- Straciłbyś swoje pieniądze - zauważył spokojnie Sherlock Holmes. - A co do tego artykułu, to ja go napisałem.
- Ty?!
- Tak, ja. Mam zdolności zarówno do obserwacji, jak i do dedukcji. Te teorie, które tam opisuję i które wydają ci się tak chimeryczne, są w rzeczywistości niezwykle praktyczne. Do tego stopnia praktyczne, że to dzięki nim mogę zarabiać na chleb.
- A w jaki sposób? - wyrwało mi się.
- Mam bardzo rzadką profesję. Przypuszczam, że jestem jedynym w swoim rodzaju detektywem-konsultantem, o ile rozumiesz, co mam na myśli. Tutaj, w Londynie, jest mnóstwo detektywów policyjnych i prywatnych. Kiedy już nie wiedzą, co począć, przychodzą do mnie, a ja naprowadzam ich na właściwy trop. Przedstawiają mi wszystkie dowody, i jestem zazwyczaj w stanie ustalić, z pomocą mojej wiedzy o historii zbrodni, o co w tym wszystkim chodzi. Zbrodnie wykazują silne powinowactwo, i jeśli masz w jednym palcu szczegóły tysiąca z nich, istnieje spora szansa, że będziesz w stanie rozwiązać zagadkę tysiąc pierwszej. Lestrade jest znanym detektywem. Ostatnio zgubił trop w sprawie fałszerstwa, i właśnie to sprowadziło go do mnie.
- A pozostałe osoby?
- Najczęściej przysyłają ich do mnie prywatne agencje detektywistyczne. Wszystko to są ludzie, którzy mają jakieś problemy i potrzebują rady czy pomocy w ich rozwiązaniu. Słucham ich historii, oni słuchają moich uwag, a potem zgarniam do kieszeni honorarium.
- Czy chcesz przez to powiedzieć - spytałem - że nie opuszczając mieszkania, potrafisz rozwikłać jakieś pogmatwane sprawy, nad których rozwiązaniem głowią się ludzie, obeznani ze szczegółami zdarzenia dużo lepiej niż ty?
- Owszem, mam swoistą intuicję. Od czasu do czasu pojawia się nieco bardziej złożona sprawa. Wtedy muszę wokół niej pochodzić, rozejrzeć się i zobaczyć wszystko na własne oczy. Jak wiesz, posiadam specjalistyczną wiedzę w rożnych dziedzinach, którą wykorzystuję w rozwiązywaniu problemów, i to mi bardzo ułatwia proces dochodzenia do prawdy. Te zasady dedukcji opisane w artykule, który wzbudził w tobie taką pogardę, są dla mnie bezcenne w działaniach praktycznych. Obserwowanie jest moją drugą naturą. Wyglądałeś na zaskoczonego, gdy podczas naszego pierwszego spotkania powiedziałem ci, że przyjechałeś z Afganistanu.
- Na pewno ktoś ci o tym powiedział.
- Nic podobnego. Ja po prostu wiedziałem, że przyjechałeś z Afganistanu. Mam tę umiejętność już od dawna: ciąg myśli błyskawicznie przelatuje mi przez głowę, i formułuję wniosek; niekiedy nawet nie uświadamiam sobie poszczególnych etapów tego procesu. Ciąg rozumowania w twoim przypadku przebiegał mniej więcej tak. Mamy tutaj dżentelmena
0 wyglądzie lekarza, który równocześnie sprawia wrażenie wojskowego. Tak więc jest to najwyraźniej lekarz wojskowy. Niedawno wrócił z tropików, bo ma ogorzałą twarz, a nie jest to naturalny kolor jego skóry, bo nadgarstki ma jasne. Przeszedł wiele trudów i chorobę, o czym świadczy jego mizerny wygląd. Był ranny w lewe ramię, widać, że dotychczas nie odzyskał w nim pełni władzy. Gdzie w tropikach angielski lekarz wojskowy mógłby doznać wielu trudów
1 zostać ranny w ramię? Oczywiście w Afganistanie. Cały ten ciąg myślowy nie trwał nawet jednej sekundy. Powiedziałem wtedy, że przyjechałeś z Afganistanu, a ty się bardzo zdziwiłeś.
- Teraz, kiedy wyjaśniasz, wydaje się to proste - powiedziałem z uśmiechem. -Przypominasz mi Dupina z opowiadań Edgara Allana Poe. Nie miałem pojęcia, że tacy ludzie istnieją naprawdę.
Sherlock Holmes podniósł się i zapalił fajkę.
