La faktoj pri la okazo estas simplaj. Kavaliro Karlo Baskervilo kutimis ?iunokte anta? la enliti?o promeni tra la fama taksusa aleo de Baskervila Halo. La atesta?o de la Barimoroj pruvas, ke tio estis lia kutimo. La 4an de junio kavaliro Karlo deklaris sian intencon ekvoja?i morga? al Londono, kaj li ordonis, ke Barimoro pretigu lian valizaron. Tiunokte li eliris la?kutime por sia vespera promeno, dum kiu li kutimis fumi cigaron. Li neniam revenis. Je la noktomezo Barimoro, trovinte ke la dompordo estas ankora? malfermita, alarmi?is kaj, fajriginte lanternon, iris ser?i sian mastron. La tago estis pluva, kaj la piedsignoj de kavaliro Karlo estis facile spureblaj tra la aleo. Duonvoje la? tiu pado trovi?as pordeto, kiu ellasas sur la erikejon. Indikoj estis, ke kavaliro Karlo staris tie kelkan tempon. Li poste pluiris tra la aleo, kaj ?e ties ekstremo estis trovita lia kadavro.
Unu fakto ankora? ne klarigita estas la deklaro de Barimoro, ke la piedsignoj de lia mastro ?an?is la karakteron, post kiam li pasis la erikejan pordeton, kaj ke ?ajne li de tie mar?is sur la piedpintoj. Iu Merfio, cigana ?evalkomercisto, estis sur la erikejo ne malproksime je tiu tempo, sed evidenti?as la? lia propra konfeso, ke li estis iom ebria. Li deklaras, ke li a?dis kriojn, sed ne povas diri, el kiu direkto ili venis. Neniuj perfortosignoj estis trovitaj sur la kadavro de kavaliro Karlo, kaj kvankam la kuracista atesta?o indikis viza?an distordon preska? nekredeblan — tiel ampleksan, ke doktoro Mortimero rifuzis kredi en la komenco, ke anta? li ku?as efektive lia amiko kaj paciento — estis klarigite, ke tio estas simptomo ne malofta ?e kazoj de asfiksio kaj morto pro kora el?erpi?o. Tiun klarigon konfirmis la postmorta ekzamenado, kiu montris longeda?ran organan malsanon, kaj la mortenketa ?urio deklaris verdikton la? la medicina atesta?o. Estas bone tiel, ?ar evidente estas ege grave, ke la heredonto de kavaliro Karlo eklo?u en la Halo kaj da?rigu la bonan laboron tiel mal?ojige interrompitan. Se la prozeca verdikto de la mortenketisto ne ?esigus la romanecajn rakontojn, kiujn oni flustris pri la afero, estus malfacile trovi tenanton de Baskervila Halo. Oni komprenas, ke la heredonto estas sinjoro Henriko Baskervilo, filo de l' pli juna frato de kavaliro Karlo Baskervilo, se tiu ankora? vivas. Tiu junulo, kiam oni lastfoje a?dis pri li, estis en Ameriko, kaj esploroj estis komencitaj por sciigi al li lian favoran fortunon.”
Doktoro Mortimero refaldis sian paperon kaj remetis ?in en sian po?on.
— Tiuj estas la publikaj faktoj, sinjoro Holmso, rilate al la morto de kavaliro Karlo Baskervilo.
— Mi devas danki vin, — diris ?erloko Holmso, — pro tio ke vi atentigis min pri kazo, kiu certe prezentas kelkajn interesa?ojn. Mi ja rimarkis tiutempe iom da ?urnala komentado, sed mi tre okupi?is pri tiu afereto de la vatikanaj kameoj, kaj pro mia deziro komplezi al la Papo mi maltrafis plurajn interesajn anglajn kazojn. Tiu artikolo, vi diras, enhavas ?iujn publikajn faktojn?
— Jes.
— Do konigu al mi la privatajn. — Li klini?is malanta?en, kunmetis siajn fingropintojn, kaj mienis sian plej senemocian kaj ju?eman viza?esprimon.
— Tion farante, — diris doktoro Mortimero, kiu komencis vidigi signojn de iu forta emocio, — mi rakontas tion, kion mi al neniu malka?is. Ke mi ne menciis tion dum la mortenketado motivigas tio, ke sciencisto ne volas loki sin en publikan pozicion de ?ajna konfirmo de popola supersti?o. Min plue motivigis, ke Baskervila Halo, kiel diras la ?urnalo, certe restus sen lo?antoj se io estus farita por plifortigi ?ian iom malfavoran reputacion. Pro amba? kialoj mi taksis prave, ke mi rakontu malpli ol mi sciis, ?ar neniu praktika bona?o povus rezulti?i de malka?ado, sed ?e vi ne ekzistas motivo por ne esti tute verdira.
La erikejo estas tre malmulte lo?ata, kaj tiuj kiuj proksime najbaras ofte kontakti?as. Pro tio mi ofte renkonti?is kun kavaliro Karlo Baskervilo. Escepte de sinjoro Frenklendo de la Laftera Halo kaj sinjoro Stepeltono, la naturesploristo, ne estas aliaj kleruloj tra multaj mejloj. Kavaliro Karlo estis homo netrudi?ema, sed la hazardo de lia malsano kunligis nin, kaj komunaj interesoj pri scienco firmigis tion. Li reportis multajn sciencajn informojn el Sud-Afriko, kaj multajn agrablajn vesperojn ni pasigis kune, diskutante la komparajn anatomiojn de la bo?manoj kaj hotentotoj.
