- Хе-хе-хе... Можа, каму больш цікава паглядзець, хе-хе!..
Падміргнуў, засмяяўся брэхам шчанячым, знік. Даніла яму ўслед шчырую лаянку ў думках паслаў.
А сам занепакоіўся. Чаго - невядома. Да нуды турбота нейкая няясная далучылася. Разам апанавала, захапіла, прымусіла зрушыцца з месца. Куды - усё роўна. Абы не сядзець. Цяжка.
Выйшаў на вуліцу. Здзівіўся, што суха. Мо раней не прыкмеціў, а мо цяпер толькі сціснуў мароз, высушыў раптам восенныя слёзы.
Лёгка на дварэ. Грудзі п'юць набгом свежае, халоднае паветра. Многа яго, поўна ўсюды! Угару куды раздалося - да самых зорак! Вунь яны зіхацяць - чысцюткія, вострыя. Міргаюць, смяюцца...
А ўсцяж па вуліцы - таксама зоркі. Знікаюць далёка-далёка. Прыгожа. Добра так.
Ідзеш - тук! тук! ту!.. Гулка, смела раздаюцца крокі. Аж на другі бок вуліцы пералятаюць. І наўмысля цвярдзей нагамі ступаеш. Няхай далей, яшчэ далей ляцяць зыкі, няхай будзяць вячэрні спакой!..
На галоўнай вуліцы - тлум, гоман. Гуляюць пярэстай, гаварлівай грамадой. Вокны ззяюць раскошай, багаццем. І людзі таксама.
Нэп. Весяляцца, рагочуць, ловяць жыццё... Ладна. Жывіце, святкуйце... Лавіце хвіліны - яны вашыя... Толькі хвіліны, бо час наш, бо мы ўладары жыцця - наша яно...
Успомнілася Данілу даўнейшая гутарка з Ганнай.
- Свінні. Завадскія свінні...
Даніла ўзняў галаву. Ішоў проста, нікому не даваў дарогі. Адчуваў нейкую гордасць, давольнасць.
- Глядзіце на нас! Гэта мы - пралетары. Захочам - і не будзе вашага бляску, раскошы...
А як дайшоў да канца вуліцы, спыніўся і не знаў, куды йсці. Доўга стаяў, пакуль надумаў, адважыўся. Пайшоў туды, дзе жыла Рабава.
Чаго там? Хіба ён не малады? Хіба яму нельга гуляць?..
Ішоў усё шыбчэй і шыбчэй. Каб не спазніцца, каб не прыйсці, як шапкі разбіраць будуць. Тады сорамна будзе...
Як падыходзіў ужо, парачку ўбачыў, гуляла па вуліцы. Міжвольна ход замарудзіў. Можа, Ганна?..
І нейкая незразумелая трывога скрабанула за сэрца.
Спаткаўся. Не... Хлопец знаёмы з дзяўчынай. Хлопец прыгледзеўся да яго, пазнаў.
- А, Даніла! Адкуль, куды?.. На вечарынку йдзі к Рабавай! Там усе нашы.
- У Рабавай? - перапытаў Даніла.
- Во тут, за рогам. Агонь там убачыш...
Данілу захацелася ўгрунь пабегчы.
- Значыцца, нішто... Нават запрашаюць...
А Ганна ўваччу, як жывая...
У невялічкім пакоі, што селядцоў у бочцы, людзей панабіта было. У кутку хлопец на гармоні рыпаў. Усё - моладзь. Свае.
Ганну Даніла адразу ўбачыў... На ложку сядзела. А поплеч Змітровіч. З захапленнем гаварылі аб нечым. Як убачыла Данілу, быццам здрыганулася, па твары цень нездаволення прамігнуў. А мо так здалося Данілу?
Азвалася першая:
- А... Даніла. Адкуль гэта ты? Як сюды трапіў?
Змітровіч глядзеў з нейкай гультаяватай усмешкай. Прыкрай яна здавалася Данілу. І да Ганны нейкая варожасць з'явілася. Ледзь прыкметная. Не адказаў ёй, звярнуўся да ўсіх:
- Добры вечар, кампанія! Старых прымаеце?
- Прымаем! Сядай!..
А адзін з кутка важна адазваўся:
- Старых з маладым сэрцам - ахвотна...
Даніла падсеў к гуртку хлапцоў. Гаманіў з імі і разам сачыў за Ганнай. Яна таксама кідала на яго погляды. Усміхалася. І ўсё з Змітровічам гаманіла.
Данілу не па сабе было. Не знаў, што рабіць. Адчуваў сябе не на сваім месцы. І дужа ўзрадаваўся, як хлопцы папрасілі на гармоні сыграць.
Іграў Даніла па-мастацку. Калісь на заводзе першым гарманістам быў. Гармонь у яго руках жывой рабілася, пела галасамі чароўнымі, захапляючымі. То плакала, галасіла - сэрца жалем сціскала, - а то ўраз рассыпалася радаснымі, гуллівымі акордамі, узбуджала маладыя, бурлівыя настроі.
Цяпер Даніла зайграў нешта сумнае-сумнае. Плакала гармонь, жалобу адвечную ў зыкі ўкладала.
Усе паціхлі, слухалі. Ганна таксама сціхла. Глядзела на Данілу. Сур'ёзна, глыбока глядзела. У шэрых вачах бяздонне адкрылася, сумам спавітае.
Даніла зірнуў на яе. Стрэўся поглядам. Злёгку ўсміхнуўся. Яна быццам схапянулася, галавой трахнула...
- Годзе, Даніла! Каму пахаванне граеш?..
- Таму, што не вернецца.
Ён спыніўся.
- А цяпер - таму, што жыве і жыць будзе!.. Міхась, выхадзі!..
Трахануў валасамі, адкінуўся назад, шырокім, смелым махам гармонь ірвануў.
Брызганула, зайскрылася бурна-гуллівае. Зайграла ўсмешкамі па тварах, аганькамі ў вачах. Міхась - спрытны хлопец - выскачыў, у бокі ўзяўся, застыгнуў у маладзецкай постаці...
- Э-э-э-х!
І ў скокі пусціўся...
Потым агульныя скокі пайшлі. Даніла іграў, ні на часінку не пакідаў гармоні. Ганна не скакала. Адзін хлопец выцягнуў быў яе, крутануў колькі разоў пад агульны рогат дый пусціў - не хоча.