(3) Fakto simila ne indijas exemplo mem en la Franca : de bons pères, de bonnes mères.
La genro aparas nur en bons, bonnes.
145
(4) Ni bone remarkez, ke en ica frazo : « La hundo esas la amiko di la homo », nek
hundo, nek amiko, nek homo implikas la sexuo, mem en la Franca. Ni remarkez anke,
en la Franca, ta stranja fakto : enfant ne implikas sexuo, e père esas maskula, adminime
en la singularo! Nam, en la pluralo, ol kontenas mem la matri, quale homme kontenas
la homini : nos pères nous ont appris (nia patri docis ad ni) : l'homme est mortel (la
homo esas mortiva). — La Madyara, plu logikoza, donas nula genro a père (patro) nek a
frère (frato).
L'Angla lasas sen genro kuzo ed amiko. Pro to lu dicas : male cousin, female cousin;
male friend, female friend.
La Rusa havas multa sengenra nomi, inter altri : sirota (orfano). Ulkaze ol havas tri
nomi diversa : 1 por la sengenra substantivo (di speco) : sobaka (hundo), 1 por la
maskulo : kobel (hundulo), 1 por la femino :
suka (hundino); chelovek (homo), mujchina (homulo), jenschina (homino).
On atencez ico : se patro, frato e. c. esus maskula (homuli), ge-patri e. c. esus absurdajo,
nam on ne povas unionar la du sexui, kande existas nur una.
(5) Omna maskula nomi en nia lingui esas dusenca : oli signifikas, lore maskula enti,
lore (e maxim ofte) la du sexui sen distingo. La exempli esas sennombra; ni citez nur
du. Kande ni parolas pri nia parenti e nia amiki, kad ni komprenas per to nur maskula
parenti e amiki, o kad ni inkluzas anke nia parentini ed amikini? Certe la duesma
senco esas preske sempre la justa. Do ca plurali esas dusenca en nia lingui : ni ne povas
distingar klare, gramatikale nia parentuli ed amikuli inter nia parenti ed amiki
generale.
Ma, se parento, amiko esas preske sengenra en la pluralo, li devas evidente esar
sengenra anke en la singularo; nam altre li chanjus sua senco pasante del singularo al
pluralo! Esas do absolute necesa, se ni volas parolar pri parento, amiko maskula, ke ni
indikez lo irgamaniere. Pro to, vice uzar la tota vorto maskula, ni uzas la sufixo -ul qua
esas lua abreviuro, same kam -in esas l'abreviuro di femino. Do ni parolas pri
parentulo, amikulo, same kam ni parolas pri parentino, amikino, e pro la sama motivo :
a la sengenra nociono di parent, amik, ni devas adjuntar, lore la nociono di maskulo ( -
ul), lore la nociono di femino ( -in), ma nur kande ni bezonas li, t. e. kande ni havas li
en la mento, e deziras expresar li : on nultempe obliviez ica grava restrikto! Nam se,
quale ni dicis, 95 foyi ek 100 amiko (en nia lingui) signifikas egale amikulo od amikino,
95 foyi ek cent ni devas uzar simple amiko, e ne amikulo nek amikino. La suprega lego
di la L. I. esas : « Expresez vua tota penso, ma nur vua penso. » ( Progreso, VI, 588.)
(6) Progreso, VI, 592.
(7) On remarkez bone, ke ca sistemo esas tote analoga e konforma a la sistemo di nia
pronomi personala : same kam ni havas sengenra lu apud ed exter il, el, ol, ni devas
havar homo exter homulo e homino, e. c. : nam ta formi devas necese korespondar e
harmoniar inter su. L'Angla ipsa ne havas la sengenra pronomo e mustas dicar : he or
she (il od el), quo esas inkombranta e tedanta.
146
(8) Sro COUTURAT finas per ica noto : Lasta vorto. Se la fanatiki di la « Zamenhofa
lingvo », qui kustumas uzar kontre ni omnaspeca argumenti, bona o ne, sincera o ne,
esus tentata kritikar la sistemo di Ido, esus facila klozar lia boko per la sequanta
deklaro di la Maestro ipsa ( Pri reformoj en Esperanto, p. 13-14; texto aparinta en
Esperantisto, marto 1894, p. 37) :
« Kelkaj amikoj proponis, ke ni enkonduku apartan sufikson pro substantivoj speciale
viraj. » (Remarkez la ridinda uzo di vira virina vice maskula, femina : ica uzo duras
ankore nun : bovo-viro!) « Pripensinte tiun chi proponon, mi trovis ke ghi estas ne sole
tre logika sed ankaù tre oportuna. Fratiro ekzemple signifus tiam speciale fraton, kaj
fratino speciale fratinon, dum frato signifus simple infanon de tiuj samaj
gepatroj (au frato, au fratino). »
Do ni povas gratular ni (kun legitima fiereso!) ke ni havas l'aprobo mem di la « kara
Maestro », quan la « fideluloj » blinde veneracas. Ti qui objecionas, ke ni riprenas la
sufixo -ul, quan ni tante kritikis, e mokis en Esperanto, ne atencas, ke ni nule kritikis
lua formo, ma lua absurda uzo : blindulo ne esas persono « karakterizita da blind », ma
« qua esas blind », do blindo. La sufixo -ul signifikis nulo en Esp., ma por ni ol
signifikas maskulo : do kande ni dicas blindulo, richulo, ni donas a ca vorti senco quan
li ne havis en Esp. (opozante li a blindino, richino). Por komprenar la difero, suficas
komparar la feminala nomi : Esp. blindulino, virgulino ad Ido : blindino, virgino.
( Progreso, VI, 593.)
(9) Doktoro Zamenhof uzis ipsa plurfoye homino, vice virino, to quo supozas en homo
la duopla valoro segun qua ni rezonas.
(10) Reale la Latina havis por sua substantivi nur dezinenci kazala. Ol nultemepe havis
sexual marki por ta vorti.
(11) Ni memorigez, ke la Provencala havas multega feminala nomi ed adjektivi finanta
per -o. E kad l'Italiana ne dicas : la mia mano (mea manuo)?
Ne esas sen utileso remarkigar, ke povas esar nur neutra la substantivo qua havas nek
la karakterizivo dil maskuli -ul, nek la karakterizivo dil femini -in, se per naturo, quale