VERDIER:
(Liaj lipharoj tremas, okuloj, orelloboj ktp.) Subskribite! Kaj nun (kun suspektinde patra voĉo), kara, bona Balukin, vi, suspektinda, insolenta ĉefekzekutisto kun tute demoraliĝinta animstato… Se vi ankoraŭfoje raportos ion pri la petoj de la senrangulo n-ro 27, tiam mi batos vian kapon, ĝis ĝi fariĝos kaĉa, per la plej granda ŝraŭbŝlosilo de la hofferisto. (Horora krio, simila al la scenofina ŝriko de la freneza kadavro-rabisto, rolanta en patalogiaj scenejaj aliiĝoj, nomata granda malfeliĉo, kio estas la bazo de la tuta verko.) Vi ne dupigi min, vi, ebuskmurdista skribisto! Ankaŭ povas subskribi la petojn de la soldato n-ro 27! (Mallonga paŭzo. La serĝento fale sidiĝas sur seĝon.) Kio estas ankoraŭ?
BALUKIN:
(Li glutas. Li elprenas slipon kun temantaj manoj.) La… soldato n-ro 27… petas forpermeson morgaŭ…
VERDIER:
(Li anime rompiĝis. Li mansvingas. Li sinkas en la seĝon kurbiĝinte.)
BALUKIN:
(li finas tion) Ĉar… li volas… viziti banejon…
VERDIER:
(Kun bonvola malgajeco.) Ne dupigu min, ĉar mi distretos vin, vi, senhonta, hipokrita hundkaptista instruisto…(Li revadas, rigardante la plankon, elĉerpiĝinte. Fine ia decido maturiĝis en li.) Nu! (Li ekstaras.) Aŭskultu min! Nu ankoraŭ la senrangulo n-ro 27 petos, ke du negraj servisto portu lin sur portoseĝo dum foriro el la kazerno, kompreneble mi subskirbos tion, kaj se post minutoj alvenos lia peto, ke liaj gajaj konatulinoj akpmpanu lin dum la aŭtuna, granda manovro je la kosto de la armeo, ni ne malhelpos lin en tio, eĉ ni anticipos lian peton, kaj la regiment-trupetisto ricevos ordonon ankoraŭ hodiaŭ, ke aŭrore li harpe ludu la veksignalon, ĉar ni devas timi, ke la senrangulo n-ro 27 hazarde vekiĝos, kaj li aperos ĉe la alviciĝo!.. Sed se li estus preta fari tion, pendigu tabulon sur la pordegon de la fortikaĵo kun la sekva teksto: Kadukiĝintaj, provincaj leterportistoj, ĉevalflegistoj kaj reŭmatismaj emeritoj trovos komfortan hejmon, se ili dungiĝos, kiel rekrutoj al la franca, fremdula legio. Rabato por la tute idiotuloj, specila traktado, en rago de suboficiroj estas fervoraj vartistinoj…Fulmotondro trafu lin…
La pluaj notoj dokumentis jam nur la specialan vorttrezoron de la serĝento el la drastaj esprimoj de la franca lingvo.
Eblas, ke la serĝento iomete troigis la aferon, sed tio nepre certas, ke la situacio de sinjoro Vanek ŝanĝiĝis favore, de kiam kapitano Pierre Boussier intervenis en la nomo de Bertin kaj Laboux. La oficiroj vidis plenumiĝi la dramon de tiom multe da maltaŭgaj homoj inter la kruelaj kondiĉoj de la fremdula legio, ke ĉi-foje ili faris escepton volonte. Estas tute egale, ke unusolan, malfortan kaj neniu scias de kie, kaj kial venintan homon ne dispremas la senindulga, discipliniga aparato de la afrika armeo.
Pro la peto de tiel eminenta kolonia oficiro, kiel generalo de Bertin, oni tamen povas fari escepton. Kio estas bezonta al tio? Riproĉo al la serĝento, ŝultrofrapado al la senrangulo, kaj nun jam la sekva estas la situacio ekzemple sur la ekzerctereno:
— Rektiĝu! — krias la suboficiro. — Dekstren! — poste per pli milda voĉo: — Kompreneble ĝi koncernas ankaŭ sinjoron senrangulon Gorĉev, se vi ne estas laca.
— Ne, ne… — respondas la senrangulo kun modesta rideto, — ni nur faru tion. Estas pli bone lerni ĉion.
Posttagmeze sinjoro Vagner iras en la urbon. Kiam ili renkontiĝas ĉe la pordego, Gent glutas amare kaj diras per raŭka voĉo:
— Ĉu vi bonvolus sinjoro senrangulo… ŝanĝo de front’… aŭ tiaĵo… kaj venu kun min… nom du nom… vi havas bonegan sorton…
Li reiras kun sinjoro Vanek en la ĉambron de la soldatoj. Tie li kriegas libere. Sed tiel, ke ĉiu fenestro ektremas:
— Friponoj! Se la ŝuoj, kamizolo aŭ kio ajn ne estas en ordo de tiulo, tiam ĉiu povas rezigni sian forpermeson en la venontaj kvar semajnoj. Diablo forportu ĉiun akvokapulon… Tio ne koncernas vin, sinjoro senrangulo, koliko kurbigu vin!
