Выбрать главу

1656 - ліпень, удзел войска Вялікага Княства Літоўскага ў баях за Варшаву супроць шведска-брандэнбургскага войска.

1656 - жнівень, перамога беларускіх палкоў на чале з Гасеўскім над шведамі пад Просткамі ў Прусіі.

1657 - травень, захоп шведскім войскам Берасця, дзякуючы здрадзе нямецкіх наёмнікаў.

1657 - у Янаве на Берасцейшчыне казакі закатавалі каталіцкага манаха, прапаведніка Андрэя Баболю. Прылічаны каталіцкай царквой да святых. Першы каталіцкі святы ў Беларусі.

1657 - снежань, перамога прысяжнага шляхецкага (што прысягала на вернасць цару) апалчэння над казацкім войскам Дзяніса Мурашкі каля вёскі Прусавічы. Праз некалькі тыдняў Мурашка разбіў прысяжную шляхту пад Брусевічамі.

1658 - кастрычнік, пачатак аблогі маскоўскага гарнізона ў Горадні дывізіяй гетмана Паўла Яна Сапегі.

1658 - верасень, заняцце Менска сялянскімі атрадамі Дзяніса Мурашкі, які прыняў бок караля. Асада менскага замка.

1658 - 27 кастрычніка, бітва пад Чавусамі 14-тысячнага войска казацкага палкоўніка Нячая, які перайшоў на бок караля, з маскоўскім войскам ваяводаў Казлоўскага і Змеява.

1658 - кастрычнік, перамога харугваў гетмана польнага ВКЛ Вінцэнта Аляксандра Гасеўскага над маскоўскім войскам князя Далгарукага пад Вільняй. Таго ж месяца ў новай бітве войска Далгарукага перамагло конныя харугвы Гасеўскага, сам гетман трапіў у палон.

1659 - 26 студзеня, пачатак асады Мсціслаўя маскоўскім войскам ваяводы Лабанава-Растоўскага.

1659 - 9 сакавіка, гарадзенскі маскоўскі гарнізон разам з ваяводам здаўся войску гетмана Паўла Сапегі.

1659 - 11 сакавіка, няўдалая бітва казацкіх атрадаў Нячая, Мурашкі, Выгоўскага з маскоўскім войскам Лабанава-Растоўскага.

1659 - 4 декабря, маскоўскае войска штурмам узяло Стары Быхаў. Жорсткая расправа з казакамі, якія былі на баку Рэчы Паспалітай. Павешаны патрапіўшыя ў палон атаманы паўстанцкіх атрадаў Дрань, Маляўка, Корсак.

1659 - снежань, чарговы захоп маскоўскімі войскамі ваяводы Хаванскага Горадні. Капітуляцыя гарадзенскага гарнізона.

1660 - 13 студзеня, захоп маскоўскім войскам князя Хаванскага горада і замка Берасця. Горад быў цалкам спалены, а яго жыхары вынішчаны амаль пагалоўна.

1660 - 15 студзеня, паражэнне харугваў палкоўніка Абуховіча ад маскоўскіх палкоў пад Пружанамі.

1660 - 20 сакавіка, пачатак 2-месячнай безвыніковай аблогі Ляхавічаў маскоўскім войскам.

1660 - 28 чэрвеня, пераможная бітва дывізіяў Паўла Сапегі і С.Чарнецкага з маскоўскім войскам ваяводы Хаванскага пад Палонкаю (недалёка ад Ляхавічаў). Потым у Палонцы трымалі палонных.

1660 - 3 ліпеня, войскі Сапегі і Чарнецкага вызвалілі ад маскоўцаў Менск.

1660 - 8 кастрычніка, бітва на рацэ Басі харугваў Сапегі, Паца, Палубінскага з маскоўскім войскам ваяводы Далгарукага.

1661 - 10 лютага, падрыхтаванае паўстанне гараджанаў Магілева. Вынішчэнне ў адну ноч маскоўскага гарнізона (3 тысячы чалавек).

1661 - ліпень, безвыніковы штурм Магілева маскоўскімі палкамі.

1661 - 4 лістапада, пераможная бітва войска гетманаў Сапегі і Чарнецкага з маскоўскім войскам князя Хаванскага каля вёскі Кушлікі (Кушлікавы Горы) блізка Дзісны на Полаччыне, апошняя буйная бітва часоў «патопу». Былі захоплены 130 баявых расейскіх сцягоў, усе гарматы, абоз.

1661 - 6 лістапада, войскі Вялікага Княства разбілі каля Глыбокага маскоўскае войска, узначаленае князем Хаванскім.

1662 - забойства мяцежнымі салдатамі ў войску польнага гетмана Вінцэнта Гасеўскага, неабгрунтавана абвінавачанага ў здрадзе войску і Радзіме.

1662 - ліпень, здача ў палон гарнізона маскоўцаў Барысаўскага замка пасля 2-гадовай аблогі войскамі ВКЛ.

1664 - 16 чэрвеня, паражэнне расейскага войска князя Хаванскага пад Віцебскам у баях з войскам гетмана М.Паца.

1665 - з прычыны пастаянных рабункаў войскам збожжа і быдла голад на поўдні Беларусі, асабліва на Піншчыне.

1665 - наезд украінскіх казакоў на Бабруйск, спаленне горада і замка.

1666 - захоп маскоўскімі войскамі на чале з ваяводамі Чаркаскім і Варатынскім Шклова. Высылка на царскі загад шклоўскай шляхты, абвінавачанай ў нявернасці расейскаму цару, у Казань.

1667 - апошні год Патопу. У Беларусі загінула болей за 2 мільёны чалавек. Усе гарады былі ператвораныя ў руіны. У Полацку з 1500 даваенных засталося 102 двары, у Ляхавічах з 215 ацалела 17, у Магілеве з 2637 засталося 577. І гэтак паўсюдна па краіне. На адраджэнне гаспадаркі спатрэбілася стагоддзе. Ранейшая колькасць насельніцтва засведчана толькі ў 19-м стагоддзі.