3. Aproksimaĵo de la sonformo per la literoj esperantaj; ekz‑e álfrid.
4. La aproksimaĵo laŭ B1910; ekz‑e \él·frĕd\, \njūk·ăm\. (La mezalta punkto esprimas silabadon sugestatan de tiu transskribo — vd la faksimilon ĉi-sube)
5. Esperante asimilita aŭ duonasimilita nomformo (ekz‑e Alfred’)
álfrid, \él·frĕd\, Alfred’
ántoni, \án·tŏnĭ\, Antoni’
bénĝamin, \bénĵ·ĕmĭn\, Benjamen’
bétsi, \bé·tsĕ\, Betsi’
britn, \brí·tĕn\, Briten’
Ĉarlzo
klémensi, \klé·mĕnsĭ\, Klemensi’
kragz’ \kregz\, Kragz’
díkinz, Dikenso
grejs, \grēs\, Grejs’
hári, \hérĭ\, Hari’
hísfild, \hīt·fīld\, Hitfild’
ĝédla, \ĝé·dlă\, Ĝedler’
ĝónasan, \ĝón·ătăn\, Jonatan’
mé(e)rjen, \mē·rĭĕn\, Marion’
mása, \mā·tă\, Marta
majkl, \má·jkĕl\, Majkl’
njúkam, \njūk·ăm\, Njukam’
sníĉi, \snī·tĉĭ\
tómas, \tám·ăs\, Tomas’
vordn, \vór·dĕn\, Vorden’
La nomlisto el B1910
La lingvaĵo
Leksikaj devioj
Dismetaĵoj
Kurioza trajto de ĉi tiu traduko estas abundo de analizaj esprimoj formitaj per senakorda epiteto (do, en la formo «o de o»), por kiuj en la moderna lingvo ni kutime uzas kunmetaĵojn:
«tago de naskiĝo» (naskiĝtago),
«festo de edziĝo» (edziĝfesto),
«kampo de batalo[j]» (batalkampo),
«maniero de vivado» (vivmaniero),
«punktoj de vidado» (vidpunktoj).
Tio estas tiom pli stranga, ke Z tradukis el la lingvo germana, kie tiaj kunmetoj estas tre kutimaj (kaj kiu evidente inspiris la kunmetemon de Esperanto). Kaj iaj tiaj kunmetaĵoj ja aperadas: adiaŭdiro, aktopaperujo, juĝofarado, orelringoj, patrodomo, rostponarda rado.
Aliflanke, iuj tiaj «dismetaĵoj» (kontraste al «kunmetaĵoj») pli elegante esprimiĝas per epiteto akorda:
«mateno de aŭtuno» = «aŭtuna mateno»;
«okazo de malfeliĉo» = «malfeliĉa okazo» (t.e. akcidento).
Kvankam mallertaj, tiaj dismetaĵoj tamen ne estas eraroj, kaj en ĉi tiu eldono ili restas netuŝitaj.
La kontinueco de Esperanto
Diris la redaktoroj de B1910:
Koncerne la lingvon ĉi tiu verko pruvas sen ia dubo ke la lingva fundamento en la jaro 1891 estis sama kiel la lingva fundamento de l’ nuna jaro 1910; la verko skribita antaŭ 20 jaroj faras impreson, kvazaŭ ĝi estus skribita nun…
Ĉi tie la vortoj «lingva fundamento» aperas en sia signifo neformala, ili ne referencas nian netuŝeblan dokumenton; la oficialigo de «La Fundamento de Esperanto» okazis en la jaro 1905ª; kaj en la jaro 1891ª ankoraŭ ne estis verkita ties «Ekzercaro» (kvankam granda parto de la onta «Ekzercaro» jam aperis en la Dua libro, 1888).
«Kvazaŭ ĝi estus skribita nun…» — En la Londona eldono mi notis iom pli ol 300 redaktaĵojn (inklude malgravajn, kia la minuskligo de «Vi»). Aldonu al tio la 326 redaktaĵojn fare de mi: 300+326=626. Averaĝe do po 408/169K ≈ 3.7 ŝanĝoj en mil signoj. Ĉu tio estas multe? Ĉu Zamenhofo verkis en la sama lingvo, kiel ni?
Kvankam la asertoj de la redaktoroj de B1910 estas troigaj, tamen iasence ili pravas: la teksto zamenhofa sendube estas teksto en Esperanto; la bazaj (por ne diri «fundamentaj») strukturoj de la lingvo restis la samaj kaj mirinde stabilaj — malgraŭ tio, ke la Batalo estas nur la dua prozaĵo beletra, publikigita en Esperanto.[6] Tamen la teksto certe ne impresas «kvazaŭ ĝi estus skribita nun» — ne pli ol la teksto Dikensa, cetere.
Elrigardi kaj aspekti
La sencon de aspekti Zamenhofo ĉie esprimas per elrigardi (tiusence arkaika), kaj la radikon aspekt- li uzis nenie en la traduko. Do, al ĉiu apero de la verbo aspekti en B1891, B1910 kaj INKO respondas verba formo de elrigardi. La ŝanĝo tamen ne koncernas la 3 aperojn en la signifo «montriĝi el ie», ekz‑e
… la rivereto, la muelejo, ĉio ridetante elrigardis el la nebula griza mallumo.
La substantivo aspekto aperas responde al unu el la signifoj de vido:
esprimon…, kiu donis al ĝi {
Soniloj
Komence de la rakonto la anglan Z tradukas per «sonorilo»:
→ → sabataj sonoriloj
sed en la posta rakonto 5-foje aperas, al kiuj en la zamenhofa traduko respondas «(malgrandaj) sonil(et)oj»:
Mrs. Craggs’s ear-rings shook like little bells.
ĉiuj apartaj partoj de la orelringoj de sinjorino Craggs sonis, kiel malgrandaj soniloj.
Tio estas la sola respondaĵo al la traduko de de mi trovita:
alle einzelnen Teile von Mrs. Craggs’ Ohrringen wie kleine Schellen läuteten [KGM];