Elvoko. — R. Mi ankoraŭ estas katenita al la korpo.
— Ĉu via animo do ankoraŭ ne estas tute liberiĝ- inta? — R. Ne... mi timas... mi ne scias... Atendu, ĝis mi rekonsciiĝos. Mi ne estas mortinta, ĉu ne?
— Ĉu vi pentas pri via faro? — R. Mi agis malbone, mortigante, sed al tio mi estis kondukita de mia karaktero, kiu ne povis toleri humiligojn... Elvoku min alian fojon.
— Kial do vi jam foriras? — R. Se mi vidus lin, mi tre ektimus pro la suspekto, ke li ree faros al mi la samon.
— Sed vi devas timi nenion, ĉar via animo estas disigita je la korpo. Forlasu ĉian malkvietĝon, kiu ne estas konvena nun. — R. Kion do vi volas? Ĉu vi estas mastro de viaj impresoj? Rilate al mi, mi ne scias, kie mi estas... mi estas freneza.
— Penu trankviligi vin. — R. Mi ne povas, ĉar mi estas freneza... Atendu, ĝis mi reakiros mian tutan klarvidecon.
— Se vi preĝus, eble vi povus koncerni viajn pensojn... — R. Mi ektimas... mi ne kuraĝas preĝi.
— Preĝu, ĉar la favorkoreco de Dio estas granda! Ni preĝos kun vi. — R. Jes; mi ĉiam kredis al la senfina favorkoreco de Dio.
— Ĉu vi nun pli bone komprenas vian situacion? — R. Gi estas tiel eksterordinara, ke mi ankoraŭ ne povas ĝin kompreni.
— Ĉu vi vidas vian viktimon? — R. Sajnas al mi, ke mi aŭdas voĉon similan al lia, kaj ke li diras al mi: "Mi ne plu volas vin..." Eble ĝi estas efekto de mia imagemo! Mi estas freneza, mi certiĝas al vi, ĉar mi vidas mian korpon unuflanke, kaj la kapon aliflanke... kaj tamen ŝajnas al mi, ke mi vivas en la Spaco, inter la Tero kaj tio, kion vi nomas ĉielo... Mi sentas kvazaŭ la malvarnecon de tranĉilo tuj falonta sur mian gorĝon, sed tio eble estas la teruro antaŭ la morto... Sajnas al mi ankaŭ, ke mi vidas amason da Spiritoj min ĉirkaŭantaj, min kompate rigardantaj... Kaj ili parolas al mi, sed mi ilin ne komprenas.
— Sed inter tiuj spiritoj eble estas unu, kies ĉeesto vin humiligas kaŭze de via murdo. — R. Al vi mi diros, ke ekzistas nur unu, kiu terurigas min — la Spirito de tiu, kiun mi mortigis.
— Ĉu vi memoras viajn antaŭajn ekzistadojn?
R. Ne; mi estas sendecida, mi kvazaŭ sonĝas... Ankoraŭfoje mi bezonas rekonsciiĝi.
— (Tri tagojn poste.) Ĉu do vi rekonas vin pli bone, nun? — R. Mi jam scias, ke mi ne apartenas plu al tiu mondo, kaj mi ne priploras tion. Min ĉagrenas tio, kion mi faris, sed mia Spirito estas pli libera. Mi plie scias, ke estas serio da enkarniĝoj, kiuj donos utilajn konojn al ni, por ke ni fariĝu tiel perfektaj, kiel estas eble al la homo.
— Ĉu vi estas punata pro la krimo, kiun vi faris?
R. Jes; mi bedaŭras tion, kion mi faris, kaj tio min suferigas.
— Kiel do vi estas punata? — R. Mi estas punata, ĉar mi estas konscia pri mia eraro, kaj petas de Dio pardonon; mi estas punata, ĉar mi rekonas mian nekredemon je tiu Dio, kaj scias nun, ke ni ne devas malpliigi la vivotagojn de niaj fratoj; mi estas punata per la konsciencoriproĉo, pro tio, ke mi prokrastis mian progreson, kaj iras malĝustan vojon, ne aŭskultante la krion de la propra konscienco, kiu diris al mi, ke ne per murdo mi atingos mian celon. Mi lasis min regi de enviemo kaj orgojlo; mi trompiĝis kaj pentas, ĉar la homo ĉiam devas peni superregi la malbonajn pasiojn — kion cetere mi ne feris.
— Kia estis via sento, kiam ni vin elvokis? — R. Mia sento estis de plezuro kaj timo, ĉar mi ne estas malica.
— En kio konsistas tia plezuro kaj tia timo? — R. Plezuro konversacii kun homoj kaj povi parte ripari miajn erarojn, ilin konfesante; kaj timo, kiun mi ne povas difini — ia honto pro tio, ke mi estis krimulo.
18. — Ĉu vi deziras reenkarniĝi sur la Tero? — R. Mi eĉ ĝin petas kaj deziras konstante elmeti min al murdo, provante timon antaŭ ĝi.
