Bona [agados] estas nomo aplikata al ĉio kiu pro sia naturo estas ad- mirinda. Ĉar ekzistaĵoj moviĝas — kelkaj estas rapidaj, kelkaj estas malrapidaj — tiu vorto ne aplikiĝas al ĉiuj rapidaĵoj, nur al la admir-
indaj. Al la admirinda rapido [0oou agastх] atribuiĝas la vorto "la bo-
»
no".
Justeco [dikaiosune] havas sian nomon pro konscio pri kio estas justa [dikaiousunesei], tio estas facila kunmetaĵo. Sed justa [dikaios] mem estas malfacila. Ŝajnas ke oni interkonsentas nur ĝis certa punkto, kaj preter tio oni disputas. Personoj kiuj opinias ke ĉio moviĝas, supozas ke la plejparto estas nenio alia ol enhavaĵo, kaj ke trairas ĝin io kio kaŭzas la estiĝon de ĉio. Tio estas plej rapida kaj plej fajna. Ĝi ne povus trairi senreziste la tutan ekzistaĵaron se ĝi ne estus plej fajna. Kaj ĝi devas esti rapida tiel ke estas kvazaŭ ĉio alia staras senmove. Ĝi estras ĉion alian kiam ĝi trairas. Ĉi tiu vorto prave nomiĝas dikaios, la k aldoniĝis por facila prononco.
413 Ĝis tio estas ĝenerala interkonsento rilate al kion ni ĵus diris pri justo. Sed mi, Hermogeno, ĉar mi estas obstina pri ĝi, informiĝis, sekre- te, ke la Justo kaj la Kaŭzo estas unusama afero — tio per kio io ek- ekzistas estas kaŭzo — kaj pro tio estas ĝuste nomi ĝin Dia, laŭ ies diro. Tiam mi, aŭdinte ĉion ĉi, kviete demandas al ili: "Amiko, kio estas justo, se estas tiel?"
Nu, mi ŝajnas demandi pli ol decas, kaj voli salti pli ol estas permes- ate. Ili diras ke mi sufiĉe demandis kaj ili volas kaj penas kontentigi min per ankoraŭ aliaj respondoj, kaj neniu interakordo ekzistas. Unu diras ke Justo estas la suno, nur tio trairas kaj brulas kaj estras la ekzistaĵaron. Kiam mi ĝoje diras ke nun mi aŭdis ion vere belan, li ridas pri mi kaj demandas al mi ĉu mi do kredas ke ne estas justeco inter la homoj kiam la suno sub iris.
Do mi petas ke li mem diru al mi kio ĝi estas, kaj li diras ke ĝi estas fajro. Estas malfacile kompreni tiun respondon. Iu diras "Ne, ne fajro mem, sed la varmo kiu ekzistas en la fajro."
Iu alia diras ke li ridas pri ĉio ĉi, kaj ke la Justo estas, kiel diras Anak-
35
sagoro, menso. Ĉar ĝi estas plenpotenca, kaj unusola substanco, kaj, li diras, ĝi ordigas ĉion kaj penetras ĉion. Sekve, amiko, mi estas pli perpleksa ol kiam mi komencis serĉi kio estas la Justo. Tamen, ŝajnas ke la nomo estas donita al ĝi pro la kialoj kiujn ni ekzamenis.
414 hermogeno: Mi kredas, Sokrato, ke vi aŭdis tion de iu alia, kaj ne el- pensas ĝin nun.
sokrato: Ankaŭ la aliajn aferojn?
hermogeno: Ne ĉiujn.
sokrato: Do aŭskultu: eble mi povos trompe kredigi vin ke mi ne aŭdis la ceteron de aliaj personoj. Post justeco, kio restas por ni? Mi kredas ke ni ankoraŭ ne diskutis kuraĝon. Maljusteco estas klare malhelpo al penetrado; kuraĝo [andreia] estas vorto kiu temas pri batalo — batalo estas en la realo; se la realo estas fluanta, kuraĝo [andreia] estas nenio alia ol la malo de fluado [enantia hroe]. Se oni elprenas la d el la vorto andreia la senco de andreia evidentiĝas. Estas klare ke ku- raĝo ne estas la malo de ĉia fluo, nur tiu kiu kontraŭas Juston; ĉar nur tial oni laŭdus kuraĝon. Maskla kaj viro [arren kaj aner] havas sencon similan al tio: supren-fluo [anх hroe].