La tuta etato de la ĉambro de la soldatoj zorgas pri la persono de sinjoro Vanek, tre atenteme. Ili elektas kvar homojn, la tiel nomatan Gorĉev-taĉmanton. Iu purigas liajn ŝuojn, la alia liajn vestojn kaj armilojn, la tria ordigas lian liton, sed plej malofte li estis kontenta pri tio:
— Vidu, sinjoro Würfli — li klarigis kun patra pacienco, sed en la voĉo kun tiu retenata resono, kiu karakterizas homon, malfacile povanta sin moderigi — , vi devas enpremi ĝin ĉe la du finoj de la lito, ke sur la kovrilo ne restus sulko. Ankaŭ mi povus fari ĝin tiel aĉe…
Vestinte sin elegante, kaj ordiginet ankaŭ siajn lipharojn per broseto, laŭkutime li eklevis sian ĉapon al la samĉambranoj kaj foriris. Anticipe li vizitis la administrejon demandante, ĉu alvenis letero por li?
La oficiroj baldaŭ divenis la sekreton de la kompatindulo: iam li certe apartenis al pli alta socia klaso, sed ŝajnas, ke li iom frenezetiĝis en Afriko. Pecipe la kolonelo havis tiun trafan supozon, kiam sinjoro Vanek, dum renkontiĝo, en la interna urbo, eklevis sian ĉaplon, preninte ĝin je la viziero kaj salutis lin ridetante:
— Miaflanke la feliĉo saluti vin, sinjoro kolonelo! Ni havas belan veteron!
Ĉar ĝi estis la nekuracebla, civila rudimetno de lia karaktero. La eterne bela, civila ceremonio de la ĉapel-levado, kiel esprimo de tiom da spontanaj rilato, opinio kaj kontakto per unusola movo, kiu povas esti profunda, larĝ-arka, preterkure leĝera, sed ĉiuokaze estas en ĝi la kontakto kaj opinio de la ĉapellevanto al tiu persono, kiun li salutas per tiu refleksa movo.
…Vespere li sidis en iu restoracio, kaj li fiksrigardis la nebulon de la blua cigarfumo kun serioza mieno de enigmaj homoj, kvazaŭ en lia kranio hantus poreterne entombigitaj rememoroj de stranga, romantika vivo. Efektive tiuj rememoroj havis rilaton al Gorĉev. Ĉar li ricevis la sekvan leteron de Gorĉev:
Al
estimata sinjoro senrangulo Vanek B. Eduard
O r a n
Poŝte restanta
Respondante al via letero, datita mi ne scias kiun tagon de la kuranta monato, mi havas la feliĉon informi vin, ke intertempe mi renkontiĝis kun vi en la fortikaĵo de Oran, kaj nian aferon, je mia plej granda malkontento, mi ne sukcesis aranĝi kun vi.
Lastfoje dum nia renkontiĝo, vi restis apenaŭ vestita en la kelo de la fortikaĵo de Oran, ĉar mi esperigis vin reveni kiel eble plej baldaŭ.
Mi havas la feliĉon informi vian estimatan firmaon, ke intertempe mi forveturis, ĉar iu batis min je la kapo per neprokrasteble peza objekto.
Reveninte al la letero, mi havas la feliĉon informi vin, ke mi ne forgesis pagi eĉ unu centimon, kiel vian salajron, kaj mi abunde honorarios vin je mia bankkonto.
Mi bedaŭras, kiel vi skribas, ke via sanstato malboniĝis pro mi, sed kredu min, ne mi estas la kulpa.
Esperante, ke fine nia negoco estos nur utila kaj agrabla pro ni ambaŭ, mi finas mian leteron, datitan la kurantan monaton.
Ankaŭ en la futuro mi ĝoje zorgos pri via ŝokiĝo.
sincere via
Ivan Petroviĉ
La marbodo de Oran, etendiĝanta antaŭ la teraso de la restoracio, brilis en la lunlumo dum tiu agrabla vespero. Kaj sinjoro Vanek pensadis pri tio, kion alkalkuli al Gorĉev pro la insultoj. Tiam voĉo eksonis malantaŭ lia dorso, agrablaj kaj sonorantaj, delikataj, virinaj vortoj:
— Ĉu mi ĝenas vin?
Nekonatulino staris apud li, en pale brilanta surtuto. Ŝi estas elegante vestita virino, sendube damo.
Sinjoro Vanek retropuŝis sian seĝon kaj eklevis sian ĉapon kun alta estimo:
— Kiel vi povus ĝeni min… bela virino? Mi nomo…
— Petromskij, se mi bone scias… Ĉu vi ne memoras min? Mi estas Laura Pirelli…
La virino estis okulfrape bela. Kaj kvkazaŭ li jam estus vidinta ŝin ie. Sinjoro Vanek tuj ekstaris kaj eklevis sian ĉapon denove.
— Mia nomo…
— Ĉu vi ne memoras min?… Mi estas kantistino Laura de Pirelli.