'artiklo da Sro PIVET pri la sama temo (I, 403).
(4) Me adjuntas : Or ne semblas esar la skopo di L. I. fabrikar vorti « stranja e poke rikonocebla
». Ol destinesas ad altro kam ad esar ludilo por kelki, o materio por subtilaji ne atingebla facile
dal komuna raciono. L. B.
(5) Do kompozaji tala kam : ir-ekar, ir-transar, ir-traar, ir-enar, ir-preferar; dic-kontrear, port-
adar (adportar), jet-forar (for-jetar) e. c. (L. B.)
(6) Quankam, segun III-201, kalveso ne esas kompleta senhareso (tre vere), tamen en la vivo
ordinara kalva, kalvo, kalveso, kalvulo, kalvino solvas sat bone la questiono, e juste pro ico me
propozigis kalv DFIS, qua adoptesis. Ex. : la kalvuli esas plu multa kam la kalvini
(7) Progreso, VII, p. 208, noto.
135
Apendici
L'acentizo en Ido. (Apendico 1-ma.)
Quale dicesas tre juste en Progreso, I, 383, « La questiono di l'acento esas un ek le maxim