- Bez wątpienia myślisz, że porównując mnie do Dupina, obdarzasz mnie komplementem
- zauważył. - Moim zdaniem Dupin wcale nie był utalentowany. Ta jego sztuczka z odczytywaniem myśli przyjaciół i wygłaszanie jakiejś związanej z tym uwagi po kwadransie milczenia jest w rzeczywistości bardzo powierzchowna i na pokaz. Miał pewne genialne zdolności analityczne, co do tego nie ma wątpliwości, ale bynajmniej nie był takim zjawiskiem, jak wydawało się to Poemu.
- Czytałeś powieści Gaboriau? - spytałem. - Czy Lecoq był według ciebie prawdziwym detektywem?
Sherlock Holmes prychnął z pogardą.
- Lecoq był beznadziejnym nieudacznikiem - odparł gniewnym tonem. - Posiadał tylko jedną zaletę, a była nią jego energia. Doprawdy, po tej lekturze zrobiło mi się niedobrze. Co za problem ustalić tożsamość osoby, która przebywa w więzieniu. Zrobiłbym to w ciągu dwudziestu czterech godzin. Lecoqowi zajęło to sześć miesięcy. Tę powieść można traktować jako podręcznik dla detektywów, z którego uczyliby się, jak nie należy postępować.
Holmes tak lekceważąco mówił o dwóch moich ulubionych postaciach z książek, które zawsze podziwiałem, że byłem bardzo oburzony. Podszedłem do okna i wyjrzałem na ruchliwą ulicę. Ten Holmes może jest i bystry, ale z całą pewnością również bardzo zarozumiały.
- Nie ma w dzisiejszych czasach ani prawdziwych zbrodni, ani prawdziwych przestępców
- rzekł markotnym tonem. - Do czego w naszym zawodzie może się jeszcze przydać mózg?
Dobrze wiem, że posiadam takie zdolności, które mogłyby rozsławić moje imię. Nie ma na świecie drugiego tak utalentowanego człowieka jak ja, który wniósłby tyle dokonań do sztuki wykrywania przestępstw. I jaki jest tego skutek? Nie ma godnych mnie przestępstw do wykrycia. Co najwyżej jakieś nędzne łotrostwa z tak oczywistymi motywami, że potrafi je odkryć nawet policjant ze Scotland Yardu.
Wciąż byłem poirytowany jego przemądrzałym stylem prowadzenia rozmowy. Pomyślałem, że najlepiej będzie zmienić temat.
- Ciekawe, czego szuka ten jegomość? - spytałem, wskazując na energicznego, prosto odzianego mężczyznę, który szedł wolnym krokiem drugą stroną ulicy, pilnie przyglądając się numerom domów. W dłoni trzymał niebieską kopertę i najwyraźniej chciał dostarczyć komuś jakąś wiadomość.
- Chodzi ci o tego emerytowanego sierżanta piechoty morskiej? - spytał Sherlock Holmes.
„Czcze przechwałki - pomyślałem sobie. - Doskonale wie, że nie będę w stanie sprawdzić, czy dobrze to odgadł”.
Ledwie ta myśl przeszła mi przez głowę, gdy człowiek, którego obserwowaliśmy, zauważył numer na naszych drzwiach i szybkim krokiem przeszedł przez ulicę. Usłyszeliśmy głośną rozmowę, niski głos dobiegający z dołu i ciężkie kroki na schodach.
- Dla pana Sherlocka Holmesa - powiedział, wchodząc do pokoju i podając list mojemu przyjacielowi.
Pomyślałem, że nadarzyła się doskonała okazja, aby go trochę wyleczyć z zarozumialstwa. Na pewno tego nie przewidział, gdy tak strzelał na ślepo.
- Czy mogę pana zapytać - odezwałem się najbardziej bezbarwnym tonem, na jaki mnie było stać - czym się pan zajmuje?
- Jestem gońcem, sir - odparł szorstko. - Odesłałem uniform do naprawy.
- A przedtem był pan.? - spytałem, rzucając nieco złośliwe spojrzenie mojemu towarzyszowi.
- Sierżantem, sir. Królewska piechota morska, sir.
Zwracając się do Holmesa, zapytał:
- Nie będzie odpowiedzi? Dobrze, sir.
Strzelił obcasami, zasalutował i wyszedł.
Rozdział trzeci
Tajemnica Lauriston Gardens
Muszę przyznać, że ten najnowszy dowód praktycznego zastosowania teorii mojego towarzysza bardzo mnie zaskoczył. Od tej pory mój szacunek dla jego zdolności analitycznych ogromnie wzrósł. Nie mogłem jednak pozbyć się podejrzenia, że wszystko to zostało zaaranżowane z góry po to, żeby mnie olśnić. Ale jakież ten człowiek mógłby mieć powody, żeby mnie tak nabierać? Tego za nic nie byłem w stanie zrozumieć. Gdy spojrzałem na niego, właśnie skończył czytać list; jego oczy straciły blask, a wzrok stał się roztargniony, co wskazywało na to, że pogrążył się w rozmyślaniach.