Выбрать главу

1833 - 2 жніўня, у Горадні выкананы прысуд пакараннем смерцю на шыбеніцы ўдзельніку паўстання Міхалу Валовічу.

1834 - вываз дзярэчынскай бібліятэкі і архіва Сапегаў у Санкт-Пецярбург. Большая частка кнігазбора захоўваецца ў Расейскай нацыянальнай бібліятэцы.

1836 - указам імператара Мікалая I у Беларусі ва ўсіх навучальных установах уводзіцца выкладанне на расейскай мове.

1836 - закрыццё ў Пінску на загад уладаў дома ордэна камуністаў і належачага яму касцёла св. Карла Барамея (існаваў з 1695 года).

1838 - жнівень, за адмову перайсці ў праваслаўе падвергліся здзекам і катаванням 54 манашкі-базыльянкі (34 - з Менска, 10 - з Віцебска, 10 - з Полацка).

1839 - скасаванне Полацкім царкоўным саборам вуніяцкай царквы ў Беларусі. Пачатак гвалтоўнага пераводу беларусаў-вуніятаў у праваслаўе. Уся маёмасць вуніяцкіх цэркваў і манастыроў перадаецца Расейскай праваслаўнай царкве. Ніводзін вуніяцкі храм не быў перададзены каталікам.

1839 - удзел беларускіх салдат у расейскім наступленні на Дагестан. Захоп сталіцы імама Шаміля - аула Ахульга.

1840 - 18 чэрвеня, загадам Мікалая I забаронена выкарыстоўваць найменне «беларускія» і «літоўскія» губерні. Замест іх уведзена назва «Паўночна-Заходні край», адмененая толькі пасля лютаўскай рэвалюцыі 1917 года.

1840 - 25 жніўня, скасаванне царскім урадам дзеяння ў Беларусі Статута ВКЛ 1588 года. Увядзенне ва ўжытак законаў Расейскай імперыі.

1841 - жнівень, уцёкі з-пад панскага прыгнёту 1200 сялян Беліцкага павета (Магілеўшчына) у Херсонскую губерню і Бесарабію, дзе на прылучаных землях не было прыгнёту.

1842 - біскуп Язэп Сямашка распачаў у Жыровіцкім манастыры паленне вуніяцкіх старадрукаў. Напачатку кнігамі тапілі печы, потым пачалі паліць іх у вогнішчы на пляцы. Па 1857 год на загад Сямашкі было спалена некалькі тысячаў беларускіх вуніяцкіх старадрукаў.

1843 - Гарадзенскі базыльянскі жаночы манастыр пераасвячоны ў праваслаўны і перададзены Расейскай праваслаўнай царкве.

1846 - 1100 сем'яў аднадворцаў гвалтам пераселеныя з Беларусі на Каўказ, у Таўрычаскую і Херсонскую губерні па распараджэнні міністра ўнутраных справаў Расеі.

1847 - уцёкі з-пад прыгону 10 тысяч сялянаў Віцебскай губерні ў Пецярбург для працы на будаўніцтве Мікалаеўскай чугункі.

1848 - удзел добрахвотнікаў з Беларусі ў аддзелах вугорскай рэвалюцыйнай арміі пад час нацыянальна-вызваленчай рэвалюцыі ў Вугоршчыне.

1848 - удзел беларускіх салдат у паходзе 200-тысячнай расейскай арміі ў Вугоршчыну для задушэння рэвалюцыі.

1849 - арышты і зняволенне 200 удзельнікаў «Саюза свабодных братоў», які дзейнічаў у Беларусі і ў некаторых гарадах Летувы. У Бараўлянах пад Менскам «Саюз» меў збройную майстэрню. Ставіў мэтай нацыянальнае вызваленне і ўсталяванне дэмакратычнага ладу. Планаваў узняць антыўрадавае паўстанне 5 красавіка 1849 года.

1849 - 16 жніўня, пакаранне смерцю праз расстрэл у Менску сямі вайскоўцаў за адмову ісці на расправу з паўстанцамі ў Вугоршчыну.

1852 - пачатак перабудовы і пераасвячэння ў Магілеўскай губерні касцёлаў і цэркваў, перададзеных Расейскай праваслаўнай царкве. За 11 гадоў перабудавана ў расейскім стылі і пераасвячона 308 мураваных і драўляных храмаў.

1853 - 18 лістапада, удзел беларусаў-маракоў у Сінопскай марской бітве з турэцкай эскадрай.

1854 - пачатак Крымскай вайны. Удзел рэкрутаваных беларусаў у ваенных дзеяннях Расеі супроць саюзнага войска Турцыі, Ангельшчыны і Францыі.

1854 - 20 жніўня, удзел беларускіх салдат у бітве з ангельскімі і французскімі войскамі на рацэ Альма.

1854 - 25 кастрычніка, удзел беларускіх салдат у бітве расейскіх палкоў з ангельцамі і французамі каля Балаклавы.

1854 - удзел беларускіх салдат у абароне Севастопаля (цягнулася 349 дзён, скончылася 8 верасня 1855 года сдачай горада).

1854 - 5 лістапада, удзел беларускіх салдат у няўдалай бітве з французамі і ангельцамі каля Інкермана.

1855 - 16 жніўня, удзел беларускіх салдат у бітве з ангельцамі і французамі пры Чорнай рэчцы.

1855 - у Стамбуле пры загадкавых абставінах хуткацечна памёр Адам Міцкевіч (а 6-й гадзіне ранкам адчуў сябе блага, а 9-й увечары - сканаў). Аб'ектыўныя даследчыкі лічаць, што Міцкевіч быў атруты, бо рыхтаваў легіёны для ўдзелу ў Крымскай вайне.