Dum la kelkaj lastaj monatoj i?is pli kaj pli klare al mi, ke la nerva sistemo de kavaliro Karlo stre?i?as al krizpunkto. Li treege okupi?is pri tiu legendo, kiun mi legis al vi — ?is tioma grado, ke kvankam li volonte promenis sur la propra poseda?o, nenio persvadus lin eliri sur la erikejon nokte. Kiom ajn nekredebla tio eble ?ajnas al vi, sinjoro Holmso, li estis malfalse konvinkita, ke terura sorto minacas lian familion, kaj certe la raportoj, kiujn li povis doni pri siaj anta?uloj ne estis kura?igaj. La koncepto pri hida fiesta?o konstante hantis lin, kaj pli ol unufoje li demandis min, ?u dum miaj noktaj kuracistaj voja?oj mi iam vidis strangan krea?on a? a?dis bojadon de hundo. Tiun lastan demandon li starigis al mi plurfoje, kaj ?iam per vo?o vibra pro eksciti?o.
Mi bone memoras, ke mi veturis al lia domo vespere, proksimume tri semajnojn anta? la okaza?o. Hazarde li staris ?e sia dompordo. Mi deiris de mia kabrioleto kaj staris apud li, kiam mi vidis liajn okulojn direkti?i trans mian ?ultron kaj fiksrigardi preter min kun esprimo plej terure timoplena. Mi rapidege turni?is kaj ?ustatempe ekvidis ion, kion mi supozis granda nigra bovido, preterpasanta la finon de la aleo. Tiom ekscitita kaj timigita li estis, ke mi estis devigata aliri la lokon, kie la besto estintis kaj ?irka?ser?i ?in. Tamen ?i jam foriris, kaj la okaza?o ?ajne impresis plej malfavore lian menson. Mi restis kun li la tutan vesperon, kaj ?uste tiam, por klarigi la montritan emocion, li transdonis al mi tiun historion, kiun mi legis al vi post mia alveno. Mi mencias tiun etan okaza?on, ?ar ?i akiras iom da graveco lige al la tragedio kiu sekvis, sed mi estis tiutempe konvinkita, ke la afero estis bagatela kaj ke lia eksciti?o ne havis pravigon.
?uste pro mia konsilo kavaliro Karlo estis ironta al Londono. Lia koro estis, mi sciis, afekciita, kaj la sen?esa maltrankvilo de lia vivo, kiel ajn ?imera la ka?zo eble estis, evidente tre serioze tu?is lian sanstaton. Mi opiniis, ke kelkaj monatoj inter la distra?oj de la urbo resendus lin refre?igitan. Sinjoro Stepeltono, komuna amiko, kiun multe zorgigis lia sanstato, same opiniis. Lastmomente okazis tiu ?i terura katastrofo.
En la nokto de la morto de kavaliro Karlo lia ?efservisto Barimoro, kiu malkovris la okaza?on, sendis la ?evalzorgiston Perkinson sur?evale al mi, kaj, ?ar mi ankora? ne enliti?is, mi povis veni al Baskervila Halo je malpli ol unu horo post la okaza?o. Mi kontrolis kaj konfirmis ?iujn faktojn menciitajn dum la mortenketo. Mi sekvis la piedsignojn tra la taksusa aleo, mi vidis la lokon ?e la erikeja pordeto, kie ?ajne li staradis, mi rimarkis la ?an?i?on de la piedsigna formo post tiu punkto, mi notis, ke neniuj aliaj piedsignoj estis krom tiuj de Barimoro sur la mola gruzo, kaj fine mi zorge esploris la kadavron, kiu ne estis tu?ita anta? mia alveno. Kavaliro Karlo ku?is surviza?e, kun la brakoj etenditaj kaj la fingroj kro?antaj la teron, kaj la trajtoj konvulsiintaj pro iu forta emocio, tiom ke mi apena? povis ?ur-atesti lian identecon. Certe nenia fizika vundo estis. Sed unu falsan deklaron kulpis Barimoro ?e la enketo. Li diris, ke sur la tero ?irka? la kadavro ne estis spuroj. Li neniujn rimarkis. Sed mi rimarkis — iomete fore, sed fre?ajn kaj klarajn.
— ?u piedsignojn?
— Piedsignojn.
— ?u virajn a? virinajn?
Doktoro Mortimero rigardis nin strange dum momento, kaj lia vo?o malforti?is preska? ?is flustro, kiam li respondis:
— Sinjoro Holmso, tiuj estis la piedsignoj de giganta ?ashundo.
?apitro 3
LA PROBLEMO
Mi konfesas, ke pro tiuj vortoj trafulmis min tremego. En la vo?o de la doktoro estis eksciti?o, kiu vidigis, ke li mem estas profunde emociita de tio, kion li rakontis al ni. Holmso klini?is anta?en ekscitite, kaj en liaj okuloj estis tiu malmola malseka ekbrilo, kiu pafi?as el ili kiam li profunde interesi?as.