Ido, vice ta nomo tro longa, por nomar la granda republiko. Per to ni simple imitas la postal
uzado internaciona, qua skribas U. S. A. (Usa) sur omna sendaji ad ica lando.
22. — Pro praktikal kurteso on darfas uzar : La Angla, la Franca, la Germana, la Araba, e. c.,
por indikar la lingui Angla, Franca, Germana, Araba (tacante la vorto linguo, quan on tote
darfas expresar). Ta dicomaniero povas produktar nula ambigueso, pro ke la homo Angla,
Franca, Germana, Araba, nomizesas : la Anglo, la Franco, la Germano, la Arabo (8).
23. — La nomi geografiala di urbi, riveri, monti, provinci, distrikti, e. c. esas propra nomi; li do
sequas logike la regulo qua koncernas ici (§ 17) : Paris, London, Roma, Firenze, Lisboa,
Torino, Napoli, Madrid, München, New-York, Cambridge, Genève, Boulogne, Kharkov,
Voronef, Dniepr, Kiakhta, Khabarovsk; Shang-haï, Kiao-Cheu, Che-Fu, Tsu-shima,
Hoang-ho, e. c.
Nur la nomi di kelka monti, mari o fluvii internaciona (quin nia lingui ne skribas same)
recevas l'Idal ortografio, por evitar pri oli divergi jenanta di skribo e di pronunco : Alpi,
18
Blanka Monto, Blanka Maro, Reda Maro, Nigra Maro, Kaspia Maro, Kaspio; Maro
Mediteranea, Mediteraneo; Atlantiko; Pacifika Oceano, Pacifiko; Glacial Maro, Oceano;
Rheno, Danubio.
Remarkez bone, ke omna nomi di la lasta alineo kom propra nomi ne recevas la artiklo, malgre
la uzo kontrea di ula lingui.
Por la habitanti dil urbi on adjuntas -ano (adjektivo -ana) : Paris-ano (pl Paris-ani), Paris-
ana; München-ano, Genève-ano, Luxemburg-ano (9).
(1) Remplasigante c harda per k e ph per f.
(2) Nur la transkribo « Iesu » (vice Jesu quan ni uzis erore, dum tempo pasable longa)
esas justa. Ol meritas omnarelate preferesar, e pro la formo, e pro la sono. On memorez
ke J evas nur de la XVIIa yarcento e ke ta litero nultempe uzesis da la Latini.
(3) Remplasigante c harda per k e ph per f.
(4) Avan-Azia por la Latina « Asia Minor ».
(5) Por simpligar e generaligar, Ido uzas ta formo ( -ia) anke en Chinia, Japonia,
Brazilia, Mexikia (Chef-urbo : Mexiko).
(6) Nur la formo per -ano esas generala e generaligebla; la nomi di populi quale Anglo,
Ruso esas nur abreviuri di la reguloza Angliano, ec. e devas konsideresar kom aparta
kazi. ( Progreso, VI, 95.)
(7) La c transskribesas per k en Nikaragua, Kanada, Maroko, pro ke en Ido ni havus
(kun c) Nitsaragua, Tsanada, Marotso, quo certe ne konkordus kun l'internaciona sono
di ta vorti. Ma qua homo, vidante li kun k, vice c, havas mem ombro di hezito por
rikonocar li?
(8) Omna adjektivi di rasi o di populi sempre komencas en Ido per mayuskulo. Tale on
evitas omna eroro o hezito inter du reguli, quale in la Franca, ube on skribas : le peuple
anglais, la Angla populo; l'anglais (la linguo), la Angla; l'Anglais, la Anglo.
(9) Habitanto dil urbo, e Luxemburgiano, habitanto dil Dukio « Luxemburgia »; quale
Mexikano, habitanto di Mexiko, urbo, e Mexikiano, habitanto di Mexikia, lando.
Adjektivo qualifikanta
24. — L' adjektivo qualifikanta finas per -a e ne varias (1).
Por chanjar ol a substantivo samsenca suficas substitucar al dezinenco a la vokalo o
(singulare), o la vokalo i (plurale) : richa = qua esas richa : richo = (strikte) ento, individuo
richa e (konvencione, praktike) homo richa; — povra = qua esas povra : homo povra; povro =
19
(strikte ento, individuo povra e (konvencione, praktike) homo povra; — blinda = qua esas
blinda : homo blinda; blindo = (strikte) ento, individuo blinda e (konvencione, praktike) homo
blinda; — dezerta = qua esas dezerta; dezerto = ulo, loko, spaco dezerta; — bono =
(konvencione, praktike) homo bona; — mala = qua esas mala; malo = (konvencione, praktike)
homo mala; — la boni = la homi bona; — la mali = la homi mala (2).
25. — Kande adjektivo aplikesas a substantivo tacita, on indikas la pluralo per la artiklo le, o
per nedefinita pronomo konvenanta, o mem simple per -i. Ex. : Yen pomi, prenez le bona e
lasez le mala. Kun ideo partitiva on dicus : il ofris a me blanka e reda rozi, me prenis uli
reda o kelki reda; o plu simple : me prenis redi, quale on dicus : me prenis kelki. Tre certe ya
redi e kelki povas relatar nur rozi, sola kozo pri qua on parolas. La lasta exemplo montras
bone, ke en l'unesma ni povabus dicar : prenez la boni e lasez la mali. Nam vere quon altra
kam pomi relatus « la boni », « la mali », en ica frazo? Kad on komprenus homi, kande
traktesas nur pomi? (3).
26. — On darfas elizionar la a final dil adjektivi, ma kun la kondiciono ke to ne produktos
akumulo de konsonanti. On konsilas uzar ta eliziono precipue kun l'adjektivi derivita e
partikulare kande li finas per -al-(a). Ex. : infantal anmo, amikal ago, kordial saluto, e. c. (4).
On devas ne uzar l'eliziono tro freque. Ol ne diplasas la acento; konseque ica restas sur a en
infant a l, amik a l, kordi a l, quale en infant a la, amik a la, kordi a la.
Diveninte monosilaba per l'eliziono, l'adjektivi dusilaba sequas, pri l'acento, la regulo di omna
monosilabi, pri qui parolesas en § 4.
On ne obliviez ke l'eliziono nultempe esas obligala (5).
27. — Pri la plaso dil adjektivo on juas en Ido la libereso maxim kompleta. Nula logikal motivo
impozas a ni la kustumo Angla e Germana pozar l'adjektivo sempre e mashinatre avan la
substantivo, dum ke altra lingui pozas lu dope (6).
On apene povas donar la konsili sequanta :
1e Se l'adjektivo esas plu longa per du o tri silabi kam la substantivo, pozez lu dop ica : linguo
internaciona; rolo desfacila, raporto nekomunikebla.
2e Se uzesas plura adjektivi, pozez li dop la substantivo : la homi instruktita, senpartisa, e
prudenta…
3e Se l'adjektivo havas komplemento, e precipue komplementi, pozez unesme la substantivo :
tablo-tapiso makulizita da inko e sauci diversa.
4e Se l'adjektivo esas tam longa kam la substantivo, o preske, konsultez l'eufonio, e nome
evitez la hiati, se to esas posibla : aquo pura, alno alta, alta querko, inteligenta pueri,
argumenti konvinkiva, plu plezas al orelo kam pura aquo, alta alno, querko alta, pueri
inteligenta, konvinkiva argumenti.