Elvokite, Monsinjoro diris, ke li pardonis la krimulon kaj preĝis, por ke li pentu. Li diris plie, ke kvankam li ĉeestis lian elvokon, li ne sin montris al li, por ne pliigi liajn suferoj n, ĉar la timo vidi la murditon jam estas simptomo de konsciencoriproĉo, jam estas ia puno.
— Ĉu la homo, kiu mortigas iun, scias, ke li, elektante novan enkarniĝon, en ĉi tiu fariĝos murdinto? — R. Ne; li scias, ke, elektante vivon je lukto, li havas ŝancojn mortigi similulon, sed li nescias, ĉu li tion faros, ĉar li preskaŭ ĉiam estas en lukto kun si mem.
Ĉe la morto, la situacio de Verger estas tiu de preskaŭ ĉiuj, kiuj perforte pereas. Ĉar la disiĝo ne estas subita, ili restas kvazaŭ konfuzitaj, ne sciante ĉu ili estas mortintaj aŭ vivantaj. Oni evitigis al li la vidon je la ĉefepiskopon, ĉar ĝi estus nenecesa por lia konsciencoriproĉo; sed aliaj Spiritoj, en identaj cirkonstancoj, estas konstante persekutataj de la rigardo de siaj viktimoj.
Al la grandegeco de la delikto Verger aldonis la pli- gravigan fakton, ke li ne pentis ankoraŭ dum la vivo, kondiĉo necesa por eterna kondamno. Sed tuj post kiam li foriris de sur la Tero, pento invadis lian animon, kaj, malaprobante sian pasintecon, li deziras sincere ĝin ripari. Al tio li estas pelata ne de la troa suferado, ĉar li eĉ ne havis tempon suferi, sed de la alarmo de tiu konscienco forlasita dum la vivo, kaj kiu nun fariĝas aŭdata de li.
Kial do ne konsideri valora tiun penton? Kial antaŭ kelkaj tagoj ĝi savus lin el la infero, kaj poste ne? Kaj fine, kial la Dio favorkora por pentinto antaŭ la morto, jam tia ne estas kelkajn tagojn pli malfrue? Estus miriga la rapida ŝanĝo iafoje okazinta ĉe la ideoj de krimulo hardita kaj senpenta ĝis la morto, se la forpaso ne estus sufiĉa por kompreni la tutan maljustecon de lia konduto. Sed tiu rezulto tute ne estas ĝenerala — el kio sekvus, ke ne ekzistas malicaj Spiritoj. Pento ofte estas malfrua, jen kial la puno plilongiĝas.
La obstino en malbono, dum la vivo, venas iafoje de la orgojlo de tiu, kiu rifuzas submetiĝi kaj konfesi siajn propr- ajn erarojn, pro tio, ke la homo estas submetita al la influo de la materio, kiu ĵetante vualon sur aliajn spiritiajn sentumoj n, lin ensorĉas kaj halucinas. Kiam tiu vualo rompiĝas, subita lumo lin heligas, kaj li ekvidas sin reganto de sia prudento. La senpera manifestiĝo de pli bonaj sentoj estas ĉiam duonpruvo de ia morala progreso, nur atendanta favor- an cirkonstancon por sin malkaŝi, dum la pli aŭ malpli longa persisto en malbono post la morto estas sendiskute pruvo de neprogreso de la Spirito, kies materiaj instinktoj atrofias la ĝermon de la bono, tiel ke li bezonos novajn provojn, por ke li korektiĝu.
Lemaire
Kondamnita de la tribunalo de Aisne al mortopuno kaj ekzekutita la 31an de Decembro 1857. Elvokita la 29an de Januaro 1858.
Elvoko. — R. Ĉi tie mi estas.
— Nin vidante, kian senton vi spertas? — R. Tiun de honto.
— Ĉu vi tenis viajn sentumojn ĝis la lasta momento? — R. Jes.
— Ĉu post la ekzekuto vi ekhavis tujan konon pri tiu nova ekzistado? — R. Mi dronis en granda konfuziĝo, el kiu cetere mi ankoraŭ ne liberiĝis. Mi sentis ian senmezuran doloron, kaj ŝajnis al mi, ke mia koro ĝin suferadis. Mi vidis ĉe la eŝafodo ion, kion mi ne scias; mi vidis la fluantan sangon kaj mia doloro fariĝis pli akra.
— Ĉu ĝi estis ia doloro nur fizika, simila al tiu kaŭzata de granda vundo, pro amputo de membro, ekzemple? — R Ne; prefere prezentu al vi ian kons- ciencoriproĉon, ian grandan moralan doloron.
— Sed la fizikan doloron de torturo, kiu ĝin spertas: ĉu la korpo aŭ la Spirito? — R. La morala doloro estis en mia Spirito, kaj la korpo sentis la fizikan doloron; sed ankaŭ la disiĝinta Spirito ei tiun sentas.
— Ĉu vi vidis la korpon kripligitan? — R. Mi vidis ion ajn senforman, al kiu mi estis kvazaŭ integriĝ- inta; sed mi rekonis min neŝanĝita, t.e. mi estis mi mem... — D. Kiajn impresojn vi ricevis de tiu fakto? — R. Mi tre sentis mian doloron, mi estis tute ligita alĝi.