Virino [gune] ŝajnas al mi celi naskon [gone]. Ina [eelu] ŝajnas ricevi sian formon laŭ cico [eele ]. Ĉu eblas, Hermogeno, ke cico [eele] tiel nomiĝas ĉar ĝi abundigas [teeelenai] kiel akvumatan teron?
hermogeno: Verŝajne, Sokrato.
sokrato: Kaj mi kredas ke eĉ la vorto flori [eallein] bildigas la kreskon de junuloj, ĉar ĝi estas rapida kaj subita. Tio estas esprimata per la vorto, kiu estas kunmetaĵo el eein [kuri] kaj halleseai [salti]. Ne supozu min portata ekster la kurejon kiam mi atingas ebenan teron; tamen restas al ni multegaj vortoj ekzamenindaj.
hermogeno: Vi pravas.
sokrato: Unu el ili estas la vorto rimedo [teĥne], ni vidu kion tio signifas.
hermogeno: Certe.
sokrato: Ĝi signifas mens-teno [heksin nou]; elprenu la t de teĥne kaj metu e inter la ĥ kaj la n, [la n kaj la e] ĉu ne?[70]
hermogeno: Tre mizera provo, Sokrato.
sokrato: Kara amiko, ĉu vi ne scias ke la unuaj nomoj donitaj jam estas kovritaj de personoj dezirantaj troornami ilin? Ili surmetas kaj el- prenas literojn por belsonigi la vortojn, kaj ĉiel tordas ilin, kaj la vor- toj suferas plibeligon kaj la efikon de tempo. Ekzemplo estas la vorto spegulo [katoptron]. Ĉu vi ne opinias nekredebla ke oni enmetis la literon r? Sed mi opinias ke tion faris personoj kiuj tute ne valorigis veron kaj celas nur faciligi la buŝadon.[71] Pro multaj literoj aldonitaj al la pravortoj la rezulto estas ke neniu povas kompreni la signifon de la vortoj. Ekzemple, ni trovas Sfinga [Sfinkso] anstataŭ fikos por la sig- nifo "Sfinkso",[72] kaj multajn aliajn tiajn vortojn.
hermogeno: Jes, tio estas vera, Sokrato.
sokrato: Sed se oni rajtas enmeti kaj elpreni literojn laŭ sia deziro, estas facilege agordi ĉiun ajn vorton kun kiu ajn objekto.
hermogeno: Vi pravas.
sokrato: Jes, mi pravas. Sed mi kredas ke saĝa direktoro estos moderema, kiel sendube estas vi.
hermogeno: Tion mi deziras.
sokrato: Kaj mi volas tion kun vi, Hermogeno. Sed ne estu tro harfend- ema, amiko, por ke vi ne forprenu mian forton.[73]
415 Mi atingos la kulminon de nia diskuto kiam apud rimedo ni pritrakt- os "aparato" [meĥane]. Ŝajnas al mi ke aparato signifas fini [anein] multon, ĉar grandaĵo [mekos] signifas "multe". La vorto meĥane kon- sistas el ambaŭ vortoj, mekos kaj anein.
Sed, kiel mi ĵus diris, ni iru al la kulmino de la diskuto ĉar necesas ekzameni "virto" [arete] kaj "malvirto" [kakia]. Mi ne klare vidas la originon de la unua el tiuj vortoj, sed mi kredas ke la dua estas evi- denta. Ĝi akordas kun ĉiuj vortoj jam diskutitaj: ĉiuj ekzistaĵoj mov- iĝas, kaj ĉio iranta malbone [kakos ion] estas malvirto [kakia].
Kiam ĝi estas en la psiko — kiam oni malbone iras rilate al objek- toj — ĝi ricevas la pli ĝeneralan nomon kakia. Mi kredas ke kio estas "malbone iri" montriĝas per la vorto malkuraĝo [deilia], kiun ni ankoraŭ ne diskutis, ĉar ni preteriris ĝin kvankam ĝi devus ekzamen- iĝi kun kuraĝo [andreia][74] — mi kredas ke ni preteriris ankaŭ multajn aliajn vortojn.
Psika malkuraĝo [deilia] signifas ke ekzistas forta ĉeno [desmos], ĉar lian estas speco de forto.[75] Do malkuraĝo estas la plej ega kaj granda ĉeno de la psiko.